Katalog

ANTONY BEEVOR’DAN ‘İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA ALMANYA’NIN SON ZAFERİ’ Dünyada İkinci Dünya Savaşı Alman arşivlerinde uzunca zaman denildiğinde akla gelen ilk isimlerden harcayarak çoğunlukla gözden kaçan Antony Beevor’un ustalıkla kaleme ayrıntıları yakalayarak bir solukta ‘Arnhem’ aldığı Arnhem, bu cüretkâr harekâtı okunacak şekilde anlatıyor. ve 5 yıla yayılan, tüm dünyayı alevlere Kronik Kitap’ın İkinci Dünya Savaşı boğan bu dehşetengiz savaşı en ince ayrıntısına kadar Tarihi’ne (Çeviren: Arif Kaplan) ilişkin yayımladığı pek çok tarafsız şekilde ortaya koyuyor. önemli kitabın arasında yerini alan Arnhem, bu alana ilgi Ünlü İngiliz tarihçi, Flaman, İngiliz, Amerikan, Leh ve duyanlar için yoğun ve yetkin bir okuma deneyimi sunuyor. ri de beraberinde getirmeye başlayacak ve lardı. Fakat işler hiç de istenildiği gibi gitmedi. BATUHAN ŞANLI Duce, Hitler’den destek isteyecekti. Alman direnişinin hafife alındığı, aceleyle ter- Alman Afrika Kolordusu’nun bölgeye in- tiplenen ve başarısızlığa mahkûm Market Garden kinci Dünya Savaşı... 5 yıla yayılan ve tüm dünyayı alev- tikali de bu desteğin ardından yaşanacak, Harekâtı’nda çok miktarda paraşütçü görev aldı. lere boğan bu dehşetengiz savaş, pek çok harekât, kara, Rommel maharetlerini göstereceği ve Feld- Alman hatlarının gerilerine, kritik noktala- İ hava ve deniz düelloları, zaferler ve hezimetlere sahne mareşal olacağı Kuzey Afrika’ya gidecekti. ra ve köprülere bırakılan paraşütçüler, kara bir- oldu. Bu yazıda da 70 milyondan fazla insanın yaşamına mal Fakat bu yazı için daha önemli bir ka- liklerinin desteğinden mahrum kalacak ve ha- olan bu savaşta Nazi Almanya’sını durdurmaya yönelik ger- rakter olan İngiliz Mareşal Bernard Mont- yatlarının en kritik mücadelelerini verdiler. çekleşen bir dizi harekâttan birine odaklanacağız. gomery de selefinin başarısızlığı netice- Hollanda’nın Arnhem kenti ise bu mücadelenin Hava indirme birlikleri, namıdiğer paraşütçüler, 1940 Ni- sinde Kuzey Afrika’ya gönderilecek, sahip olduğu sembol şehri haline geldi. san’ında Almanlar tarafından Weserübung Harekâtı kapsa- neredeyse sınırsız ikmal ve planlama yeteneğiyle Rommel’i 1944 Eylül’ünde işgal altındaki Hollanda semalarında mında Danimarka ve Norveç’in işgali sırasında kullanıldı. Afrika’da mağlup ederek ismini parlatacaktı. Müttefik uçakları belirdiğinde Alman tarafı neyle karşıla- Amfibi harekâtı destekleme amacıyla kullanılan paraşüt- Son Mihver güçlerinin de 1943 Mayıs’ında teslim olma- şacağını anlamıştı. “Hitler’in İtfaiyecisi” lakaplı Mareşal çülerin geniş kapsamlı ilk kullanımları ise yine Almanlar ta- sının ardından Kuzey Afrika Cephesi kapanmış, Müttefikler Walter Model ve General Kurt Student süratle bir savunma rafından 1941 Mayıs’ında Girit’te olacaktı. 1943 Temmuz’unda Sicilya’ya çıkmış ve paraşütçüler de et- planı tertipleyerek avlarını beklemeye başladılar. Almanların paraşütçüleri başarıyla kullanmaları Amerika kin şekilde kullanılmıştı. Çetin Alman direnişi Müttefik akınlarını pek çok yerde dur- Birleşik Devletleri, İngiltere ve Sovyetler Birliği gibi savaşın Buradaki başarı, Overlord Harekâtı’nın yani Normandiya duracak ve karşı taarruzlarla Market Garden Harekâtı’nın gü- diğer taraflarının da dikkatini çekecek ve her devlet kendi pa- Çıkarması’nın fikri temellerini oluşturacaktı. cünü kıracaktı. Arnhem’deki sert çarpışmalar savaşın seyri- raşütçü veya hava indirme birliğini yetiştirmeye başlayacaktı. Büyük bir maharetle icra edilen Normandiya Çıkarmalarıyla ni değiştirmese de