Katalog

ğilsinizdir. Söylcnmedik, yazılmadık düşünccler değil bıınlar. Ben de dö|X">Nl'S nüsii, dönüşlcri yaşacıım; başkalarının dönüşlcrini paylaştım ve dönüşün im hiçbir yere, hiçbir şcye, hiçbir zaman dö ama, ben dc tam bunu yapmak istemiş OSMAN TEKİN kânsızlığını yürenülemeyeceğini bir kcz daha kavradım. tim. Yani öyle bir şcy yazmak istiyordum ğimle, kafamla, duyAslında kolay yazan biriyim. Eğer yazki, orada yaşanmışın kcndisi degil anılagularımla kavradım. * 992yıltnda "KediMektupları"yamaya oturabilirsem, kısa sürede tamamrı ve duygulan, ozellikle dc dııyguları olZamanın bilmcdi J ytmlandıg'tnda, "Edcbiyata gcç Hiçbiryer'e Dölıyorum yazdığımı. Ama yazmaya buşlasun. Cîcrçck kisilerin adları yok, çünkü JL döndüm, acelem var" dcmi^tiniz. nüş/ Roman/ Oya ğim bir başka boyu yamamam için hcp bir dolu ncden olu onlar asıl özne olan anıların ve duygula^ tunu, bir başka an Oysa yeni bir roman için heş ytl beklemek yor. Bir de belki, yazmaya niyctlendiğim Baydar/ Can Yarın sadccc tas,ıyıcılarıdır. lamını ögrcndim. gerekti. yınları/ 22'J s şey, beni korkutuyordu da ondan. Asıl Açık yüreklilikle söylüyorum; tizel bir Zamanı yencmcmc Evct. Hcr kahramanın, yani csas oğlanın "zaman" biçim arayışına girmedim. Ben aslında nin bazcn dchşetini, bazen de hüznünü zaman yaptıolduğu bir şey yazmak istiyordum. Hep klasik roman tutkunuyum. Çağımızda duydum. Belki yaşlanmakla da ilgili bir öım gibi, yine bilerck "şcy" dıyorum. Çünkü yazdıgırpmanın bittiğine falan da inanmıyorum. duygu bu. Yenemedig'im zamanı, getirip beş yılımı yakmın nasıl adlandmlması gerektiğini ben Üstelik zorlama biçim arayışlarını, "ne romanımın ortasına oturttum. tım. Vcromanın de bilmiyorum dogrusu. Roman mı, hikadar anlaşılmaz olursan o kadar sanatadının aksinc, Kitabın ikincikahramam da htanbul kâyeler toplamı mı, anı mı, hatta bazı böçısın" saçmahğını filan reddeden birigaliba. lümleriylc uyaksız bir şiir mi? yim. Ama anlatmak istediklerim, bcni Bu soruda bir alay sczmeli miyim? Madcm ki konuyu siz açtınız, önce kaçmılmaz olarak bir biçime sürükledi, Evet, pck yanlış dcğil. Mekânda dönüş "Hiçbiryer'e Dönüf ün hıçım sorunların öylc yazdım. Hiçbiryer'e Dönüş'ün bir duygusunu, başka birkaç şehir yanında, yapboz, yani puzzle olduğunu söylcycdaıı ba\layalım Kitappekalı\ılmamı$ ya asıl Istanbul simgeliyor benim için. Bir bilirim. Kitapta 15 bölüm var. Her biri, pıda da oha, bir roman Anı değıl hayagiin, kahramam Istanbul olan bir roman tın akıs,ım anlahyar Ama biçim sorunu ayrı ayrı, bağımsız da okunabilecek böyazmak isterdim gcrçckten de. lümlcr. Belki bircr uzun hikâye de diyenu sadece bu alanda görmüyorum. Örne Okurun, hclc dc sizi lanıyanların sogın csas khilcrin, anlatıcıların adları yok. bilirsiniz bunlara. Ama aslında tümü birracag"tnı sandığtm hır soru da, romandabirinebağlı. Yerlerini istediöinizgibi de / latta galıba hiç ınsan adı yok. kitapta Bir ki anlahcımn nc kadar siz aldu&unuz. ğiştirebilirsiniz. Belki, yine biçim kaygıolay vc ana bir akts, da yok. • Hem benim, hcm de dcğil. Bugday sıyla birinci bölüm ü yerinde bırakabilir 1 laklısınız. Ukalâlık gibi görünecek rengi uzun saçları olan, incecik, uzun boylu, ifadesiz dümdüz ve güzcl yüzlü kiden reklamcılık dedigimiz iş, hclc de bir kadın var. Yani benim tam zıddım. günümüz tcknolojisinin dev olanakla Anlayacağımz tebdil geziyorum. Bence rından yararlanınca, kesekâğıdını bestbu soru bütün romancılar için geçerlidir. seller yapabilecek bir güce sahip. OdülI lepsi, romanlarında kendi kimlikleriyler falan, hep geriden gcliyor. Çok daha leolmasa da alıntı bir kimliklc veya "tcbaz etkili oluyor. dil" dolaşır dururlar. Benimki biraz faz Tam da lafı gelmişken, Türhtye'de la mı kaçmış? Belki. Ama sanınm, bunkiiltür, özelliklc cdcbiyat alaııını nastldcdan sonra yazacaklarımın semtine bile Verlendmyorsunuz'$ıırde, rnmanda, ö\ ugramayacağım. kiide bir hıstrhk vc bunalım dönemi ya "lliçbiryer" neresı Oya Baydar? ^andıg'ı \argı\ını bölüjüyor mu\unuz? Ütopya'nın sözcük anlamı "lıiçbir Bcncc sadcccTürkiyc'de defiil, dünyer"dir, bilirsiniz. Kimileri "yokyer" ya yada da, kısırlık vcya bunalım diyemem da "yokülkc ' demeyi ye^liyorlar.utopya, ama, bir arayış ve geçiş dönemi yaşanıhep ulaşılmak istenen ama hiçbir yerde yor. Orneğin, udını bile aşmak istediği olan, varılamayan amaçtır. Ütopya sondönemlc tanımlayan post modemizm, suz koşunun, ıılaşma tutku ve umudu özünde geçmişin tüm öğelerini kullana nun adıdır. Utopya'ya dönemezsiniz, rak onu aşmaya çalışan, bu yüzden dc, çünkü zaten hiç ulaşamamışsınızdır. Yabaşka bir ad alacak olan, yeni sanat ve ni, yine dönüşün imkânsızlığı... kiiltür oluştuğu zaman var olamayacak "Htçbtryer'c Dönüfün bir 6S'ltler bir geçiş ukımıdır. ağılı olduğunu söylcycbilir miyiz? Türkiyc'dc, sanat, kültiir ve edebiyat• Böyle söylersek, belki daha geniş bir ta gözlediğim cn öneınli sorun, klasiği okur kitlcsinc ulaşırım ama, bu pek de ve moderni dcrinlcmesine bilmeden dogrıı olmaz. Kuşkusuz, zaman karşısınpost modern olma heveskâriığının yol da çarcsiz kalan ve dönüşün imkânsızlıaçtığı lafazan yüzcysellik ve kalıpçılık. gını kavrayan kişiler 6()'larda genç olan, 1991 Salt Faik Armağani'nı "Elveda Alyoşa' adlı kltabıyla kazanan Oya Bayaar oduiunu alıyor. Bir de sadccc edcbiyatla, sanatla sınırlı 68 havasını koklamış insanlar. İ980 sonkalmayan, sosyal bilimler alanında, dürasında ycrlcrinden yurtlarından, şünce alanında da kendini göstcrcn "misiniz. Ötckilcri istediğini/ gibi dağıtın, 1990'lara yaklaşıldığında kimliklerinden, ladı kendinden başlatma ' nastalığı. Belsonra yeniden toplayın; fark etmez. Kiinançlarından, kendi tarihlerinden kopki de bunun suçu genç kuşaklara, kişiletapta olay olmadıgıgörüş,üniizeisekatılmuş Kİmscler. Ama, daha öncc dc korc değil de, tarihin sürekfiliğini dönem mıyorum. Sadece olaylar açık açık anlanuştuj^umuz gibi, önc çıkan olaylar dcdönem zorbalıkla kcscn; bir on yıl rincetılmıyor. Buna gerek yok. Olaylar anlagıl, duygular oldıığundan, bir başka kıısini, kişileriyle, düşüncclcriyle, akımları tılmıyor ama, eeer başarabilmişsem, siz şaktan da olabilirlerdi. ve