Katalog

ERDAL ALOVA’DAN ‘BİRİNCİ ÇOĞUL ŞARKI: İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ KİTAP’ ‘Epik şiir yaygın bir tür değil. Konu çok, çalışan yok! Şair Alova, 2016’da yayımlanan Birinci Çoğul Şarkı (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları) adlı epik şiirinin ilk kitabında antik ve modern kaynaklara, mitolojik anlatılara, arkeolojik verilere yoğunlaşarak Anadolu’nun antikçağına odaklanan bir kültür şiiri yaratmıştı. Bu ilk kitapta Anadolu tarihi coğrafyasının antikçağdaki önemli bölgeleri olan İyonya, Karya, Likya, Pamfilya, Kilikya ve Frigya’da kentten kente dolaşarak siyasi tarihin dışındaki örtük tarihin peşine düşmüş, pagan kültürün izlerini sürmüştü. Birinci Çoğul Şarkı’nın ikinci ve üçüncü kitapları da kısa süre önce Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nca tek cilt şeklinde yayımlandı. Erdal Alova ile kültür şiirine bakışı ve ‘Geç Antikçağ’ ile Bizans’a yönelen yeni kitabı üzerine konuştuk. Anadolu’nun Antik Çağ romancılarını MUSTAFA ERDİKEN tanıtacağım. İlk romanslar Anadolu’da ve Mısır’da yazılmıştır. ‘ŞİİRDE ÜMMİLİK DÖNEMİ Velhasıl Birinci Tekil Şarkı bu KAPANDI’ birikimin sonucu, kendimi bu kül- n Öncelikle hem anımsatmak hem türle özdeşleştirmem, içselleştir- yeni okurlarınıza iletmek için Birin- memdir. Sekiz yıl sonra Birinci ci Çoğul Şarkı’nın arkasındaki fikir- Çoğul Şarkı doğdu. Aklımda ha- den, “kültür şiiri” anlayışınızdan söz yalimde yoktu böyle bir şiiri yaz- edebilir misiniz? mak. Hatta şiire başladığımda 200- “Bir Kültür Şiirine Doğru” başlık- 300 dizelik bir parça olacağını sa- lı bildirimde şiirde ümmilik dönemi- nıyordum. nin kapandığını, çağın çok yönlü de- n Etkilendiğiniz şairler oldu mu ğişimine ve saldırısına karşı yalnızca biçim olarak, üslup olarak? esine yaslanmanın, anlık tepkilerin ye- Seferis’in ve Melih Cevdet terli olamayacağını, buna karşılık kül- Anday’ın yapıtları ve Bedrettin bi- tür düzeyini daha da yükselterek, yeni çimsel olarak yol göstermiş olabi- diller öğrenerek, okuyarak, araştırarak lirler Birinci Çoğul Şarkı söz ko- yepyeni esinler yaratmanın zamanı ol- nusu olduğunda. Ama üslup olarak duğunu vurgulamıştım. Epik şiirin gör- şu yaşımda özgün bir şiir yazdığı- kemli alanına bu yolla yönelebiliriz. mı sanıyorum. n Epik şiirinin tarihsel kökeni ve n Kitabınız okura alışık oldu- kaynakları nedir? ğu normal şiirin dışında başka bir Yunanca bir sözcük olan epos, mi- okuma deneyimi sunuyor. Bu açı- tosun yani söylentinin, belirli bir öl- dan okur kitaba nasıl yaklaşma- çüye göre söylenen şiirsel biçimi- lı, bu deneyimi nasıl anlamlı kıl- dir. En yaygın türü ise çağlardan beri malı? söylenegelen destanlardır. Söyleyeni Birinci Kitap’ın başına Baki’nin belli epik şiire yapay epik diyorlar. “Bu bir şiir değil, bir akarsudur” Vergilius’un Aeneis’i, Firdevsi’nin dizesini almıştım. Okur bu uzun şi- Şehname’si gibi. irin bir kıyısından suya ayaklarını n Çağımızda epik şiirin konumu ne? sokabilir. 