Katalog

Anayasa DEMOKRASİYE Hukukuve Siyasal SÜRECİNDE ANAYASA Rejimlerin YAPIMI İngilizce ve Türkçe yazınına olduğu kadar aynı konulardaki Latin ve Güney Amerikan yazınına da egemen olan Prof. Dr. Ergun özbudun'un öbür yapıtları gibi son yapıtı da bir "kaynak" kitap niteliğinde. Özbudun'un Türk Siyaset Bilimi yazınına yaptığı bir ba§ka katkı ise Samuel P. Huntington'un The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century (Üçüncü Dalga Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma) adlı yapıtını Türkçe'ye çevirmesidir. Dr.NURŞEN MAZICI n bir coğrafi yelpaze oluşturan demokratlaşma dalgaları, yazar tarafından bağımlı bir değişkenler olarak ele alınıp, bu iki tür değişken arasındaki ilişkileri kuramsal olmayan bir yaklaşımla incelenip yorumlanıyor. Yazar, 18281926 yılları arasında görülen demokratlaşma hareketlerine birinci uzun, 19221942 yılları arasında, özellikle Avrupa'da görülen Nazist ve Faşist anti demokratlaşmayı birinci ters, 19431962 yılları arasındakileri ikinci kısa, 19581975 dönemindekileri Avrupa'da ve Güney Amerika'da askeri rejimlerin gerçekleşmesiyle olu^an ikinci ters ve 19741990 arasında gelişmekte olan ya da hızla gelişen ülkelerde gerçekleşen ve kitabın büyük bir bölümünü oluşturan üçüncü dalga demokratlaşma hareketlerini sınıflandırarak inceliyor. Üçüncü dalga demokratlaşmanın ne olduğu, niçin olduğu, demokratlaşma süreçlerinin nasıl biçimlendiğini ve demokratlaşmanın özelliklerinin neler olduğunu analiz eden Huntington'un çalışması, kendinin de belirttiği gibi ne bir tarih ne de bir kuramsal çalışma. Demokratlaşma dalgalarının " iki ileri bir geri" üncy Amcrika ülkelerine' ek olarak Doğu ve Güney Avrupa'nın önce otoriter (askeri), sonra da totaliter (komünist) rejimlerinin hızla sona ermesi, bu ülkelerde evrilecek yeni rejim tiplerinin "ne olacağı" sorusunu uzunca bir süredir dünya siyasal gündeminde canlı tutmaktadır. Sona eren rejimlerin hem antidemokratik olması hem de yeni siyasal yönetirn kadroları ve kamuoylarının Batı dünyasma sempatiyle bakışları, çoğu akademisyen bu rejimlerinin demokrasiye evrümesi yüzeysel tahminlerini arttırırken, bazı siyasal çevrelerde de benzeri evrilmenin iyimser temennileri gözlemlenmektedir. îşte Ergun Özbudun, antidemokratik rejim kalıntılarına sahip olan bu ülkeleri incelediği son yapıtında, bu tür düzeysel tahminlerin yerini kapsamlı analizlerle ve naif temennilerin yerini ince yorumlarla ele alarak bu ülkelerin demokratikleşme süreçlerini, anayasa yapımı süreçleriyle ilişkilendiriyor. Kitabın Giriş'inde demokrasiye geçiş yolları olarak saptanan reform, kopma ve sözleşme durumlarını Birinci Bölüm'de anayasa yapımı sürecinin hukuksalsiyasal bağlamı olarak ele alan yazar, bu geçiş yollarının türüne göre G anayasaların yapılma aşamalarını, üsluplarını ve yapımlarındaki zamanlamayı, Türkiye örneğini de içerecek biçimde çeşitli ülkelerde karşılaştırmalı olarak ele alıyor. Üçüncü Bölüm'de ise iki temel sorun tartışılıyor: Demokratikleşme sürecinde hangi şartlar altında hangi anayasal tercihlerin yapılması olasılığının daha büyük olduğu ve hangi tercihlerin