Katalog

Öyküleri, yarın umudu olanlar için yazıl- mıştır.² Öykülerinin yanı sıra incelik, se- vecenlik, insanilik yüklü romanları, anıla- rı, günceleri ve edebiyatçı kişiliğini kattı- ğı köşe yazıları zevkle okunur. Kısa cüm- lelerle yazar. İnsan sıcaklığı, dil sevgisi, dil ustalığı, kıvrak akıcı, yalın bir dil onun tüm yazarlığının abecesidir. SIRADAN (!) İNSANLARIN VE YAŞAMLARIN YAZARI! İlk romanı Garipler Sokağı’nda (1950 / Doğan Kitap 2018), İkinci Dünya Sava- şı yıllarında İstanbul’un Fatih semtinde- ki bir sokağın insanlarının günlük yaşam- larını Salih’in gözlemleriyle aktarır. So- kağın genişletilip caddeye dönüştürülme- si için evlerin yıkılması, sokak sakinleri- nin evlerini boşaltmalarıyla biten roman, gelen yeni yaşamın boynu bükük bıraktığı “garipler”i anlatır. Suçumuz İnsan Olmak (1957 / Doğan Kitap 2018), romanında, “memleketim-iz- den insan manzaraları” sunar. Sıradan in- sanların aşk arayışları, aşkın bulunamayı- şı vardır romanda. Yalnızlık teması, ikili ilişkilerdeki eksiklikler, duygular üzerin- 7 Mayıs 1984 / (Önde soldan sağa) Melih Cevdet Anday, İlhan Selçuk, Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Nadir Nadi, Oktay Akbal, Mehmet Kemal. deki baskılar ve düş gücü öne çıkar. (Yukarıda soldan sağa) Yılmaz Şipal, Sami Karaören. İnsan Bir Ormandır (1975 / Doğan Ki- tap, 2019) romanında, geçmişiyle hesap- son soluğuna kadar sürdürdü. “Evet / Ha- cezaevini ve koşullarını tanımış oldum laşan ve kendi yalnızlığıyla yaşamak is- yır” köşesi İlhan Selçuk’un Pencere’siy- böylece… Yazarlar yasalara sık sık ters teyen yaşlı yazar, yaşamını bir ormana le karşı karşıya umut ve bilinç saldı. Usta düşerler. Bu yüzden sıkıntılı günler, kimi benzetmektedir. Aradığı aşkı, özgürlü- gözlemleriyle yakın tarihimize not düştü. zaman yıllar geçirirler. Uygar bir ülkede ğü, sevgiyi bulamayınca kendi ormanında “Köşe yazısı bir çeşit söyleşidir. Dost bir yazarın düşünce belirtmesinden ötü- yalnızlığına kapanır. okurlarla her gün yapılan bir söyleşi... rü hapsedildiği duyulmamıştır… Yazar- Düş Ekmeği (1983 / Cumhuriyet Kitap- Her konuda dertleşme... Öykücü ve dene- lar, düşüncelerinden ötürü suçlanırsa, ce- ları, 2011), kendi yaşamının gençlik yılla- meci kişiliğimin bu yazılarda daha etkili zalandırılırlarsa, o toplum sürgit yerinde rını aktaran özyaşamöyküsel bir romanıdır. olduğu ortadadır...” diyen Akbal’ın köşe sayacaktır. Demokrasinin başkoşulu dü- Batık Bir Gemi (1997 / Cumhuriyet Kitap- yazıları, uyardı, öğretti, düşünmeye çağır- şüncelerin açıklanmasından korkmamak- 4 ları, 2009) adlı romanında, bir sahil kasa- dı. Olaylara yaklaşımındaki içtenlik ve in- tır. Gerisi kendiliğinden