Katalog

TAYFUN AKGUL Y aygın kanıdıı Matematık buz gıbı dır, katı ve soğuktur, dııygudan yok sıındıır kesın kanıta dayanır Matc nıatık ya/ılatı ıse anlaşılması pııı hatta ola naksız bu takım sımge \e ışaretle doluduı Okur hcmen sıkılabıln vc pcs cdcbılır Alı Ncsın'ın populcr matcmatık yazıları ıse sitacıktır Hem oğretır hem eğlendırır Çoğu, oyku gıbıdır, bıı anıyla açılır ' Bır vanııış, bıı yokmuş Lvvel /aınan ıçmde dıye başlayanlan da vardır (Matematık vc Korku, Evlılığın Matcmatığı, sayfa 69) Ba /ılarında, yazının ortasinda, bırdenbıre, "Bu kanıt gerçekten gu/el mıdır^ Benım kışısel 1 goruşum 'eh !joyle boyle'dır" der Alı Ne sın vc okuru yazıya bağlar "Guzel bır ka nıtta şaşırtıcı bır oğe aranm O oğeyı bu ka nıtta bulamıyorum" (Matcmatık ve Korku Pısagor ve Sayılar, sayfa 164) Ya da yınc ya 7inın ortastnda konuyla ılgısı olsıın olmasın dalga geçmeye veya cıddı şakalar yapmaya başlar "Duşunuyorum da, Adem'leHavva ılk gıınahi ışlemeselcrmış matcmatık ^elı^ kılı olacakmış ve tatsız tıi7su7 bır yaşam sur meyemahkum olacakmışı/" (Matematık ve Koıku Sıhıılı Kareleı II sayta 183) ' Do ğa, matematığın tam bır modelı değıldır Doğa, matcmatığın ancak yaklaşık bu ıno delı olabılır" (Matematık ve Doğa, Ze non un Paradoksları, sayfa \5) "Matema tığın doğıda bulıınduğuna ınanıyorum' (Matematık ve Doğa sayKı 33) Matema tıkte olasılıklaı 0 !a 1 arasında değışır % 100 un matetııatıkçesı l'dıı %25'ın nıa tematıkçesı 1/4'tur" (Matematık vc Doğa Blohın Matematığı, sayfa 1 36) ' Sezgının gııcunden yararlanan m ıtematikçı se7gı den zaıaı ua goıebdıı yanlış vapaı Şınıdı yanlış olcluğu apaçık bellı olan l)iı teoıem kanıtlayacağı/ Se/gımızı kullanarak (Matematık vc( )yun MarematıkteBıçım vc Se/gl U/eııne sayfa201) Nerdenbellı oğ retmenın yalatı soylemedığı' Nerden bellı kıtaplaıınyalan ya/madıgV Nıveoğretmen lere, kıtaplara ıtıanılır^ Oysa konu matema tık okınca oz babana bıle guvcnmeyeeck sın " (Matematık veSonsu/, Ansto'nun Ça tışkısı sayfa 165) 'Zorsoıularlauğraşmak, kolay boı ulaı la uğraşmaktan daha eğfence h, yanıdalıakolaydıı'" (MatemajkveSon suz, Lşkcnar Uçgen Sorusu, sayfa 220) Vr >V vc Matematik ve Korku ve Doğa ve Oyun ve Sonsuz... Modern dunyanın buyuculerı sayılan ve buaz da saygı korku ve tıtremeyle anılan matematık(,ıleı n,ın Alı Nesın kıtabına baş lık da seçtığı Matcmatık ve Korku adlı ya zısında (sayfa 111) şoyle der 'Korku denlı ınsanı yonlendıren, /amanına gore gııç veren, 7amanına gore zayıflatan bır duygu di vardır Koıkudan nefret, saygı, alay, cesarct, hatta tum bu duygulaı ın bır alaşımı da doğabıhr Matematıkten ve genel olarak bılımden sokaktakı ınsan korkar Bılınmeyenın yarat tığı bır korkudur bu, karanlıktan duyıılan korkuya benzer Salt sokaktakı ınsana o/gu değıldır bu duygu Bır matenıatık<,ı de aynı duyguya kapılabılır Ama matcmatık(,ı o duyguyu yenmesını bılır Onunde yıllarca çozulememtş bır problem ve bır tutam beyaz kağıt vardır Ldılgen kalma/ matematık (,ı Sorunun bır kıyısuıdan dalar, olmadı bır başka kıyısından Kolay kolay pes etmez, vıllaıını hatta ya^amını adar soruna Matc matık(,ı yenılıı se koıkudan de£ıl, mcrtc^t bır sava^tan sonıa ytnılmı^tır Vekımbılıt bel kı dc soruııun ılerde <,ozulmesıne bır katkı sı nlmıı^tur Bır gcr(,efe bır ya^am adanınış (,ok mıı' Koıku al.