uzamasına yol açarak milyonlarca insanın 1940 yılında Amerikan ordusu ilk deneysel paraşüt taburunu Fransa’daki Atlantik Duvarı olarak bilinen Alman savunmala- daha hayatını kaybetmesine sebep olacaktı. oluşturacak ve bu teşkile 501. Paraşüt Taburu adını verecekti. rını parçalamış, zorlu Alman direnişleri aşılmış ve Müttefikler, Dünyada İkinci Dünya Savaşı denildiğinde akla gelen ilk Bu taburun eğitim ve tatbikatlardaki başarıları yeni taktiklerin Kıta Avrupası içlerine doludizgin ilerlemeye başlamışlardı. isimlerden Antony Beevor’un ustalıkla kaleme aldığı Arn- geliştirilmesine yol açacak ve Amerikalıların bu yeni konsepti Alman müdafilerin gücünü kırdığını düşünen Müttefikler hem, bu cüretkâr harekâtı en ince ayrıntısına kadar tarafsız bir taarruz enstrümanı olarak kullanmasının önünü açacaktı. ve özellikle Montgomery, Benelüks’e gerçekleşecek başarı- şekilde ortaya koyuyor. Deneysel paraşüt taburundan edinilen bilgiler ışığında 82. lı bir harekâtla Ruhr Havzası’na doğrudan ulaşmayı ve Nazi Ünlü İngiliz tarihçi, Flaman, İngiliz, Amerikan, Leh ve ve 101. Hava İndirme Tümenleri kurulacak ve bu tümenler Almanyası’na nakavt darbesini indirmeyi planlıyordu. Alman arşivlerinde uzunca zaman harcayarak çoğunlukla İkinci Dünya Savaşı’nın önemli muharebelerinde kritik gö- Bunun sonunda ise Market Garden adını alacak harekât ha- revler üstlenecekti. gözden kaçan ayrıntıları yakalayarak bir solukta okunacak zırlanmaya başladı. Mareşal Montgomery’nin planladığı bu şekilde anlatıyor. 10 Haziran 1940’ta Faşist İtalya’nın İngiltere ve Fransa’ya savaş ilan etmesiyle İkinci Dünya Savaşı’nın alevleri Kuzey cüretkâr harekâtta Aşağı Ren ve ötesine uzanan köprüler ele Kronik Kitap’ın İkinci Dünya Savaşı Tarihi’ne ilişkin ya- geçirilecek ve Ruhr Havzası’ndan gerçekleşecek yarmayla yımladığı pek çok önemli kitabın arasında yerini alan Arn- Afrika’yı da saracaktı. Mussolini’nin İtalyan ordusunu yete- rince hazırlamadan savaş sokması kısa süre içinde yenilgile- Müttefik askerleri Nazi Almanyası’nın kalbine saplanacak- hem, bu alana ilgi duyanlar için yetkin bir okuma sunuyor. n EMMANUELLE LOYER’DEN ‘AVRUPA’NIN KISA KÜLTÜR TARİHİ’ vrupa’da 19. yüzyılın ikinci yarısından kent kültürüne eğilen Loyer, 19. yüzyılın dönüşüme ve 1968’de baş gösteren ye- itibaren şekillenen kültürel temsille- ikinci yarısında gün yüzüne çıkan “gazete ni hareketlilik tarzlarına odaklanıyor. A rini ve pratiklerini, önemini hâlâ ko- uygarlığı”nın ve tiyatronun burjuvalaşma Dijital kültür, kitle turizmi gibi daha ruyan on üç tema çerçevesinde Avrupa’nın sürecinin hikâyesini de anlatıyor. güncel olgulara da değinen Loyer, yir- Kısa Kültür Tarihi (Çeviren: Alp Tümerte- 1914-45 arasında Avrupalı toplumlara mi beş yıllık okumalarının ve dersleri- kin / Türkiye İş Bankası Yayınları) kitabın- damgasını vuran savaş kültürünün, top- nin ürünü olan Avrupa’nın Kısa Kültür da derleyen Emmanuelle Loyer, kıta öl- lumsal yaşama nasıl sızdığını ve sömür- Tarihi’ni özel yaşamın yakın tarihine göz çeğinde bir kültür tarihi sentezi sunuyor. geci kültür denen düşünsel yapıda ken- atarak tamamlıyor. n Avrupa’nın garları, kafeleri ve bulvar- dini nasıl sürdürdüğünü gösteren Lo- ları gibi mekânların çevresinde yeni za- yer, Avrupa monarşilerinin karşısın- Avrupa’nın Kısa Kültür Tarihi / Emma- man algısının ve deneyim sisteminin na- da oluşan sivil toplumun bayraktarlığını nuelle Loyer / Çeviren Alp Tümertekin / sıl şekillendiğini gözler önüne sermek için üstlenen entelektüel figürün geçirdiği Türkiye İş Bankası Yayınları / 272 s. 9 Kasım 2023 5