gelir.” basına giden yaşlı bir adamın yaşlılık, ölüm san sevgisiyle oluşan bu tadına doyulmaz ve geçmiş zaman üzerine ölümü ve sonsuz- yazılar, Akbal’ın edebiyatçılığını çoğalttı. OKTAY AKBAL AYDINLIĞI... luğu çağrıştıran denizin verdiği korkularla Ceyhun Atuf Kansu’nun “Oktay Akbal, iç içe ve birçok edebiyatçının sözleriyle ya- ZORBALIK, GERİCİLİK, İŞKENCE Atatürk’ün devrimciliğindeki temel prati- şamıyla hesaplaşmasını anlatır. VE ADALETSİZLİĞİN BAŞ ği, kılgıyı, eski devleti yıkmasını, eski top- Hiroşimalar Olmasın’da (1976 / Cum- DÜŞMANIYDI! lumu temelinden değiştirmeye çalışması- huriyet Kitapları, 2009) gezi notlarını bir Yazmak Yaşamak, Ölümsüz Oyun, Zaman nı... konuşur gibi, rahat, arı bir dille açık araya getirir. Kitabın Hiroşima’ya atılan Sensin, Gençler Bize Bakıyor, Yaşamı Ye- seçik anlatıyor” dediği Oktay Akbal, Ata- atom bombasıyla ilgili bölümü, edebiyatı- niden Kurmak, Dünyaya Açılmak, Yaşayıp türk ve devrimleriyle ilgili uyarıcı yazıla- mızın unutulmaz yazılarındandır: Görmek, Vatan Mahzun Ben Mahzun, Ya- rını Atatürk Yaşadı mı? Atatürk Bir Gün “Bir gün gelecek ‘barış’ sözcüğü orta- rınlar Hesap Sorar, Susmak mı Konuşmak Gelecek ve Atatürkçülük Savaşı adlı kitap- 5 dan kalkacak derim ben. Dünya dillerinde mı, Tarih En Büyük Yargıç Yaşam Bir Uz- larında topladı. barışın karşılığı ‘Hiroşima’ olacak. Belki laşmadır, Yazar Bir Tanıktır, Odamda Bir Pusulası Atatürk olan, hep Atatürk il- de gerçek barış o zaman kurulacak. Dün- Ağacı Olaydı, Yüzyıldır Umutsuzluk, Güvercin adlı kitaplarında toplanan köşe ya- kelerini, devrimlerini savunan Oktay ya insanları Hiroşimalılar gibi ‘barış in- Seksenlerde Bir Yazar, Senin Adın Aşk, zılarında, usta edebiyatçı duyarlılığına kat- Akbal’ın, çeşitli türlerde sunduğu yapıt- sanı’ olduğunda, kinleri düşmanlıkları si- Önce Aşk, Şairlere Ölüm Yok, Güzel tığı yazarlık bilinci ve onuruyla, aydınlatı- ların “tek bir yapıt” olarak bile değerlen- lip attığında...” (s. 61) Düşlerin Sonu, Şarkılarına Kadar Mah- cılık görevi ve sorumluluğuyla kaygılarını, dirilebilmesi onun özgünlüğünün ve bir zun, Sözcüklerle Yolculuk, Kanatlı Sözler kuşkularını aktardı. “Oktay Akbal Aydınlığı” yarattığının ka- İNCELİKLİ, İÇTENLİKLİ, SEVECEN Uçar mı? adlı kitaplarında sunduğu dene- Siyasal iktidarları sağduyu yoluna ça- nıtıdır. ÖYKÜ TADINDA ANILAR! meleri, eleştirileri, söyleşilerinde, insan, ğıran, uyarıcı yazılar yazdı. 