hangi şartlar altında yeni demokrasilerin pekişrpesine daha elverişli olabileceği. Kitabın son bölümünün ilginçliği ise, Prof. özbudun'un "yeni demokrasiler, demokrasilerini pekiştirme başarısını gösterecekler mi yoksa karşılaştıkları çok güç sorunlardan dolayı bir süre sonra yeni demokrasilerinin çöküşüne, otoritarizmin geri dönüşüne tanık olacaklar mı?" sorusundan hareketle, çökme ve pekişme arasında yer alan "Delegasyoncu Demokratik" yönetimi bir seçenek ve model olarak belirlemesinden kaynaklanıyor. Anayasa Hukuku ve Siyasal Rejimlerin İngilizce ve Türkçe yazınına olduğu kadar aynı konulardaki Latin ve Güney Amerika yazınına da egemen olan Ergun özbudun'un öbür yapıtları gibi bu son yapıtı da bir "kaynak" kitap olarak nitelenebilir. 200 sayfalık ince ama yoğun, yoğun ama yakn anla Demokrasinin sorunları tım iyi planlamasıyla kolaylıkla anlaşılan bu kitap, demokratikleşme süreç ve sorunlarım yaşayan ülkelerden biri olan Türkiye'nin başta Toplumbilimi öğrenci, öğretim üyeleri ve politikacıları olmak üzere her aydının okuması salık verilecek bir yapıt. Prof. Dr. Ergun özbudun'un Türk Siyaset Bilimi yazınına yaptığı bir başka katkı ise, Samuel P. Huntington'un The Third Wave: Democratization in the Late Tvventieth Century (Üçüncü Dalga Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma) adlı yapıtını Türkçe'ye çevirmesidir. Prof. Özbudun'un katkısı, Türkiye'de, yabancı büimsel yayınların Türkçe'ye çevrilmesi yıllar alırken, ünlü Amerikan Siyaset Bilimci ve Teorisyen S.P. Huntington'un iki yılönce (1991) Oklahoma Üniversitesi'nce basılan bu yapıtının henüz Amerikan üniversitelerinde kaynak kitap olduğu bir dönemde Türkiye üniversitelerinin de bu olanağı eşzamanlı olarak elde etmesi olarak ifadeedilebilir. Kitap adını, dünyada gerçekleşen demokratlaşma hareketlerinin üçüncü aşamasından alıyor. 162 yıllık uzunca bir süre ve Latin Amerika'dan Güneydoğu Asya'ya, Kuzey Amerika'dan Güney Af rika'ya değin genişçe Prof. Dr. Ergun Özbudun biri telif, digeri çeviri iki kitap yayımladı. olarak nitelediği incelemede, belli bir zamandiliminde (19741990) gerçekleşen belli bir grup rejimin geçişleri açıklanmaya ve çözümlenmeye çalışılıyor. Kitabın çeşitli yerlerinde Türkiye'deki demokratlaşma girişimlerine de yer veren ve bu konuda ilginç yo rumlar yapan yazar, üçüncü bir ters dalganın gerçekleşme olasılığını, ilk iki ters dalgaya neden olan öğeleri ele alırken, üçüncü bir ters dalganın bazı potansiyel nedenlerini de gözardı etmiyor. Âvrupa ekonomik topluluğunun ne zaman, hangi amaçla kurulduğu (s. 83) Max Weber'in Protestan etiğinin kapitalizmin ruhuna niçin denk geldiği bulguları (s. 72) gibi çok genel bilgilerin tekrarlanmasıyla birlikte Huntington'un bu son yapıtı, dikkatle incelenmeyedeğerbirçalışma. • Üçüncü Dalga Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma / Samuel P.Huntingfon I Çevıren: Ergun özbudun I Türk Demokrasi Vakfi Yaymlart,1993/Ankara/382s. Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı / Ergun özbudun I Bilgi Yaytnevi, 19931 Ankaral200s. SAYFA 1 1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1(7