Katalog

DAMON YOUNG’DAN “OKUMA SANATI” OKURLARA ‘Sözcükler bütün zorlukların üstesinden gelir’ Damon Young, “Okuma Sanatı”nda, bir yazarın okurluğu ile okurun yazarlara bakışını anlayıp karşılaştırırken ‘Yazar neyin peşindedir ve okur ne ister?’ diye sorup bunun tek bir yanıtının olmadığını anlatmak istercesine bir dolu ismi anımsatarak ‘yazarın ve okurun özgürlüğünden’ bahsediyor. ALI BULUNMAZ alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr O kur ve okuma konusunda Jorge Luis Borges, John Berger, Alberto Manguel, Juan Carlos Onetti ve Julian Barnes’ın epey metni var. Son dönemde bu isimlerin yolundan gidenler de göze çarpıyor. Onlardan biri felsefeci Damon Young. Okuma Sanatı başlıklı kitabında, metinler arasındaki gezintilerini anlatmakla kalmayan Young, bunun nasıl sanat hâline gelebileceğini tartışıyor. OKUMA FELSEFESİ Young’ın yaptığı şey, Borges ve Manguel’in “okumanın okuması” eylemini çağrıştırıyor bir bakıma. Okurun kim olduğunu ve okuma sanatını anlatmaya uğraşırken çıkış yolunu metinlerle arıyor. Okuma deneyimini aktarırken satırlarında, benzer tecrübelere sahip olanlara da yer veriyor. Okumaya nereden başlamalı? Kutsal kitapların, Kilise Babaları’nın ve otorite mertebesine getirilen “eleştirmenlerin” tarih boyunca bu soruya verdiği pek çok yanıt mevcut. Young, konuya daha çok edebiyat penceresinden bakarak okumaokurlukokuma sanatı çizgisini izliyor. Fakat okumayı asla bir alanla sınırlamadığı kitabında, okuma ve okur özgürlüğü ön planda. Young, çocukluğundan başlayıp olgunluk dönemine dek uzanan deneyimlerini paylaşırken kitaplara ve hayattan kitap Damon Young larla kaçışını, okumanın onu rutinden uzaklaştırdığını anlatıp aynı yollardan geçenlere selam duruyor. Âdeta bir dedektif gibi kendi okurluğunu keşfederken benzer deneyimler yaşayanlara sesleniyor. Young’ın okurluğunun kilometre taşları JeanJacques Rousseau, Charles Dickens, Herbert Marcuse, JeanPaul Sartre ve Jorge Luis Borges. Young, bir yazarın okurluğu ile okurun yazarlara bakışını anlayıp karşılaştırırken “Yazar neyin peşindedir ve okur ne ister?” diye sorup bunun tek bir yanıtının olmadığını anlatmak istercesine bir dolu ismi anımsatarak “yazarın ve okurun özgürlüğünden” söz ediyor. Bu özgürlük Young’a bir şey hatırlatıyor: “Yazının ulaşılabilirliği, okumanın nadirliğini ve kırılganlığını maskeler. Kainatın dilinden konuşmak gerekirse sözcükler, bütün zorlukların üstesinden gelir.” YENİ BİR VAR OLUŞ Okuma, bir deneyim olmasının yanında başka tecrübelere yön veriyor; metinlerin günlük hayattan bir şeyler alıp oraya bir şeyler katarak yeni bir dünya ve benlik yarattığını belirten Young, hem okumaların okumasını hem de okumanın felsefesini yapıyor. Yazar, kitapları önemseyenlerin geçtiği ya da geçebileceği yollara değinirken okumanın, kişiyi “dünyanın arınmış ve onarılmış görüntüsüyle karşılaştırabileceğini” söylüyor. Okuma, bu noktadan itibaren bir sanata dönüşüyor ve Young’a göre tam anlamıyla bireyselleşiyor. Koleksiyonerler gibi okurlar da deneyimlerini veya onunla eşleştirdiklerini biriktirip bir sanat inşa ettiğinde, kütüphane ve zihin alabildiğine büyüyor. Bu durumu, “kültürel sermaye” gibi görüp ahkam kesenler ve statü sembolüne dönüştürmek isteyenler bir tarafa, sözcüklerin ortaya çıkardığı yeni var oluşa dikkat çekiyor Young. Söz konusu var oluşu, çeşitli erdemlerle (merakla, sabırla, cesaretle, gururla, ölçülülükle ve adaletle) ilişkilendiren Young, okuma ve yazmanın doğasına kafa yorarken en büyük ilhamı kendi kütüphanesinden alıyor. Bu da nicelik olarak sınırlı görünse de çağrışım bakımından uçsuz bucaksız ve yazarın istediği zaman dönüp okuyabileceği zenginliği gündeme getiriyor. Başka pek çok kitap meraklısının ve okumayı sanata dönüştürenlerin başına geldiği gibi... n Okuma Sanatı / Damon Young / Çeviren: Esra Doğu / Maya Kitap / 224 s. ‘Labirent’te bir adam B urhan Sönmez’in yeni romanı “Labirent”, intihar etmek isteyen ve gözüne hastanede açan genç bir müzisyen üzerinden, unutmanın hem laneti hem de nimeti üzerine düşündürüyor okuru. Toplumsal bellek ile kişisel belleğin birbirine karıştığı, her şeyin ölü bir tarihin parçası hâline getirdiği bir kahramanın; Boratin’in hikâyesi “Labirent”. Eray Ak, Burhan Sönmez’le yeni romanını konuştu. Hayatını Roma’da sürdüren, sürdürmekten mutlu olan bir adam, yıllar önce terk etmek zorunda kaldığı ülkesine, kendisi için artık yaşamayan bir yere ait o kente geri dönüyor. Uçaktan iner inmez şehrin geri kalmışlığını ele veren çirkinlikler bir süre sonra yerini tarifsiz bir eğretiliğe, hayal ile gerçek arasındaki çizgiyi bulandıran tuhaf tersliklere bırakıyor. Ve ortaya geçmişin kayıplarıyla malul bir kent manzarası çıkıyor. Alberto Manguel, Gürer Mut’un “Dönüş” romanı üzerine sorularını yanıtladı. Yeliz Altunel yayımladığı iki kitap dışında, yıllardır “Şiirden Dergisi” ve Cumhuriyet Kitap Eki’nde usta şair ve çevirmen Cevat Çapan’ın yönettiği Şiir Atlası sayfasında da başarılı çevirilerini okura taşımayı sürdürüyor. Altunel’in kitabını Celal Soycan değerlendirdi. TÜYAP Diyarbakır 6. Kitap Fuarı, Mıgırdiç Margosyan’ı Onur Konuğu olarak ağırlayacak. Fuar süresince düzenlenecek panel ve söyleşilerde Margosyan’ın edebiyatı, eserleri ve yaşamı ele alınacak. Margosyan adına TÜYAP tarafından bir armağan kitap hazırlanırken aynı zamanda kitap alıntıları ve fotoğraf albümünden oluşan bir sergi de okurlarla buluşacak. Margosyan’ı Şeyhmus Diken anlatıyor. Bol kitaplı günler... KITAP İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Editörler: Ali Bulunmaz, Eray Ak l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Sorumlu Müdür: Ozan Alper Yurtoğlu l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Direktörü: Deniz Tufan l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Baskı Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 327 Eylül 2018 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap