Katalog

Yine Milli Mücadele’de Batı Cephesi Komutanlığı Kurmay Başkanlığı görevini yürüten Orgeneral Asım Gündüz’ün, Hatıralarım (Kervan Yayınları, 1973) kitabı yayımlanmıştır. Milli Mücadele’de Süvari Kolordu Komutanı Fahrettin Altay’ın 10 Yıl Savaş (19121922) ve Sonrası (İnsel Yayınları, 1970) kitabı ve ayrıca, Atatürk’le birlikte Samsun’a çıkan karargâh subayı Binbaşı Hüsrev Gerede’nin Anılar kitabı (Hazırlayan: Sami Önal, Literatür, 2002) önemlidir. MİLLİ MÜCADELE’YE KATILAN SİVİLLERİN ANILARI Halide Edip Adıvar, Milli Mücadele’yi Türk’ün Ateşle İmtihanı (Can Yayınları, 2008) kitabında anlattı. Milli Mücadele’de Erzurum Kongresi’nden itibaren daima Atatürk’ün yanında yer alan Mazhar Müfit Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber (2 Cilt, TTK, 1960) adlı kitabında Milli Mücadele’yi aşama aşama anlatmıştır. BAŞKA KAYNAKLAR Birinci Meclis’ten itibaren olaylara görgü tanıklığı yapan, Devrimci Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt’un Anadolu İhtilâli, 1940’larda basıldı. Günümüzde Kaynak Kitapları’ndan yayımlanıyor. Milli Mücadele sonrası milletvekilliği ve Hâkimiyeti Milliye gazetesi başyazarlığı yapan Falih Rıfkı Atay’ın Çankaya (Çankaya, Pozitif Yayınları, 2012) eseri önemli bir kaynaktır. Atatürk’ün zamanında Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevinde bulunan Yusuf Hikmet Bayur, Atatürk, Hayatı ve Eseri (TTK, 1963) adını taşıyan kitabı belgelidir. Kendisi de bir subay olan ve daha sonra yazarlık kariyerinde yürüyen Sabahattin Selek’in Anadolu İhtilâli (2 Cilt, En son yayın Kastaş Yayınları) önemlidir. Şevket Süreyya Aydemir’in 3 ciltlik Tek Adam eseri, bugünlerde 39. baskısına ulaşmıştır. Klasik ve önemli bir kaynak kitap niteliğindedir. Tarih bilimi öğretim üyesi Prof. Dr. Şerafettin Turan’ın 6 ciltlik, Türk Devrim Tarihi (Bilgi Yayınevi) belgelere dayalıdır ve 718 sayfalık Mustafa Kemal Atatürk, Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik (Bilgi Yayınevi, 2004) kitabı kaynak eser niteliğindedir. Prof. Dr. Sina Akşin’in İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele (3 cilt, 1998) ve İç Savaş ve Sevr’de Ölüm (İş Bankası Yayınları, 2010) belgelere dayalı bilimsel bir kaynak kitaptır. Mahmut Goloğlu, Millet Meclisi Başkanvekilliği’ne kadar yükseldi. Politikayı bıraktıktan sonra Milli Mücadele Tarih Dizini çerçevesinde Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi, Üçüncü Meşrutiyet, Cumhuriyet’e Doğru, Türkiye Cumhuriyeti (İş Bankası Yayınları) kitaplarını yazdı. Turgut Özakman’ın Şu Çılgın Türkler (Bilgi Yayınevi) ve Cumhuriyet Mucizesi (Bilgi Yayınevi) kitapları belgesel roman türündedir. Belgelere dayandığı için önemlidir. Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi de (Alfa Yayınları, 2008) kapsamlı bir çalışmadır. Turgut Özakman’ın Vahdettin, M. Kemal ve Milli Mücadele Yalanlar, Yanlışlar, Yutturmalar (Bilgi Yayınevi, 1997) kitabı, Atatürk hakkındaki yalanlara çok önemli yanıttır. Bülent Tanör’ün Kurtuluş ve KuruluşOn Konferans (Cumhuriyet Kitapları, 1998) kitabı Milli Mücadele’nin hukuksal boyutu ve sol düşünce yönünden ciddi bir yorumudur. Son yıllarda Milli Mücadele tarihi üzerinde önemli eserler veren araştırmacı yazar Osman Selim Kocahanoğlu’nun aşağıdaki kitapları kaynak kitap niteliğindedir. AtatürkRauf Orbay Kavgası, AtatürkVahdettin Kavgası, AtatürkKarabekir Kavgası üçlemesinden sonra Atatürk’e Kurulan Pusu, Menemen ve Kubilay, Yeni Türkiye’nin Doğuşu (Temel Yayınevi) kitaplarını belirtmeliyiz. Son yıllarda yazdığı kitaplarla Atatürk ve Milli Mücadele’ye sahip çıkan, yalan ve saptırmalara belgelere dayalı yanıtlar veren Sinan Meydan’ın 1923 Kuruluş Ayarlarına Dönmek (İnkılap Kitabevi, 2017) kitabı değerlidir. Atatürk’ün Samsun’a gitmeden önce, mütareke günlerindeki çalışmaları için Cumhuriyet Kitapları’ndan çıkan Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay (Cumhuriyet Kitapları, 25. Baskı) kitabıma bakılabilir. BELGELER VE GÜNCELER Kaynak Yayınları çok önemli bir görev üstlendi ve yıllarca süren çalışmalar sonunda 30 ciltlik Atatürk’ün Bütün Eserleri’ni (2005) yayımladı. Bu ciltler, Atatürk’ün bütün konuşma, makale ve söyleşilerini toplayan çok önemli bir kaynaktır. Zeki Sarıhan’ın dört ciltlik Kurtuluş Savaşı Günlüğü, TTK tarafından yayımladı. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkesi’yle ile başlayan günlük, 20 Kasım 1922’ye kadar sürüyor. Gün gün olayları veren önemli bir kaynaktır. Gotthard Jaeschke’nin Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi ve Kurtuluş Savaşıyla İlgili İngiliz Belgeleri (TTK) kitabı önemlidir. Aynı şekilde Turgut Özakman’ın Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi (Bilgi Yayınevi, 1999) sayılmalıdır. Diplomat ve yazar Bilal Şimşir’in İngiliz Belgelerinde Atatürk (4 Cilt), TTK tarafından basıldı. Yine Prof. Dr. Salahi R. Sonyel’in Türk Kurtuluş Savaşı Günlerinde İngiliz İstihbarat Servisi’nin Türkiye’deki Eylemleri, Gizli Belgelerde Mustafa Kemal, Vahdettin ve Kurtuluş Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika adını taşıyan kitaplarının tamamı TTK yayınıdır. Bu kitaplar, İngiliz Gizli Belgeleri’nin incelenmesine dayanmaktadır. Kuşkusuz çok önemlidir. Aynı şekilde Erol Ulubelen, İngiliz gizli belgelerinde Türkiye, (1920); Taner Baytok, İngiliz Kaynaklarında Türk Kurtuluş Savaşı (1970) çalışmaları da vardır. BİYOGRAFİLER Son yıllarda yayımlanan; İlber Ortaylı, Mustafa Kemal Atatürk (Kronik Kitap, 2018, 475 sayfa); İpek Çalışlar, Mustafa Kemal Atatürk, Mücadelesi ve Özel Hayatı (YKY, 2018, 559 sayfa); Hikmet Özdemir, Savaşta ve Barışta Kemal Atatürk (Doğan Kitap, 2019, 688 sayfa) ve Prof. Dr. Zafer Toprak, Atatürk, Kurucu Felsefenin Evrimi (İş Bankası Yayınları, 2020) biyografileri zikredilmelidir. YABANCILARIN YAZDIKLARI Atatürk’le ilgili olarak özellikle Fransızca, Almanca ve İngilizcede kitaplar yayınlandı. Yabancıların yazdıkları ve Türkçeye kazandırılan Atatürk’le ilgili kitaplar tarih sırasına göre şöyle sıralanabilir: S. Aralov, Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Hatıraları (Cumhuriyet Kitapları, 1999); H. C. Armstrong, Bozkurt (Arba Yayınları, 19471996); Grace Ellison, Ankara’da Bir İngiliz Kadını (Bilgi Yayınevi, 1999); Paul Gentizon, Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu (Çev.: Fehmi Ülkü), (Kültür Bakanlığı, 1983); Willy Sperco, Mustafa Kemal Atatürk (2001); Kurt Steinhaus, Türk Devrimi (2002); 19321933 yıllarında ABD’nin Büyükelçisi General Charles H. Shreill’in kitabı Gazi Mustafa Kemal (Cumhuriyet Kitapları). Lord Kinros, Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu (Altın Kitaplar, 1994); Andrew Mango, Atatürk: Modern Türkiye’nin Kurucusu (Remzi Kitabevi, 1999); Alexandre Jevakhoff, Kemal Atatürk: Batının Yolu (İnkılap Kitabevi, 1998); Dietrich Grunau, Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriyetin Doğuşu (Altın Kitaplar, 1994) ve Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu (Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993) da önemli eserlerdir. Bu liste ne derece titiz davranılırsa davranılsın eksik olacaktır. Burada kuşkusuz, Genelkurmay Başkanlığı (ATASE), Türk İstiklâl serisi belgelere dayandığı ve savaş haritalarını verdiği için önemlidir. Bu kitap araştırması bir ön çalışma niteliğindedir ve kuşkusuz eksiktir. Atatürk bibliyografyası gün geçtikçe büyümekte ve gelişmektedir. İslam coğrafyasında, mazlum milletler dünyasında büyük bir devrim, onun önderi Atatürk ve Milli Mücadele üzerine kitaplar yazılmaya devam edecektir. n 14 29 Ekim 2020