Katalog

Aynur îlyasoğlu, "Örtülü Kimlik" te bu kimliğin oluşum öğelerini araştmyor. 'Örtülü kimlik' nasıl oluşur? Kapak konusunun devamı. Kadın kimliğinin sorgulanması, örgütlenmesi durdurulmayan, tersine arkalanan, "Islamcı / kökten dinci kadın" dergileriyönünden debir süre destek gördü. O yıllann dinci kadın dergilerine bir göz atanlar, erkek egemenliğini "din açısından yargılayan", "kadınların eve çekilmcsi, mücadeleyi erkeklere bırakması önerüerini reddeden" yazıları hemen göreceklerdir. Çok kısa süren bu "îslamcı feministler" dönemi, feminist sözünün "kınanması", kadın haklanndan söz eden bilim kadınlarının, "Kemalist/gizli feminist", "feminist" nitelemeleriyle sınıflandırılmalarıyla son buldu. Kadın hakları ve Türkiye'de kadın kimliği araştırmalan, irdelemeleri, yeni örgütlenmelerle (îstanbul Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma Merkezi, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, MorÇatı Vakfı vb.) ele alınd> ^. miş olanlar, kitabın "sunuş"unu yazan Ayşe Durakbaşa'nın şu satırlarıile tartışmaya başhyorlar: "Türkiye'de kadın haklan.belleğimizeTürkiyeCumhuriyeti'nin kurucu ideolojisi Türk milliyetçiliği çerçevesinde işlendi. Birçok Müslüman ülke için tslam, Batı'ya karşı milliyetçi hareketlerde kültürel feminizmi tanımlayan en önemli kültürel kaynak olarak anayasalara, kanunlara ve insanların belleklerine, zihinlerine yazılırken, Türkiye'de 'Türk feminizmi' Islam öncesi Türk kültürü ve cinsler eşitliğini referans aldı." Tarihi, dili ve yapısı, bağımsızlık tarihiyeni Arap ülkelerinden farklı olan Türkiye'de feministlerin, Mısırlı Neval el Saddavi ya da Faslı Fatima Mernissi gibi tslami kaynaklara referans vermemesini, "Türk feministlerinin (...) tslam konusunda ilgisiz ve bilgisiz olmalan"la yorumlamasını da yanlış bulabilirsiniz. Belki de bu yargı size, Bahriye Üçok'u ve onun birçok Batılıya kaynak olmuş kitaplarını da hatırlatn. Fransa'da yaşayan Cezayirli kadın yazar Asiye Cabbar'ın, Medine'den Uzaklara adl' kitabını, tslamcıların tepkisinden korumak için yazdığı sunuyu da, "Ben bu kitabı ner Müslümana farz olan 'cihat' duygularıyla yazdım" (Bu cümleyi, anımsadığım gibi yazmamda bir sakınca yok.Cabbar.fikir özgürlüğü için tslam'daki 'içtihat'ı kaynak gösteriyor. Oysa bizim köktendinciler, içtihat kapısını neredeyse elliyıl önce kapsadılar. Örtülü Kimlik, serinkanlılıkla, birkaç kez okunması gerekli bir inceleme. Çünkü, "feminist çalışmaların gerektirdiği duyarlılığı ve diyalog çabasını" amaçlıyor. Dilindeki, "hane, mülakat, temas, öngörü, talep, kategorik" sözcüklerinin yan yana gelebilmesinden doğan çeşitlilikse, son on yılda rastlananbirolgu. • Örtülü Kimlik/ hlamcı Kadın Kimliğinin Olujum Öğeleri/ Aynur îlyasoğlu/MetisYayınJan, 138 s. tslamcı kadın örgütlenmeleriyse, îslamcı kültür dernek ve vakıfları içinde, "hanımların mahsus" konferans ve sempozyumlarla sürdürüldü. Bu tür toplantuarda, dönemin istihdam politikası yüzünden, kadınlann "ev dışında çalışmalarının