Katalog

tilmesi gerektiğini anlaması pek de güç değilmiş. kıskandığım tabancama laf edilmesine dayanamazdım.” Daha sonra gazinoda bir kavga çıkıyor ve olayın “ya- Çeviri yine tuhaf bir yola sapmış: “Tozla kaplanmasına zın o durgun ve yapışkan gecesinde” geçtiğini öğreniyo- dayanamadığım tabancamdan bahsetmeden edemedim.” ruz. Demek hava sıcak ve rutubetli. Fakat o da ne! Fransız BAŞTAN SAVMA ÇEVİRİLER OKURA, (Je ne pus m’empêcher d’évoquer mon pisTolet (…) que okuyucular ani bir iklim değişikliğine tabi kalıyorlar: “Kı- YAZARA VE YAZINIMIZA BÜYÜK SAYGISIZLIK! je ne supportais pas de voir se couvrir de poussière.) şın o soğuk ve yapışkan gecesinde” (Dans le froid gluant Çeviri emek ve özveri gerektiren zorlu bir meslektir. Çe- İlerlemeye devam edelim. Yusuf’un arkadaşı ona şöy- de cette soirée d’hiver) Bir kış gecesinin nasıl yapışkan virmenlerin amacı sözcükleri sınırların ötesine taşımak, bir le sesleniyor: “Sen çok yaşayasın, olur mu?” Çevirmenin olabileceğini bile kimse sorgulamamış. dil ile diğeri arasındaki kapıları aralamaktır. Böyle amatör- versiyonu: “Ya sen, çok şeyler mi yaşadın?” (Et toi, tu as Bu yazı çerçevesinde çevirideki kaba hataların tümünü ce ve baştan savma çeviriler ise yazınımızın Avrupa’da ta- beaucoup vécu?) incelememiz elbette olanaksız. Sonuçta, çok az Türkçe bi- nıtılmasına yarardan çok zarar getirir ve onurlu bir mesle- Başka bir bölümden örnekler vermemiz gerekirse, len ve Türk kültürünü tanımayan bir çevirmenin sözlükler ğin itibarını sarsmaktan başka işe yaramaz. Anlaşılıyor ki Müesser’in hikâyesine geçebiliriz. Çok zor şartlar altın- yardımıyla yapmaya uğraştığı bir çalışma karşısındayız. Galaade Yayınevi bu saçmalıkları gözü kapalı yayımlamış. da büyüyen ve 15 yaşında evden kaçarak gazinolarda şar- Mesleğini gerçek anlamıyla bilen bir yayın yönetmeni ile kıcılık yapan Müesser için anlatıcı daha sonra durumunda KABA VE GÜLÜNÇ! dürüst bir editör böyle yarım yamalak bir çeviriyi kesinlik- biraz düzelme olduğunu belirterek “talihi yaver gitti” ifa- Bu tespitler ışığında, çevirmenin önündeki en büyük le yayımlamaz; eğer yayımlarlarsa aynı zırvaları paylaşmış desini kullanıyor. Fakat fransızcası tam tersi: “Talihi ya- engelin Türkçe deyimler ve paronimler olduğunu görü- olacaklarını bilirler. Böyle bir çevirin hiçbir denetimden geç- ver gitmedi” (le sort ne lui fut pas favorable). yoruz. Zira bilmediği kelimeleri sözlükte arama şansı- meden yayımlanması hem okura hem de yazarın emeğine Müesser’in gazinolarda söylediği şarkılardan biri de “Ada- na sahip olsa da birbirine benzeyen kelimeleri karıştır- büyük bir saygısızlık örneği teşkil ediyor. lardan bir yar gelir bizlere” diye başlayan meşhur Hicaz ma riski oldukça yüksek. Günlük konuşmalarda kullanı- Ayrıca Fransa’da aynı çevirmenin Sabahattin Ali, Mu- şarkı. Ama Müesser çeviride hiçbirimizin bilmediği baş- lan deyimlerin anlamına ise sözlük kullanarak ulaşmak rathan Mungan, Aslı Erdoğan gibi yazarlarımızı da çevir- ka bir şarkı söylüyor: “Adalardan büyük bir felaket gelir ne yazık ki biraz daha zor. Söz konusu hataların bazıları miş olması ve bu çevirilerin Le Serpent à plumes ve Actes bizlere” (Des îles nous vient un grand malheur…..): Bura- o kadar kaba ve gülünç ki, aslında Türkçe bilmeyen bir Sud gibi ciddi geçinen yayınevleri tarafından yayımlan- da da çevirmenin büyük olasılıkla sözlüğe bakarken “yar” editörün bile biraz mantık kullanarak bu saçma cümle- mış olması durumun ne kadar içler acısı olduğunu açıkça ve “yas” kelimelerini karıştırdığını tahmin edebiliyoruz. lerde bir tuhaflık olduğunu sezmesi ve kesinlikle düzel- gözler önüne seriyor. n Yazılakalanlar 5 Yazılakalanlar 5Yazılakalanlar 5 Yazılakalanlar 5 1994/2 ERAY CANBERK - Krates: İÖ 2. yüzyılda yaşamış, Kilikyalı, Stoacı fi- lozof. Bergama (Pergamon) kitaplığının ilk yöneticisi. 