Katalog

KITAP RENKLER... SESLER... HARFLER... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU Perde açılsın! Prof. Dr. Hasan Erkek’in kaleme aldığı iki müzikal; “Kibritçi Kız Müzikali” “Çirkin Ördek” kitaplaşarak okuruna ulaştı. KITAP GÖLGESI MAVİSEL YENER www.maviselyener.com K ibritçi Kız Müzikali ile Çirkin Ördek Yavrusu, son yılların en çok ödülünü kazanma başarısını gösteren iki çocuk oyunu. Kibritçi Kız Müzikali metni, şarkı notaları, kostüm tasarımları, dekor maketi fotoğrafları ve oyundan fotoğraflar ile birlikte yayımlandı. İki kitap da, çocuk tiyatrosuna emek harcayanlar için değerli başvuru kaynağı. Prof. Dr. Hasan Erkek’in yazıp yönettiği oyunların Yrd. Doç. Dr. Nedim Yıldız tarafından bestelenen şarkıları, çocuk şarkıları külliyatı açısından da çok değerli. Prof. Dr. Hasan Erkek, kuramsal çalışmalarının yanı sıra, alanın mutfağında da yer alarak tiyatro kültürüne ve sanatın pek çok dalına hizmet eden çok sesli bir sanatçımız. Sözlü edebiyat, efsaneler, söylenceler ve masallar yüz yıllar boyunca çocukluk çağının bir parçası olmuştur. Çoğu çocuklar için yazılmamış olan, içinde doğdukları feodal toplumların değerlerini yansıtan klasik masallardan çağdaş toplum nasıl yararlanabilir? Çağlar boyu bize hizmet etseler de klasik masalların modern değerler sistemi büyütecinde yeniden yorumlanmasına gereksinim var. Geleneksel masalların büyük bölümünde cinsiyet ayrımcılığı, erkek egemen bakış, edilgen kadınlar, ötekileştirme, fiziksel özellikler ile karakter arasında doğrudan bağlantı kurma gibi çağdışı bakışlar göze çarpar. Öte yandan masallar, yüzyıllar içinden süzülüp gelmiş, düş gücünü harekete geçiren edebi kaynaklardır. Tam da bu noktada, masal kültürünün modern edebiyatın olanaklarıyla buluşturulmasının gerekliliği ortaya çıkıyor. Kibritçi Kız Masalı’ndan yola çıkarak Kibritçi Kız Müzikali’ni yazan Prof. Dr. Hasan Erkek’in ilk durağı, bu masalın barındırdığı önemli malzeme olmuş. Zorlu Çocuk Tiyatrosu için bir sosyal sorumluluk projesi olarak sokak ço cuklarına, çocuklar tarafından bilinen bir masal ararken Andersen’in masalı üzerinde çalışmaya karar vermiş yazar. Sokakta kibrit satarken üşüyen, kendi kibritleriyle ısınmaya çalışan ama başarısız olup donan bir kız çocuğunun masalının arketipik özelliklerinden kaynaklanan sorunlar belirlenmiş ilkin. Kibritçi Kız masalının, özellikle çocuklar için içerdiği en büyük sorunun masalın sonuyla ilgili olduğu düşünülmüş. Kızın soğuktan donarak ölmesi çok keskin ve acıklı bir son olmakla birlikte, çocukların gerçekleri bilme hakkı masaya yatırılmış. “56 yaş grubu için hazırlanacak müzikalde ağır gerçeklerin hepsini bu yaş grubunun önüne boca etmeye hakkımız var mı?” sorusu tartışılmış. Kibritçi Kız Masalı’nda ölümün âdeta özendirildiği çünkü kızın büyükannesiyle öte dünyada buluşarak çok mutlu oluşunun anlatıldığı da göz önüne alınarak masalın sonu değiştirilmiş; masal, umut ve gülücüklerle veda etmiş çocuklara. ÇOCUKLAR İÇİN SANAT YAPITLARI Andersen’in masalından hareketle oluşturulan metinde, yalnızca sonu değiştirmek yama gibi kalacağı için neden sonuç bağlantılarını başarıyla kurabilmek açısından farklı ilişkiler de yaratılmış. Kibritçi Kız’ı kibrit satmaya iten