zararlan" konusunda başı açık meslek kadınlarınca, başı örtülü hanımlara anlatıldığı toplantılan da hatırlamak mümkün. Üniversite giyim yönetmeliği tartışmaları ve benzer olaylar, kamuoyumuzun bir anda köktendinci kadın militanlarla tanışmasını sağladı. Kemalist kamuoyunu şaşırtan bu oluşum, feminist araştırmacılar için, bir irdelemekonusudur. Aynur îlyasoğlu, Örtülü Kimlik adını taşıyan doktora tezinde, kadın ve îslam konusuna, iki ayn açıdan yaklaşarak, irdeliyor. îlyasoğlu'nun kitabının ilk bölümü "halkı Müslüman olan bazı toplumlarda kadın sorunuyla devlet ve rerormcu ideolojiler arasındaki karşılıklı etkileşimler'e aynlmış. îkinci bölümde ise "tesettürü benimsemiş, yüksek eğitimli, çoğu profesyonel mesleklerde ve hepsi ücretli çalışan 21 kadın " üzerinde yapılan araştırmalar ve bu araştırmalardan çıkan izlenimler. Kitabın sonunda geniş bir kaynakça ve çalışmada kullanılan anket formunun örneğiyeralıyor. Alt başlığı tslamcı Kadın Kimliğinin Oluşum Öğeleri olan örtülü Kimlik adlı çalışmayı, serinkanlılıkla ve birkaç kez okumak gerekiyor. Gerçi, benim gibi" laik cumhuriyet" ilkeleriyle yetişS AY FA 4 "Hanımlaramahsut" Islam'da cinsellik, beden ve kimlik AYŞE DURAKBAŞA etis Yayınevi, Kadın Araştırmalan dizisinde çeviri yapıtların yanı sıra yerli yapıtlara da önem veriyor. Geçen günlerde Türkiye'de bu alanda yapılmış iki değerli araştırma yayınlandı: Serpil Çakır'ın Osmanlı Kadın Hareketi ve Aynur Ilyasoğlu'nun bir grup tslamcı kadın üzerine yaptığı inceleme, Örtülü Kimlik. İki inceleme de doktora tezlerine dayanıyor, bu yönüyle de üniversitelerimizde yapılacak yeni çalışmalan özendirecek emette. Gerek Cumhuriyet öncesi gerekse Cumhuriyet tarihini, kendi tarihimizi, kimliklerimizi kuran tarihsel kurguları gözden geçirmemizi gerektirecek, dolayısıyla zihnimizdeki kara noktaları zorlayacak ve yeni düşünme boyutlan getirecek yapıtlar her ikisi de. Çakır'ın incelemesi basılmadan önce de epeyce tartışma konusu olmuştu; içinde çok sayıda yeni araştırmaya konu olacak zengin malzemeyi banndırıyor, tarihçilerimizin bu yapıtı hakkıyla değerlendireceklerini umuyorum. * * * Ilyasoğlu'nun çalışmasının odağında 'kendilerini tslamcı cemaat içinde konumlandıran ve bu çerçeve içinde kimlik edinme/ oluşturma sürecini yaşayan kadınlar' yer alıyor. îlyasoğlu dana söze başlarken bu kadınlan yalnızca 'sosyolojik vaka' olarak algılamadığını, onlan 'inanç etrafında radikalleşmiş kadın gruplarından biri' olarak gördüğü için onların öznelliklerine yaklaşabildiğini belirtiyor. Bir kadın araştırmacı olarak kendisinin 'inançla' olan ilişkisinin bu çalışmada yol gösterici olduğunu söylüyor; öyle ki araştırmayı güdüleyen sorular doğrudan tslamcı tcadınların bu inancı nasıl yaşantıladıklarına yönelik sorular: Bu kadınlar "Radikalizm'ı benlıklerinde veyasamlannda nastl taityorlardı? Biryanda bu denlı kuşatıcı bir inanç, biryanda bir toplumsal hareketltlik içinde "muhalif olarak ı CUMHURİYET KİTAP SAYI Islamcı kadın kimliği 234 J