Katalog

gören Chabert bu öneriyi reddeder. Derville’in bürosunda ya- Ve avukat, tanık olduğu bütün bu olaylar yüzünden, tıp- lardan birinin kızıyla evlenerek Soylular Kamarası’na kapa- pılan yüzleşmeden sonra, sokağa çıktıklarında Kontes, Albay’ın kı Chabert gibi toplumdan iğrenmeye başladığını fark ede- ğı atamadığı için epey dertlidir. Bunları gören Chabert so- rek, avukatlığı bırakıp, kent yaşamını terk etmeye karar ve- bir sahtekâr olmadığını kabul ederek Chabert’i Paris civarın- nunda her şeyden olduğu gibi paradan da iğrenir ve bütün daki kır evine davet eder ve eski eşinin kendini hâlâ sevdiğini rir: “Artık karımla birlikte taşrada yaşayacağım, Paris beni servetinden feragat eder. Bu da toplumdan uzaklaşıp inzi- dehşete düşürüyor.” fark ederek onu baştan çıkarmaya, kendini acındırmaya çalışır. vaya çekilmesi anlamına gelir çünkü ahlaki inançların artık Derville albaya mahkemeye başvurmaktan kaçınması- boş sözlerden başka bir şey olmadığını idrak etmiştir. ÖLMEK Mİ YAŞAMAK MI? nı önerirken, hem Chabert hem de kendisi için engel teşkil Belli olan, Kontes Ferraud’nun haşin tutumunu tetikleyen Alfred Hitchcock’un: “Ölüler geri gelseydi onları ne ya- edecek para sorununu öne çıkarır: koruma içgüdüsünün “kişisel çıkar” adı altında aslında tek pacağımızı bilemezdik” sözünü hatırlatan bir diyalog sıra- “Savunma yapmak, avukatlara ödeme yapmak, mahkeme gerçek duygu olduğudur. sında, Chabert karısına “Ölülerin geri dönme- si sizce yanlış mı yani” diye sorar. CHABERT, BALZAC’IN YAŞAYAN Kontes ısrarlıdır; albay kim olduğunu resmen ÖLÜSÜDÜR! kanıtlarsa nikâhının düşeceğini, çocuklarının elin- Balzac metinde zaman temasını da irdeler: den alınacağını söyler ve kocasının şefkat his- Chabert’in sorunu aslında eski yaşamına geri siyle oynayarak kurnazca yönlendirir: döneceğine, karısını geri alacağına ve yaşadı- “Onları bırakmak zorunda kalacağım; yar- ğı acıların sadece bir parantez olduğuna safça- gı onları kime verecek? Sen bir annenin kalbi- sına inanmasıdır. ni bilemezsin, ben onları istiyorum!” (…) Beni Bir yanılsamadır bu: hiçbir şey eskisi gibi Kont’tan ayırırlarsa, çocukları bana bıraksın- olamaz, kimse geçmiş zamanı geri getiremez lar, her şeye boyun eğeyim!” ya da yeniden yaşayamaz. Bu arada parkta neşeyle oynayan çocukları Balzac onun aslında yaşayan bir ölü oldu- gören Chabert duygulanarak karısının yaşamı- ğunu belirtir: Chabert karısının mutluluğu için nı mahvetmemek uğruna uzlaşmayı kabul et- iddialarından vazgeçtiğinde “Toprağın altına tiğini söyler: “Kendimi tamamen sizin mutlu- dönmem gerek” der. luğunuza feda etmeye karar verdim”. Ve şunu Karısına acıyıp, belgeleri imzalamayı kabul ekler: “ Toprağın altına dönmeliyim.” ettiğinde ise Balzac şu müthiş cümleyi kurar: Ancak Kontes bununla yetinmez: “Albay Cha- “Ölü kalmaya karar verdi.” bert olmadığına dair bir belge imzala, kabul et”. Yani Chabert’in karşısındaki sorun sadece Chabert karısının ısrarla istediği belgeyi im- karısının yeniden evlenmesi değildir, çünkü in- zalamaya hazırdır. Ama tesadüfen karısı ve sanoğlu her şeyi devamlı değişime uğratan ta- kâhyası Delbecq arasında geçen bir konuşma- rihsel bir zaman içinde yoğrulmaktadır. ya kulak misafiri olur ve ikilinin kendini aldat- Fransa da tarihinin başka bir