Katalog

TAŞ KÂĞIT MAKAS Beni odama gönderme. / Yaramaz olduğumu söyleme. (…)” Babaya verilen salık ise “Daha Çok Sarıl Baba” şiirden gelecektir. “Kahraman Babam” şiirindeyse süper kahraman olmasa da sokakta sebze satan ve geceleri masal okuyan bir baba kahramanlaştırılır, sınıfsal duyarlılık sezilir. Şiirlerde “anne” niceliksel olarak daha çok yer alır, daha kutsallaştırılır, ev ve yuvanın merkezindedir, “anne gidince” sözgelimi “evin sesi kısılır.” Ev ve sirk karşılaştırılır, doğa, kültür ve aile zaman zaman iç içe geçer. Benim Annem... Evrenin En Harika Annesi adlı kitapta olduğu gibi anne ile doğa ilişkilendirilir, kıyaslanır, “Annemin Kalbi” adlı şiirde anne kalbi dağ ve denizden geniş olarak betimlenir, anne doğayı da aşkındır. Dedeler ve ninelerse şiirleri ısıtır, geleneksel (ve “normal”) aile çocuk okur için kendi güvenli alanında var olur. “Kahraman” adlı şiir ise tam aksine, kız ve erkek çocukları arasındaki kahramanprenses ayrımını eleştirilir, cinsiyet ayrımcılığı şiirin ana temasını oluşturur. Çocuk edebiyatında şiirin, roman ve öyküdeki gibi hikâyeleme için olanağı geniş olmadığından, bir türsel etki olarak yazarın seçtiği temaların daha belirginleşmesini sağladığını düşünüyorum. Dolayısıyla işlenen kavram, üslup çok etkindir. Çocuklara uygun olduğu “belirlenmiş” temalar daha dar bir çember oluşturarak öne çıkar ve çocuk okur düşünüldüğünde ne denli sınırlı, belli başlı bir alan içerisinde kalındığını açık eder. Çocuk şiirleri hep aynı temalar eşliğinde ezber ve tekrar dizelerle kısırdöngüdedir. “Kahraman” şiiri bu çemberden çıkabilen bir şiirdir. ANNEMLE BABAM SINIFTA Annemle Babam Sınıfta! adlı çocuk romanında, on iki yaşındaki kız çocuğu Fanny’nin anne ve babasının bir sabah on bir yaşına dönmeleriyle gelişen eğlenceli olaylar anlatılır. Fanny erken ergen dönemdedir, okul ve aile içi çeşitli sıkıntılar içindedir. Anne ve babasıysa sürekli, “onun yaşında olmak için neler vermeyeceklerini” söyleyip dururlar, Fanny’nin cevabı da hep aynıdır: “Dediğiniz olursa görürüm sizi.” Empati eksikliğine dikkat çeken gerçeküstü hikâyede Fanny’nin sorunları, anne ve babası onun kuzenleri olarak okuluna gelmeye başladıktan sonra tek tek çözülecek, hem Fanny hem de (ebeveyni) birbirlerini daha iyi anlayacaktır. Hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığını, davranışlarımızın hemen fark edilmeyecek önemli gerekçeleri olduğunu hatırlatan romanda anne ve baba cinsiyet rolleri de farklılıklar gösterir. Bedenleri küçülen ve anne baba rolünden kuzen rolüne geçen ebeveynine nasıl davranacağını önce bilemeyen Fanny, sözgelimi babası ona yapması gerekenleri çocuk beden içinden söylediği zaman şöyle düşünür: “Erkeklerin bana emir vermesine alışkın değilim. Hele de yaşça benden küçükse.” Annesi başarılı bir doktor, babası ise senaryo yazarıdır. Çağdaş bir aile içinde cinsiyet rolleri sorunlu değildir ancak bazı ayrıntılar tartışmaya açıktır. Anne duygusal emeği yüklenmiştir, bunun bir nedeni de Fanny ile eş cinsi yette olmalarıdır. Anne doğrucudur, didaktiktir, kuralcıdır, babaysa daha çocuksu, daha eğlenceli ve bu tuhaf duruma daha çabuk adapte olmuş gibidir. Annesi Fanny’nin bir kız arkadaşından tokat yese de şiddete şiddetle karşılık vermez, ideal davranır, babası ise okuldaki ilk kavgasında ring ve dövüş hayalleri kurar. Anne kusursuzdur, baba daha serbesttir. Dede ve babaannenin de katılmasıyla geleneksel aile kurulur ve bu olağanüstü durumla birlikte mücadele ederler. Dede ve babaanne rollerinde de cinsiyetler belirgindir. Durum düzelene dek Fanny, anne ve babasıyla birlikte “babaanne evi”ne taşınır ve böylece babanın çocukluk anıları ve odasıyla tanışırız. Babasının odasındaki gizli bir yüklükten bir mahzene inilmektedir. Bir çocuğun ancak geçebileceği bu mahzen babası için özeldir. Babası “Hiçbir kız benim iznim olmadan Kutsal İnime giremez!” demiştir. Fanny daha önce anne ve babasında göremediği bir şeyi fark edecektir; anne ve babasının çocuklaşması cinsiyetler arası ayrımın daha belirgin olduğu bir