Katalog

MERHABA lk romanı, kurmacanın denemey- le, anının biyografiyle buluştu- İ ğu, sanata ve özgürlüğe yazılmış bir aşk mektubu, 16. yüzyıl resmine yeni bir yön vererek sanat tarihine Ayla Kutlu’nun anlatı evreni damgasını vuran Caravaggio’dan yola çıkan bir arayış ve aşk hikâyesi niteliğindeki, yedi yılda yazdığı Ressamın İsyanı ile Gündüz Vassaf 1./ SOLGUNDU YÜZÜ HAYATIN şamsal ve mitsel gerçeklikler anlatının gelmekte olan ve yaşanabilir ya da ya- kapağımızda. Gamze Akdemir’in Sözü iyicil yerden almalı. Geç kalın- dokusunu var eder. şanmış malzemeyi aşan bir oluş mese- söyleşisi… mış bir bakışı bana taşıyan okumanın lesidir. Bir süreçtir, diğer bir deyişle, ya- Üçüncü sayfamızda “Ayla 3./ HATIRASI OLMAYAN … yanılsamasındayım. Erteleye erteleye şanabilir ile yaşanmışı boydan boya kat Kutlu’nun anlatı evreni” başlıklı ince- Bir süre o bakışla, Kutlu’nun ve buraya vardırdığım sözün mührünü açı- eden bir Yaşam geçişidir.” (**) lemesiyle Feridun Andaç yer alıyor. Deleuze’ün dillendirdikleriyle yol almak yorum. Şimdi, aramızdaki buzul çölleş- Buradan bakınca Asi…Asi romanı tam Gültekin Emre, doğumunun 136. istiyorum. “Her yazar kendi dilini edil- me de kalkıyor böylece… da bu oluşlar / geçişler / durulmalar ve ölümünün 109. yılında, geçmişinden mek zorundadır.” (G. Deleuze) Romanı açıp rasgele bir yerinden oku- yansımalar üzerinde kurulu bir anlatıdır hiç kopamayan, korkularıyla, ha- “Yazarken bir süre anılarınızı ve ken- maya başlıyorum: “Bilenler anlatır Asi’yi: yalleriyle, sanrılarıyla gelecekten bir diyebiliriz. Ayla Kutlu’nun kurduğu yeni dinizi aynaya yansıtırmış gibi sürdürü- Şimdiki, ilaçlanmış, hastalanmış, nere- beklentisi olmayan, burjuva yaşamı- / özgün dil örüntüsü bize yandan hafıza yorsunuz.” (A. Kutlu) deyse iğdiş edilmiş bir Asi değildi eski- na ve geleneklere karşı çıkan “Apol- mekânlarına dönük tespit edici, hatırlatı- O dilsel bakışın yolu gene de ne an- den. Yeryüzünde doğudan gelen adıy- lo” ve “Minerva” grubunun beş üye- cı, gösterici ve kalıcı bir bellek sunarken latacağından geçer. Yaşamda biriktir- la adlandırılmış tek akarsuydu: Orentes. sinden biri olan Avustralyalı şair Ge- ötede de dört kuşaklık bir ailenin o yer- dikleriniz, başka hayatlardan taşıdıkları- org Trakl’ı merceğe alıyor. İçinde, denize açıldığı yerden yakaladı- de / mekânlarda / coğrafyada süredu- nız o dilin kurulmasında belirleyicidir. ğı, Akdeniz’i aşıp gelmiş kalyonları taşır, Fatih Durgun, İngiliz düşünür ve ran öyküsünün dramatik yanlarını anlatır. “Yazmak, aynı zamanda yazardan din adamı Salisburyli Johannes’in Antakya Asi’si olarak taşıdığı bu gemile- Antakya>Asi Nehri>Asiyel Ailesi romanı- başka bir şey olmaktır” derken Deleuze; eşit yurttaşlık düşüncesinin var ol- re su dolaplarının arasındaki kuru toprak- nın anakronik yapısını oluşturur. Roman- yazınca ortaya çıkanların ne’liğidir aslo- madığı ve krallık yönetimlerinin larını liman olarak sunardı.” (*) cının her birine yüklediği anlam; yer yer lan, bunu hatırlatıyor sana… hâkim olduğu bir çağda siyasal yö- Bir yerin / coğrafyanın, zamanın anla- özdeşleştirici, kimi zamanda hatırlatıcı ve Yani bir dili kurmak ancak bunların netimin daha adil bir şekilde örgüt- tıcısıyla buluşmak iyi geliyor… Böylece yaşatıcı, taşıyıcı