tartışmalarıyla zamanın mezarlığına okuuuf*unuzda ner şeyi yerli yerine otur "Elveda Alyoşa" için, yayımlandıfcı gömen "makus talihiınize" ait. Dünütabiliyorsunuz; neler gcçtigini, neler ol strada çıkan bir yazıda "hüznün çeşitleri müzden siirekli koparılıyoruz vc her ye duguntı seziyor, anlıyorsunuz. Empresnin kitabı" gibi bir tcrım kullamlmı^tı. ni kuşak, miladı kendinden başlatarak yonist bir tablo düşünün. Iştc böyle bir "Hiçbiryer'e Dönüf le, ycr ycr hüznü de herşeyi yeniden keşfediyor. şcy. Tıpkı hatırlama ediminin kcndisi aşan, çok daha şiadetli bir aa tonu var. gibi. Yasam, zaman içinde başı sonu Ama bir de madalyonun öteki yiizü Neredeyse umutsuzluk diyccegim. (jcr olan, bclli olayların, belli zaman parçavar. Bugün Türkiyc'de 1980 öncesine çek duygulartnız da böyle mı? larına rastladığı bir sürckliliktir, do^ru. oranla çok daha çeşitli konularda yazılıp Hüzün ve umutsuzluk, insan taa içinKlasik roman bunu böyle algılar ve ançiziliyor. Yanılıyor muyum bilmem ama, den duymadıkça asla yazılamaz. Ya da latır. Ama hatırlarkcn, zamana karşı mutherbirkitabın baskı sayısı geçmişe oranyazılır ama kötü, yapay, vıcık vıcık olur. lak bir özgürlük ediniriz. Bütün bir gcç la çok düşük de olsa, konu çeşitlemesi ve "Hiçbiryer'e Dönüş"ün böyle olmadımiş yasamı, parçalarına ayırıp yeniden üriin sayısı çok kabarık. Cîenç yaşlı çok ğını, kendi türünde iyi olduğunu düşükurabiliriz. Tıpkı çocukların yapboz sayıda ya/ar var. Bu çeşitliliğin içinden, nüyorum. Demek ki, içimde de böyle oyunları gibi. Milyonlarca an duygusunhiç umulmadık bir anda, hiç umulmadık duyuyorum. Kitabın son bölümünde, dan oluşan bir puzzle. bir yerde, bakıyorsunuz şaşırtıeı güzel"Gcç Kalmış Bir Bahçıvan" adlı bölümlikte ve parlaklıkta bir ürün ortaya çıkı "Bu bir dönüf hıkâyesı" dıyorsunuz de, geriye kalan son mutlulukları anlat vermiş. Egcr, 1990'larTürkiyesi'nin vahkitabtn başında vc daha ilk satırlardan maya çalıştım. tç burkucu bir bölüm olşi vc kaba ortamı, en kötüleri, en değerdönüfün olanakuz oiduğu anlapltyor. sizleri, cn yüzeysel olanı öne çıkarıp gerCîerçekten böyle mi? Ncdir dönüşü cngcl duğunu biliyorum. Aragon'un sürekli kuHanmaktan kcndimi alamadığım bir çekten kalıcı, değerli, güzcl, ince ve dcleyen? dizesi var:" Bir başka kader için donatılrin olanı rayting tanrısına kurban ederck Dönüşün imkânsız olduğunu, hiçbir mış şu silahsız askcrlcrc bcnziyor hayat." kötünün ve pc:>paycnin gürültüsü arayere, hiçbir şeye, hiç kimseye, hiçbir duyÇağımızın ve ülkemizin aydın insanları, sında boğmazsa, nnümüzdcki yıllarda guya, hiçbir aşka geri dönülemeyeccgibizim kuşağm çocukları, bir başka kültiir, sanat ve özeUikle edebiyatta bck ni öğrendim. Döndüğünüz yer, kişi, sey, kadere hazırianmıştık ve şimdi silahsızız. lcnmedik umutlu çıkışlara tanık olabili duygu bıraktığınız şcy, bıraktığınız kişi Yeterince hüzünlü değil mi bu? • • vcya ycr olmaktan çıkmıştır. Siz, siz derız. ı Bir vanboz (rnızzle) roman Oya Baydar'la "Hiçbir Yere'e Dönüf üzerine IfclN.U CUMHURİYET KİTAP SAYI 429 SAYFA 5