döneme onları geri göndermiştir. Okulda kızlar kızlarla yakındır, babası ise Fanny’nin hoşlandığı Joseph ile takılmaktadır. Ev içinde anne ve babasını belki de kadın ve erkek olarak benimsemeyen Fanny, okulda onların kız ve erkek olduğuyla yüzleşir. Eski hayatında daha çok annesiyle sorunlar yaşayan Fanny için bu deneyim annesini daha iyi tanımasını sağlayacak, annesiyse Fanny’nin sıkıntılarında haklı olduğunu fark edecek ve ona bakış açısını değiştirmeyi öğretebilecek, duygusal emeği üstlenecektir. Roman türü toplumsal meseleleri işlemek, sorunsallaştırabilmek ya da olduğu gibi yansıtabilmek için olanaklıdır kanısındayım. Ancak öte yandan romanlar “cinsel politika”nın üretildiği alanlardır. Çocuk edebiyatı için de bu geçerlidir. Annemle Babam Sınıfta! cinsiyet rollerini eğlenceli ve komik bir biçimde gösterir, hangi mekânlarda (okuldasınıfta) belirginleştiğine işaret düşer, sorunsallaştırıp tartışmasa da çağdaş gündelik hayatta bile hâlâ izleri olduğunu sezdirir. Üç farklı türde ve belli kalitedeki bu yayınlar, toplumsal cinsiyet meselesini daha derin tartışmamız için bize olanak sunuyor ve olumlu veya olumsuz bir yargıya varmadan içeriksel olarak ne denli tutar lı olabildikleri üzerine düşündürüyor. n Benim Annem... Evrenin En Harika Annesi / Carme Dolz / Resimleyen: Esther Méndez / Çeviren: Zeynep Atbaş / Editör: Biray Üstüner / Bilgi Yayınevi / 36 sayfa / 2020 / 7+ yaş Benim Babam... Evrenin En Harika Babası / Carme Dolz / Resimleyen: Esther Méndez / Çeviren: Zeynep Atbaş / Editör: Biray Üstüner / Bilgi Yayınevi / 36 sayfa / 2020 / 7+ yaş Annemle Babam Sınıfta! / Luc Blanvillain / Kapak resmi: Nathalie Desforges / Çeviren: Mehmet Erkurt / Editör: Tuğçe Özdeniz / Can Çocuk Yayınları / 128 sayfa / 2020 / 11+ yaş Kahkaha Keki / Çiğdem Sezer / Resimleyen: Sadi Güran / Editör: Müren Beykan / Günışığı Kitaplığı / 92 sayfa / 2020 / 8 + yaş KITAP KITAP BULMACA Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU mumcuogluilker@gmail.com 1 C2 A3 C4 E 5 C6 D7 K8 I 9 I 10 H 11 B 12 F 13 J 14 C 15 D 16 F 17 H 18 C 19 D 20 F 21 H 22 K 23 G 24 B 25 G 26 L 27 B 28 M 29 F 30 M 31 M 32 E 33 F 34 L 35 M 36 K 37 C 38 K 39 K 40 A 41 F 42 J 43 K 44 M 45 B 46 E 47 D 48 J 49 C 50 E 51 C 52 J 53 D 54 F 55 M 56 I 57 B 58 G 59 C 60 D 61 K 62 I 63 I 64 H 65 I 66 J 67 I 68 L 69 A 70 C 71 I 72 E 73 E 74 D 75 H 76 J 77 F 78 L 79 D 80 E 81 A 82 C 83 K Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru Ölüm Nedeni Bilinmiyor adlı şiir kitabının şairini ve yayınevinin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse şairin dizeleri ve şiirin adı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Rahatı Kaçan …” (Melih Cevdet Anday’ın şiir kitabı). 81 40 2 69 B. Eski Yakındoğu dünyasının kaybolmuş en önemli kavmi. H. “… Bektaş” (Hamriyanım, Gölge Kokusu, Cennetin Arka Bahçesi ve Eylül Fırtınası adlı romanları da olan yazar). 17 10 75 21 64 I.Jean Paul Sartre’ın bir romanı. 11 57 24 27 45 62 9 67 71 56 65 63 8 C. ŞairŞiir Yazıları, Şiir Kuşatması ve Şiirsiz adlı eleştiri kitapları da olan, 2017’de aramızdan ayrılan eleştirmen, şair. 49 59 1 14 18 82 5 70 3 37 51 D. İşbilim. 15 6 79 53 19 74 60 47 E. “Yaşayan …” (Özdemir Nutku’nun bir kitabı). 73 50 32 4 46 80 72 F. “… beden. Ölümse beyindir, hiç durmadan doğmak için çırpınan. Bunun için de hep bedeni kullanan ve sonunda öldüren.” (Turgay Özen). 33 77 54 29 12 20 41 16 J. “Nurlu, parlak, ışıklı cisim, güneş” anlamları olan Osmanlıca sözcük. 42 13 52 66 76 48 K. Cumhuriyet’te yayımlanan mizah sayfası. 38 83 61 36 43 22 39 7 L. “Büyük … Sözlüğü” (Hulki Aktunç’un yapıtı). 26 68 34 78 M. “… Akman” ( Nefes ve Örtü adlı iki romanı da olan gazeteci, yazar). 28 55 30 35 44 31 G. Oyuncunun yaptığı eylem. 58 23 25 1573 ÇÖZÜM: A.SUNAY AKIN, B. ÜMİDE, C. ROMAİN GARY, D. ECDAD İNECEK, E. YANGIN, F. YUSUF, G. AKKUŞ, H. BÖLL, I. ENKAZ, J. RED, K. FOLLUK, L. EV, M. DÖNEMEÇ, N. EL. Şiir: “Nemli kumlarda keyifle gezen böcek / Yuvana dön / Donanma geçiyor / Sular yükselecek / Ufkun Dışında” 11 16 Nisan 2020