dönemine geçmiş- tığını, ona beş kuruş dahi vermemek amacıy- tir artık. Yıllar sonra ortaya çıkan Albay Chabert la tımarhaneye göndermek istediğini öğrenir: anakronik ve gerçeklikten kopmuş bir bireydir. “Gerçek tüm çıplaklığıyla ortaya çıkmıştı.” Zira Fransız Devriminin çocuğu Bir anda aldığı bir kararla, karısına artık onu Napolyon’un kurduğu imparatorluğun bir aske- sevmediğini, bir daha da görmek istemediğini ri kahramanı ile monarşi sistemine dönüşümü söyler ve tüm haklarından vazgeçerek toplum- temel alan Restorasyon toplumu arasında bü- dan elini ayağını çekmeye karar verir. Sahte bel- yük bir mesafe ve ahlaki farklılıklar vardır. geleri imzalamadan ama tek kuruş da istemeden CHABERT: ‘DUYGULARINIZIN kır evinden tiksintiyle kaçar ve ortadan kaybolur. ZENGİN OLMASI, GİYSİLERİNİZİN CHABERT: ‘İNSANLIKTAN LÜKS OLMASINDAN YEĞDİR. İĞRENİYORUM’ KİMSENİN BENİ HOR GÖRMESİNDEN Derville 6 ay sonra mahkeme koridorlarında KORKMAM BEN!’ berduşluk suçundan 2 ay hapis cezasına çarptı- İşte bu gerçekler kafasına dank ettiği anda rılan Chabert’e rastlar ve olup bitenler hakkın- albay bütün iddialarından feragat eder. Bun- da sorduğu soruya şu yanıtı alır: “Hiçbir şey dan böyle adı kimsesiz çocukluğundaki gibi sormayın! Birdenbire bir hastalığa yakalan- Hyacinthe’dir. dım: İnsanlıktan iğreniyorum.” Bir anlamda gerçek kimliğini yeniden keşfet- Aradan 20 yıl geçer ve 1860’da, akıl hasta- miş, çocukluğuna dönüş yapmıştır. Soyadsız, kim- larının, sabıkalıların, ihtiyar ve sakatların iğ- sesiz bir çocuk olmaktan gocunmaz, toplumdan renç koşullarda barındığı Bicêtre’deki yoksul- tiksinerek her şeyden vazgeçmiş, her şeyini fe- lar yurdundan geçerken, Derville yine Chabert ile karşılaşır, da etmiştir, ama onurunu ya da haysiyetini değil. masrafları derken hazırlık işlemleri bile ilk bakışta on iki ama albay artık ihtiyar bir dilenci görünümünde, düşkün, “Duygularınızın zengin olması, giysilerinizin lüks olma- veya on beş bin franktan fazla olacaktır. O kadar param yok perişan ve tanınmaz bir haldedir. sından yeğdir. Kimsenin beni hor görmesinden korkmam ve ofisim için bana borç veren adama ödediğim muazzam Avukat heyecanla ona seslenir ama yaşlı adam konuşmak is- faizin altında eziliyorum.” ben” der Derville’e. temez: “Chabert demeyin! Chabert değilim ben! Benim adım Chabert’i bu kadar sıra dışı, öykü boyunca bu kadar hay- Albay maddi olanaksızlıkları yüzünden hakkını arayamaz Hyacinthe, insan değilim artık ben, 7. koğuşta 164 numarayım!” duruma düşer. Karısı da onu aynı nedenlerden resmen tanı- ranlık uyandırıcı bir karakter haline getiren de budur. Derville, bu inanılmaz yaşamı şöyle özetler: “Nasıl bir mak istemez. Kont Ferraud’nun maddi çıkarları için Rose Balzac için acı ve keder iyi insanlar arasındaki en büyük kader bu! Kimsesiz çocuklar yurdunda yetişti, Napolyon’un Chapotel’le evlenmesinin asıl nedeni de yine Devrim sonu- ortak paydadır ve her ne kadar cesetlerin altından çıkmayı Mısır’ı ve Avrupa’yı fethetmesine yardım ettikten sonra, cunda yitirdiği güçlü konumuna yeniden kavuşmak isteğidir. başarmış olsa da Albay Chabert aslında gerçekten Eylau sa- düşkünler yurdunda ölmek üzere geri döndü!.” Zira aslında kendisi gibi sonradan Fransa’ya dönen soylu- vaşında ölmüştür. n 10 17 Ağustos 2023