12 Mart ve Oktay Akbal, çağdaş edebiyatımızın bir İncelikle, içtenlikle yazdığı anıları, sı- yaşam kültür, sanat, edebiyat, kitap, şiir, 12 Eylül’ün baskıcı uygulamalarına kar- bilgesi olarak insan onurunun bayrağı- caklığıyla kucaklar insanı. Sevecenlikle dil geçit yapar. şı çığlık oldu yazıları. Zorbalık, gericilik, nı onurla taşıyan bir edebiyatçı olarak kı- 6 oluşturulan Şair Dostlarım, Anı Değil Ya- Duru ve süssüz diliyle Akbal’ın sesi şeriatçılık, işkence, adaletsizlik, hukuk- vanç verdi aydınlığımıza. şam, Kırmızı Tenteli Tramvay: Babıâli’de olan bu yazılarda deneme, öykü, söyleşi, suzluk onun baş düşmanı oldu hep. 50 Yıl, Şairler ve Ben, Cüce Çeşme Soka- fıkra iç içedir. Yeni basımı yapılan Bir de ¹ Oktay Akbal Kitabı, Türkiye Yazarlar ğı Nerde? öykü tadındaki anılarıdır. Simit Ağacı Olaydı (Telgrafhane, 2021) MAHKÛM OKTAY AKBAL! Sendikası, 2016. Günlerde, Anılarda Görmek, Yeryüzü Kor- için Ahmet Özer şöyle yazar: “12 Eylül sonrasında gazetecilik, he- ² Öykü kitaplarının yeni basımları kusu, Geçmişin Kuşları, Yüzyıldır Umutsuz- “Okumayı, yazmayı sevdiren Akbal’ın, le yazarlık çok güç bir duruma girdi. He- Cumhuriyet Kitapları, Can Yayınları, Do- luk adlı güncelerinde kişiliğini, iç dünya- okurlarını geçmişin güzellikleriyle buluş- men pek çok yazımızdan ötürü sıkıyöne- ğan Kitap’ça sunulmaktadır. 3 sını, çatışmalarını, hesaplaşmalarını bulu- turduğu, yaşanılan onca sorunun arasın- tim yetkililerinden ihtar alıyorduk. Askeri Oktay Akbal, Asım Bezirci, Altın Ki- 3 ruz. Anı, düş karışımı, özlemle umudun iç da sevenlerine soluk aldırdığı bir yapıt Savcılıklar’a çağrılıyorduk,” dedi. “Ya- taplar Yayınevi, 1991, s. 44. 4 içe geçtiği, hüzün çoğaltan ama insanı ku- olarak çok seveceksiniz.” (Çağdaş Türk rın diye bir gerçek” başlıklı yazısı nede- Yazarları da Vururlar, Haz. Atilla Öz- caklayan öykümsü metinlerdir günceleri. Dili, Eylül 2021). niyle Sıkıyönetim mahkemesince yargılan- kırımlı, Cem Yayınevi, 1987, s. 69-71. 5 masının aklanmasının hemen sonrasında 6 Atatürk Yaşadı mı?, Atatürk Bir Gün DENEME, ÖYKÜ, SÖYLEŞİ, AKBAL: ‘ÖYKÜCÜ VE DENEMECİ Ekim 1982 günü yayımlanan “Yurttaş ola- Gelecek, Atatürkçülük Savaşı, Telgrafha- FIKRANIN İÇ İÇE OLDUĞU rak görevimiz” başlıklı yazısı için de dava ne Yayınları, 2018, 2019. KİŞİLİĞİM KÖŞE YAZILARIMDA 6 DURU DİLLİ YAZILAR DAHA ETKİLİDİR!’ açıldı. Üç ay hapse mahkûm edildi: Muğla Büyükşehir Belediyesi’nce konu- Dost Kitaplar, Konumuz Edebiyat, Ya- “Yazılarım yüzünden açılan -sayısı o lan “Oktay Akbal Edebiyat Ödülü”nün ilkini Çağının bilincinde bir edebiyatçı olarak şasın Edebiyat, Temmuz Serçesi, Önce Şi- 1956’da Vatan gazetesinde başladığı köşe ya- kadar çok olmayan- davalar hep aklanma Canım Ada adlı öykü kitabıyla Adil İzci ka- ile sonuçlanmıştı. İlk kez mahkûmluğu, zandı. Ödül bu yıl roman dalında verilecek. ir Vardı, Geçmişin İçinden, Bir de Simit zılarını, 1969’dan başlayarak Cumhuriyet’te 6 21 Nisan 2022