figür olarak romanın ta- bir araya getirilmesiyle oluşur. Yazan lenebilmesi için rehber niteliği taşı- aramızdaki buzlarda çözülüyor. rihsel arka planını oluştururlar. kişi “yazar olmak” için ortaya çıkan de- yan, Policraticus adıyla 1159 yılı ci- Romancının dil içinde yeni bir dil kur- Ayla Kutlu, düşünerek anlatamak ye- ğildir. O, neyi / nasıl söylediğine bakar. varında tamamladığı ve dilimize Si- ma tavrını beğeniyorum. Yerel / yöre- rine; gösteren, hatırlatan, karşılaştıran Ayla Kutlu’nun romanında anlatıp gös- yasal Yönetim Üzerine Bir İnceleme sel gerçekliğe yüzünü dönmesi, ken- bir bakış üzerine kurar anlatısını. terdiği dünya, bir dil kurarak geliştiği söy- ismiyle çevrilen yapıtını irdeliyor. di konusunu önemseyip bildiği mekân- Anlatıcının kurmacalaştırdığı dünya- lemin tanıklar öyküsüdür. Kurulan o di- Mustafa Yakut, Hasan Çelik’in, zaman bileşkesinde insanlığa dair bir nın gerçekliğini aile arasında yaşanan lin içindedir. Yani geçmişte yaşananlarla Grigol Orbeliani, İlia Çavçavadze gi- öyküyü anlatmasını beğeniyorum. Gil- olaylar dizisine bırakmak yerine; hatır- bugüne taşınanların buluşup ayrıştıkları bi klasik şairlerle başlayan, 20. yüz- les Deleuze‘ün sözleriyle buluşturuyor layarak, yaşatarak, hatta karşılaştırarak dünyanın neleri içerdiğini göstermesi… yıldaki avangard atılımları ve Gür- beni bu roman… yan yana getirdiği roman kişileri üzerin- Yazar / romancı / anlatıcı bunu yapar- cü şiirinin modernleşme süreci- den hikâyeyi anlatması romanı yerel / ni gözler önüne serdiği Gürcü Şiiri 2./ “ASI… ASI” ken de, yepyeni bir dil kurar. Kurulan o yöresel dokunun mitolojik gerçekliğini Bir aile öyküsüdür anlatılan. Bir yerin dilin içinde yerel / yöresel gerçekler, mi- Antolojisi’ni inceliyor. göstermesinde de belirleyicilik kazanır. Kenan Mortan, İsveç Radyosu / coğrafyanın ve yaşanan / unutulan / toloji, toplumsal hayatın göstergeleri, ku- İşte burada öne çıkan izlekler roma- Türkçe Yayın Şefi ve Cumhuriyet ga- geçilen zamanın tarihi de denilebilir. şaklar arası ilişkiler, bir yerin / mekânının nın hem düşünsel hem tarihsel hem de zetesi yazarı Osman İkiz’in, caz dün- Romanın bir yanı “tarih”e dönüktür el- / coğrafyanın tarihsel gerçekliği tümüyle yasının “Maffy”’ olarak tanıdığı, Mu- bette. Değişen koşullar, insanlık tarihin- kurulan o dil dünyasının biçimleyicileridir. duyusal dokusunu var ederler. Ölüm, vaffak Falay’ın yaşamöyküsünü ka- yas, keder, vicdan sorgusu, suç ve ce- deki dönüşümler ister istemez romanın Yeni bir dil kurma düşüncesi herkese, leme aldığı Maffy’nin Sevdası Caz yapısını da etkilemiştir. Bir toplumun sos- her okura yabancı / yeni olan bir söylemle za, kıskançlık, yıkıcılık, arzu ve şiddet… adlı kitabını değerlendiriyor. yokültürel dokusunu, tarihsel zamanlarını gelir. Anlatılan hikâyenin özgünlüğü, ya- Öyle ki Kutlu, çizdiği karakterler- Ali Rıza Ünlü, Selim Erdoğan’ın en iyi anlatabilen roman, anlama ve an- zarın algısı, dünyayı okuma biçimi, edin- le öne çıkardığı gerçekler çağsayıcı bi- Cumhuriyetimizin 100. yılına özel latma biçimi olarak etkilidir. diği edebi bellek ve yaşamsal birikimi o lincin düş ve düşünce duraklarında var kaleme aldığı, sürecin önemli aşa- Ayla Kutlu’nun Asi…Asi romanına bu “özgün” ve “yeni” olanı