1992/2 - Hilfül-Fudul (Fazılların yemini / so¨ zleşmesi): İsla- - Francesco Guicciardini (1483-1540), Machiavelli’yi miyetten önceki dönemde ve Hz Muhammed dönemin- eleştiren İtalyan tarihçi, devlet adamı ve diplomat… de, kim olursa olsun haksızlığa ve zulme uğramış kim- - “Fena para iyi parayı kovar” demiş I. Elizabeth’in seleri korumak üzere Mekke’de yapılan sözleşme. mali danışmanı Sir Thomas Greshan (1519-1579)… - Figani Ramazan Çelebi (1505 ?, Trabzon-1532, İs- - Latince “Divide et impera” karşılığı olarak dilimizde tanbul) Divan şairi; dilbilgisi, edebiyat ve hekimlik “Ayır buyur” (siyaseti) deniyor… zem (düzyazı, nesir), dizem (şiir, nazım). alanlarıyla ilgilenmiş. Oldukça serbest bir yaşam sür- - Divan şairi Gaziantepli (Ha^ fız, Hasırcıza^ de) Meh- - 80. yaşı için şöyle demiş Dağlarca “Yaşamı Düşün- müş ve dili belasına (bir şiirinde, Kanunî’nin sadrazam- met Ağa (1804-1888) “Efendi diye meşhur olup da ken- mek” başlıklı şiirinde: “Yavaştır yeryüzü go¨ kyüzü/Daha larından biri olan Damat İbrahim Paşa’yı yeren bir beyti dinden beklenen meselelerde Aciz kalarak mahcup düş- hızlanmıyor daha çeksen/Sen ki milyarlarca gün yaşadın yüzünden) idam edilmiş. (Bu şaire, kendisi de Trabzon- mektense, ağalıkla şo¨ hret bularak beklenmedik fazilet- biliyorum/Saydıkları yıl 80”. ler ortaya koymak bir şereftir.” demiş. Hep memleke- lu olan hekim, edebiyatçı ve halkbilimci Mustafa Duman - “Eski dünyalı bir insan için doğuda Batılı gibi, batı- dikkatimi çekmişti.) tinde, pek az da memleketinin dışında yaşamış. Nükte- da Doğulu gibi yaşamaya kalkışmak en büyük talihsizlik- - Revzen-i menkuş: Alçı ve renkli camlardan oluşan dan bir kişiymiş. Nükteli konuşmaları fıkra gibi anlatılır- tir.” (?) pencere; vitray, nakışlı cam. mış. Bu fırkalardan biri de, İstanbul’da bulunduğu sırada - “Öğrencisinden de o¨ ğrenen bahtiyar insandır” dermiş Keçeciza^ de Fuad Paşa ile yaptığı bir sohbetle ilgili (Ke- - Sabuh (Ar.): Sabahleyin sağılan süt. Sabah vakti içi- Süheyl U¨ nver… Yine U¨ nver’in Kütahya’da gördüğü bir yaz- çecizade-Hasırcızade) olanmış… len şarap. Mahmurluk gideren içki. / Cam-ı sabuhi: Sa- ma eserdeki söz: “Âşık sever, sevmezlenir / Maşuk bilir, - Divan şairi Nabi “Herkesi mahrem-i esrar etme / Sır- bah içkisi içilen kadeh. rını ziver-i bazar etme” demiş… - Makedonya’daki Türklerin türettiği iki kelime: Dü- bilmezlenir…” (M. Ertuğrul Saraçbaşı’ndan naklen…) n DANIEL LEE’DEN ‘SS SUBAYININ KOLTUĞU-BİR NAZİNİN GİZLİ YAŞAMININ PEŞİNDE’ “Düşük rütbeli go¨revlilerin, 1930’lu ve 1940’lı Almanya’nın içinde bulunduğu durumu da ihmal etmeden inceliyor. yıllarda neler yaşadığına dair ha^la^ çok az şey biliyoruz. Griesinger’in hayatı, Nazi yo¨netimini Robert Griesinger isimli düşük rütbeli bir SS mümkün kılan şeyi anlamamızı sağlayacak. U¨nl ü subayının peşine düşerken, isimleri tarih kitap- fanatikler ve katiller, eğer hükümeti ayakta tutan, larının sayfalarında yer almamış, unutulmuş evrak işlerini yapan, korku ve şiddet tehdidi binlerce Nazinin, Nazizmi nasıl beslediklerini, içlerine işlenmiş, rejimin potansiyel kurbanlarıyla yaşatılan vahşette aslında ne kadar ciddi bir pay- ları olduğunu anımsatıyor. yan yana yaşayan sayısız destekçileri olmasaydı Adı duyulmamış bir Nazinin hayat hika^yesiyle var olamazlardı.” Kitaptan... Nazi Almanyası’nın gözden kaçırılan bir kesimine letişim Yayınları tarafından yayımlanan SS Su- dikkat çeken SS Subayının Koltuğu - Bir Nazinin bayının Koltuğu-Bir Nazinin Gizli Yaşamının Gizli Yaşamının Peşinde; Nazizme destek veren İ Peşinde’de (Çeviren: Büke Temizler) bir kol- göz önündeki figürlerin değil, Nazizmin yayılışın- tuktan çıkan belgelerin izini süren Daniel Lee, bir da en az onlar kadar etkisi olan sessiz destekçile- Nazinin hikâyesini günyüzüne çıkarıyor. rin hikâyesini anlatan, sarsıcı bir kitap… n “Sıradan” bir Alman’ın nasıl bir Naziye dönüşebildiğini, bu dönüşümün arka planında- SS Subayının Koltuğu-Bir Nazinin Gizli Ya- ki motivasyonların, ailenin geçmişinin ve zih- şamının Peşinde / Daniel Lee / Çeviren: Büke niyetinin yanı sıra Birinci Dünya Savaşı sonrası Temizler / İletişim Yayınları / 344 s. / 2022. 6 6 Ekim 2022