nedenler üzerinde durulmuş. Bu nedenler 56 yaş grubunun “başedebileceği” oranda metne yedirilmiş. Hayat dolu, meraklı, mücadeleci Hasan Erkek bir çocuk olarak çizilen Kibritçi Kız karakteri, sanatla iç içe yaşayan bir anlayışı temsil etmiş. Kibritlerini “Sanat Meydanı”nda satmaya çalışan kız, akordeon çalıp şarkılar söyleyen bir masal kahramanı oluvermiş. Olayın “Sanat Meydanı”nda geçmesi nedeniyle başka sanatçı karakterler de masala eklenmiş. Müzisyenler, ressamlar, illüzyonistler ve niceleri Kibritçi Kız’ın satış yapmaya çalıştığı meydana düşürmüş yolunu. Bu da müzikalin alt yapısını güçlendirmiş. Bremen Mızıkacıları, Pinokyo, Bencil Dev, Donkişot ve başka masallara ve edebi yapıta gönderme yapan metin, çocukların sanat algısının kapısını ardına kadar aça bilecek nitelikte bir kararlılıkla ilerleyip gitmiş. Masalın anlatıcısı olarak serçelerin seçilmesi elbette rastlantı değil. Anlatıcı ve kahramanların kullandığı dilin göstergelerinin farklı oluşu, neden serçelerin şiirli dil kullandığı konusunda derinlemesine araştırılacak çok şey var. Bu konuda, akademik çalışmalar yapanların dikkatini çekmek isterim. ÇOCUK TİYATROSUNUN BİLEŞENLERİ Çirkin Ördek Yavrusu Müzikali adlı kitapta, Çirkin Ördek Yavrusu Masalı’nın yeniden yorumlandığını görüyoruz. Kimsenin ötekileştirilmediğini, demokrasi kültürünün kökleşeceği bir gelecek için hazırlanmış bir sanat yapıtı bu. İçerik ve biçim üzerinde yapılan çalışmaların nedenini, Andersen’in nasıl bir ortamda bu masalı yazdığını Prof. Dr. Hasan Erkek’in önsözünden öğreniyoruz. İki kitapta da ayrıntılı önsözün okurla paylaşılması, çocuk tiyatrosuna çağdaş, yaratıcı yaklaşımlar ve uygulamalar açısından da yeni bir enerji getirecek, değerli birer örnek olacaktır. Çocuk tiyatrosu, kendi bileşenlerine sahip bir sanat dalıdır. Bu bileşenler arasındaki ilişkileri saptayıp çağdaş uygulamalara dönüştürmek geleceğin sanatsever bireylerini yetiştirecektir. Kibritçi Kız karakterinde olduğu gibi Çirkin Ördek Yavrusu’nda da bir sanatçı kimliği biçilip dikilmiş kahramana. Çirkin Ördek Yavrusu, eski şarkılar söylemek yerine özgürce uçmayı, keşfetmeyi önemsemiş. Bu rolün opera bölümü mezunu sanatçılar tarafından oynanması elbette boşuna değil! İki oyunda da zengin görsel malzemenin kullanılması, kurmaca dünyayı çocuğun düş dünyasına aracısız olarak başarıyla sokmuş. Bu kitaplardan yararlanacak olanların “görsel düşünme” konusunda da dikkatini çekecek sayfalar var. Böylesi tiyatro kitapları basmak cesaret ister. Kolay yoldan satılacakları yeğlemek dururken tiyatro kitabı basmak bazı riskleri göze almak demektir. İki kitabın da sert kapaklı, nitelikli baskıyla okuruna sunulması alkışı hak ediyor. Kapitalist düzenin “kâr” illüzyonuna aldanmayıp bu sorumluluğu üstlenen Gelengi Yayınevi’ni kutluyorum. Akıl ve yürek perdesini böyle projelere açanlar, daha demokratik bir toplum düzeninin çoban yıldızlarıdır. Çünkü gerçek anlamda bağımsızlık, sanatsever bireyler yetiştirmekten geçiyor. n Kibritçi Kız Müzikali / Hasan Erkek / Gelengi Yayınevi / 2015 / 120 s. Çirkin Ördek Yavrusu Müzikali / Hasan Erkek/ Gelengi Yayınevi / 2015 / 75 s. Mavisel Yener: Ata Cad. Defne Sok. No: 1 D: 1 Balçovaİzmir 28 17 Mart 2016 KITAP