ıya nasıl donuşur' Matematığım o kadar kotuydu kı lıse devken hocamı/ bıı delasındaşey soımus tu, hanı nc derlcr hah ı^tc ondan Ben de ^ey demıştım' Ua ha ha' Anla ı^tt bcrum ma 1 tenıatığım o kadar kotudur Ha ha ha Kı^ı oıue kendısıyle alay eder Ama asıl amau nıatematıkle alay etmektır Nıtekım so/lerııu aijağı vukaıı soyle surduruı Yahu o kargatık, butgaı.ık ya/ılaıı nasıl anlıyorsııri'' A^kolsun1 Bıı so/lcrın sahıbı her nc dcnlı matema tıkı,ıye hayranlıöını dıle gctırıyor gorunu vorsa da aslında matematık^ıyı başka bır dunyanın ınsanı olaı ak gosteı eı ek eksıklığın kendınde olmadıgmı kanıtlamaya calı^ıyoı dur kıhal olanın kendısı dtgıl, kargacık bııı garık yazıları anlayamn oldugıınu soyle nıek ısteı ()na goıe matematıöı anlamamak tıı dogal olan anlamak değıl Savunmada dır lçındekı e/ıklığı gıdcrmek ıstemckte dır" * rt * dn Aıt aıda bıı ıkı gun ıçmde yapılmıştır tlk tasbaskıda butun ayııntılarıyla oldukca Rcrçckçı bır boğa goruru/ îkıncı ta^baskı da tlaha A7 lyrıntı vardır Son taijbaskıda uc be!} cı/gı kalmıştıt salt Bu son taşbaskısı oylesıne yalındıı kı Lvren Paşa gıbı 'bunu ben dc vaparım ' dedııtıı ınsana Aslında ben Lvıcn Pasja'yı <,ok ıyı anlıyo rum hatta hak \enyorum ve çocuksu bır saflıkla soyledığı bu so/lerde başka hlcbır soylev ınde goremeelığım bır gerçek goruyo ııını lck kusuru bu sozlerı 60 kusur yaşla nnda sovleıııcsıdıı Bcğcndığımı/ modern sanat muzelerın den, buniarı ben de yapabılırım" duygu suyla çıkma/ mıyi7> Bılımsel bır kitabı an lamışsak va/arın duşuncesını ıyı kavramış sak veyazaıahak venyorsak obuluşlan ıs tcscydık zanıanınıı/ olsaydı ve doğru çağda yaşasaydık bız de bulabılırmışız gıbı DU duyguya kapılma/ mıyız'' L ] " (Valla doğru bu yazıyı ben de ya/abılır dıın bılla ) Alı Nesın Matematık ve Korku'dakı" I'av la vc Bılımsel Duşunce" adlı yazıyı babası na okutıır Babası meydan okur Gel bakalım, gostereyım sana şansın tav ladakı payını1 Aman baba, yapma etme, benı tavlada kımse ycncmcz Oynadık\.e5 Oyenıldım Uanı senı kımse yene nıezdi'1 Demek bır sen yenebılır mışsm Ya7in ıyı olmamış Eksık kalmış Nevı eksık bı ı aktığımı an lattıktan sonra tehdıt ettı Bunu yazına ekleme/sen, karşı yazı yazarıın, rezıl olur sun Alı bu ya7iya yenı bır pa ragraf ekler Ya/ı basılır, kı tabagueı Dcrken bu yazıyı PırcfesorH Okkeşokuı Yıl 199 3, aylardan hazıran Alı Nesın o sıralar ABD'nın Ba tı yakasında oğretım ııyesı olarak çalışmaktadır Pıref Ökkcş dc ABD'nın Doğu yakasındadır 1 IK, yuz yuze karşılaşmamışlardır ama zaman /aman ıntemet u/enndenhaberleşmektedırler Pı ref Okkeş tavla matematık çısı sandığı Alı Nesın'e mey dan okur 1 Gel gostereyım sana tavla nasıl oynanır Aman Hocdm, vapma etme benı tavla 1 da babamdan başka kımse ycncme/ Rastlantı bu ya, her ıkısı de aynı tarıhler de memlekctı 7iyarcte gıdeceklerdır Alı, Pııcf Okkeş tenhırpunonceıner Istanbul a Lrtesı gun havaalanına gıdıp Pıref ()kkeş ı karşılaı Umranıye'ye gıderler Plre! Ok keş'ın mudavımı olcluğu Yeşılada Kııaatha nesı'ndc tavla oynarlar Pıref Okkeş deplas manda oynayan Alı'yı ayıp olmasın