15000 dizelik bu şiir, ay- Çağımızda epik şiir eski bağlamla- nı zamanda tek tek bağımsız şiir- rından yani kahramanlık, yurt sevgi- si gibi dar anlamlarından koparak şi- lerden oluşuyor hem bağımlı hem bağımsız şiirlerden. Ama bütünü ir sanatının bütün olanaklarını kulla- nan, çok boyutlu bir nitelik kazandı. kavramak için kitabı mutlaka baş- tan sona kadar okumak gerek. Örneğin Seferis’in çok bölümlü Des- tansı Öykü’sü, Ritsos’un Yunanlıların Öyküsü, Mayakovski’nin Lenin Des- ‘BU ŞİİR TÜM HALKLARIN ORTALAMASI Her şeyden önce şiir kararla yazılmaz. Şiir bir birikimin tanı sözlerime örnek gösterilebilir. Dilimizde ise Nâzım OLAN TEK HALKIN SERÜVENİ’ sonucu yığılan bir tümülüstür. Şair hem bunun farkındadır Hikmet’in Şeyh Bedrettin Destanı, Kurtuluş Savaşı Des- n Birinci kitapta Anadolu’da pagan kültürünün, gi- hem hiç değildir. Şiir kendini yazdıran gizli bir süreç, bir tanı, Dağlarca’nın Çakırın Destanı verilebilecek örnek- zem dinlerinin başat olduğu döneme yoğunlaşmıştınız. yeraltı ırmağıdır. Okumalardan çıkan şiir için de geçerli- ler arasındadır. Bu ciltteki iki kitap hangi dönemlere karşılık geliyor. dir bu. Şiir, şair için her zaman bir sürprizdir. Ne ki günümüzde epik şiir hem yeryüzünde hem yurdu- İkinci Kitap Geç Antik Çağ dönemini, Üçüncü Kitap ise Birinci Tekil Şarkı’nın bu sürecin başlangıç noktası muzda yaygın bir tür değildir. Konu çok ama çalışan yok. Konstantinopolis’in yeni Roma olarak kuruluşundan Fa- olup olmadığı sorusuna gelince… Delikanlılık yıllarında Bu noktada çağdaş okurun sabırsızlığı, spot deyişlere düş- tih Mehmet’çe alınışına kadar geçen dönemi yani Bizans’ı bile tarihe, felsefeye merakım vardı. Hatta şiir yoluna gir- künlüğü de göz önüne alınırsa uzun şiirin neden pek re- meden önce şiirden çok felsefe, sosyoloji falan okurdum. kaynak olarak alıyor. vaçta olmadığı anlaşılabilir. n Bu kitapları Birinci Kitap’tan farklı kılan nedir? ‘ANTİK ÇAĞ ANADOLU ŞİİRİ ANTOLOJİSİ’ Farklı kılan bir şey yok. Bir ırmak 12 yıldan beri akıyor. ‘ŞİİR KARARLA YAZILMAZ’ Kavafis’le, Balıkçı’yla tanışmam önümde geniş ufuklar Ama bu süre içinde üslubum bir ölçüde değişmiş olabilir n Kültür şiirine yönelme sürecinizin üzerinde durabi- açtı. Anadolu’nun, Akdeniz’in o zengin tarihine verdim doğal olarak. Pagan iklimden başka bir döneme geçince ta- lir misiniz? Ne zaman böylesi bir şiire doğru yol alma- kendimi. Bu etkiyle Antik Çağ Anadolu Şiiri Antolojisi’ni rihsel halklar açısından nelerin değiştiğini gördünüz? ya karar verdiniz? Sanırım 2001’de yayımlanan Birinci hazırladım. Tümüyle özgün bir çalışmadır. Bu şiir bir tek tarihsel halkın serüveni… Bütün halkla- Tekil Şarkı bu sürecin başlangıcı sayılabilir. Yoksa daha Bir başka düşüncem Antik Çağ Anadolu Filozofları rın ortalaması olan tek halkın. Ve peşinde olduğu gizem öncesi de var mı? Antolojisi’ni hazırlamaktı. Şimdilik bir kenarda… Ama değişim içinde değişmeyeni bulmak. >> 14 6 Ekim 2022