var eder. olan toplumsal travmalar, ruhsal hasta- malarını ve kavramlarını, tüm me- bağlamda baktığımızda; aile öyküsünü be- Bu anlamda Kutlu’nun anlatı evrenini lıklar yaralayıcı bilincin sanrılarıyla an- tin belgeler, saha bulguları ve birin- lirli bir tarihsel toplumsal zaman diliminde oluşturan edebi birikimi onu “dönem anla- latılan o kuşaklararası öykünün en sırlı/ cil kaynaklar ışığında takvim akışıy- anlatırken belirlediği dört kuşaklık öykü- tıcısı” kıldığı gibi; burada yer alan romansal gizemli yanlarını oluşturur. la sunan gerçek bir Milli Mücade- yü 1800’lü yıllardan 1980’li yıllara taşır. / öyküsel birikimiyle de yaşanan>unutulan Evet, burada, bir tür “masallama” le özeti niteliğindeki çalışması Da- Romanın katmanlı yapısı var. Kent>in- hatırlanan zaman aralıklarından ağıp ge- tekniği kullanılarak (Deleuze’ün “Masal- kikalar İçinde Millî Mücadele: Anın- san>coğrafya>tarih>mitoloji bu katman- len toplum-insan-dönem gerçekliklerine lamasız edebiyat yoktur” deyişini hatır- da Açıklanan 200 Tarihi Olay ve sal yapının buluşma noktalarını oluşturur. bakışı, bunları yansıtışıyla da özgün bir layarak), dönemsel gerçekliklerin tarih- Kavram’ı tanıtıyor. Antakya, romanın ana figürüdür. Asi Neh- anlatıcıyı karşımıza çıkarır. sel boyutuna bireysel öyküleri de kata- Y. Bekir Yurdakul, Paola ri ise bunun candamarı. “Asiyel ailesi”nin Kurduğu her bir anlatısı diğerine geçişin rak, yer yer o mitolojik göndermelerle Peretti’nin gerçek yaşamına yasla- öyküsü ile kentin ve nehrin öyküsü ro- dil zamanını da oluşturur. Öyle ki; onun katmansal bir roman yapısı kurar. nan, bir yanıyla hayata karışmanın manda sarmaşarak gelişir. bu anlatı evrenindeki tarihsel-toplumsal Sayrıyı ve sanrıyı bir arada anlatma- kıymetine vurgu yaparken bir yanıy- Ayla Kutlu, bize, toplumun tarihsel zamanlara bakışını temellendiren neyi / sı ise Ayla Kutlu’nun “Kaçış”la başla- la da direnmenin, dayanmanın, ye- dönemeçlerinden söz ederken yerelli- neden / niçin / nasıl anlattığı gerçeğidir. yan roman yolunun bir başka labirentini ni çıkış yollarını aramanın, fark et- ğin sırlı dokusunu da anlatır. Kutlu’yu anlatıcı olarak yerelden ulu- oluşturur ki bu da bir başka yazının ko- menin yaşamanın ta kendisi olduğu- Dağın, nehrin, mitolojinin buluştuğu sa, orada evrensele taşıyan bilinç de nusudur. n nun altını inceden çizdiği kitabı Fi- coğrafyanın dilini kurar. Bir kentin ruhu- yarattığı bu dil/anlatı evrenin gerçeklik lippo, Ben ve Kiraz Ağacı’nı merce- nu, o kentle var olan insanların / ailenin dokusunda yatar. (*) Asi... Asi, Ayla Kutlu, Bilgi Yay., 568 s. ğe alıyor. öyküsünü kurar. Deleuze şunu diyordu: “Yazmak, asla (**) Kritik ve Klinik, Gilles Deleuze, Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bir döngü içinde karşımıza çıkan ya- tamamlanmayan, her zaman meydana Çev. İnci Uysal, Norgunk Yay. 190 s. Bulmaca ile düşün trafiği sürüyor! İyi okumalar… l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Tuncay Mollaveisoğlu l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş l Sorumlu Müdür: Aslan Yıldız l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Esra Bozok l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel KITAP süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.