dıye 6 0 değıl 5 0 yener Alı ki7ar ama bellı etme7 O gece Pıref Okkeş'ı yemeğe ertesı gun de Ege'dc beraber tatıl yapmaya davet eder Pıref Okkeş de bu davctlcn saf sa( kabul cdcr Uç gun boyunca gezer, eğlenırler Uçııncu gunun akşamı Alı, artık ıyıce yorgun duşen Pıref ()kkeş'ı bır punduna getı rıp tavlanın başına oturtur ve bu kez şansı dd yaver gıdınce oyunu 6 0 ka/anır Olay Orcn'dc olduğundan gorenı de «,oktur O tanhten sonra Pıref Okkeş bır daha Alı ıle tavla oynama? (Lunku ()kkeş, ,ıdı Halıık ()ral olan ve tavlaya duşkun bır başka ma tematık profesoruyle tanışmıştıı ve artık ha babam onu yenıp durmaktadır) * ** Matematık ve Sonsti7 adlı kıtabında Ans to'nun Çatışkısı başlıklı yazıda, sayfa 168 te Alı Nesın şoyle yazaı "[ ] Bır oğrcncım anlattı Lısedeyken unıversıte sınavlarına hazırlanmak ıcın o/el matematık kursunagidıyormuş I locası ma tematıkte sozum ona venı bır tornıul hul muş hoımulıı karatahtayayazdıktan sonra, oğrencılere donup, Aman haa, demış, bu formul bu smıltan dışarı çıkmasın Kımselere (.ıtlatmayın ara mı/da kalsın Sankı korkunç bır sılah bulmuş 1 Oğrencılerden bırı parmak kaldırıp, Hocam, demış bunun bıı kaıııtı varını Hoca kıpkırmı/ı kcsılmış, cok kı/mış kuplere bınmış Kanıt da ne demek'dıye kukremış Inan mayan çıksm ortaya formulun yanlış oldıı ğunu gostersın1 Hadı bakalım, hodıı mey dan' Oğrencılerde çıt yok Soran sorduğuna bm pışman " Alı Ncsın'ın kıtaplarındakı en ' caıpicı ya7i, Matematık ve Doğa'nın 59 sayfasında kı "Yazılı" başlıklı olamdır "Sumatralıbıı matematık oğretmenı oğ rencılerının derslerıııı anlamamalaı ından şı kâyetçı olmaları uzeııne ıkısını dcwe dove bayılttı, on ııcunu yaraladı The London 11 mes (Avustralya),23 Mart 1981 " * ** Bıtırırken Alı Nesın ıyı matcmdtık^ı, ıyı hoca, ıyı ya /ar, ıyı ressam, ıyı dost ama okurları merak edıyor 1yı yemek de yapabılıyor mıı acaba1 (Meraklı okur bıı sorunun yanıtını Mate matık vc Korku, sayfa 112'de bulabılıı, bel * ** Matematık ve Doğa'dakı "Cîı/lı Duşun ce" ba^lıklı ya/ıda (sayfa 71) Alı Nesın, gıı /cllık ık yalmlık arasındakı kopma/ bağı ya kalar Bıınu bıraz uzatarakta olsa jjOyle akta nr "I | (ıii7ellığı çoğu zaman yalında bulu ruz Yazında olsun resımde olsun mımarı de olsun, matenıatıkte olsun, nerede olursa olsun, gtrcksız kaıma^adan ho^lanmam, hep yalından yanayımdır Yazında orneğın, eğer bır rıımce bır duşunteyı, bır duyguyu, bır olayı bır durumıı anlatmaya yctıyorsa, ıkuıuye gerek yoksa o gereksi7 ıkıncı tumceyı okumajıiıUiyım dereksı/ uzun tumce lerden dc hoijlanmam Bu teksozcuk.yerın de kullanılmujsa ve ıyı scçılınıssc, koca bu sayfanın ışlevını gorebılır tşte bır yazın ya pıtında o so/uıgu bıılmak ısterım Resımde de oyle Gereksı/ çı/gıden, ge reksı/ rcnktcn rahatsız olurum Sanatçuıan duşuncesını, goruijunu, duygusunu en cU enerjıyle anlatmasını beklenm Orneğın Gı acomettı nın çok çi7gılı eski7 resımlenne bayılmm çunku azgılerı ne kadar gerekı yorsa onca çoktuı, bana gore bır tek fazla çı/ gı yoktur Gıacomtttı'de Yalına ve gu/ellığe ula^mak luc, dc kolay değıldır Kolayolsaydı.herkessanatçı olabılııuı Paasso nun bır dızı boğa baskısı var kı )• •h.j CUMHURİYET KİTAP SAYI 612 SAYFA 5