Katalog

Max Frisch'in, "Biyografi"si ni yaşamından hoşnut olmayan bir insanın yakınması olarak tanımlamak yanlış olmaz. Öyleyse umut dolu bir oyun mu? Kuşkusuz hayır, çünkü oyunun başkişisi Kürmann'ın yaşamını değiştirmek için harcadığı çabalarboşunadır. Ama Kürmann'ın yanlışlarını gören, onun nasıl bir çıkmaza düştüğünü ayrımsayan okuyucu ya da izleyici için bir umut var demektir. Yaşamın değerini, önemini kavrama ve daha anlamlı yaşama umudu.. ZEHRAİPŞİROĞLU Kürmann'mn Yanlısı Ne? Kurmann'ın yaşamındaki en büyük çıkmaz sevdiği kadın Antoinette ile ilişkisidir. Yanlış bir kadın mı seçmiştir, yoksa davranışları mı yanlıştır, yoksa her kadın erkek ilişkisi eninde sonunda bozulmaya mı mahkumdur? Kesin bir yanıt vermiyor Max Frisch. Ancak yaşamın anlamlılığına, sevginin ve aşkın yapıcı gücüne inananlar, Kürmann'ın kişiliğine eleştirel bir yaklaşım getireceklerdir. Max Frisch'in böylesine olumsuz bir tip ve olumsuz bir yaşam öyküsü çizmesinin nedeni okuyucuya hiçbir kaçış hakkı vermek istememesinden kaynaklanıyor bence. Çünkü elimde olsaydı yaşamımı daha iyi biçimlendirebilirdim düşüncesini çoğu kez kolayımıza geldiğimiz için başvurduğumuz bir kaçamak olarak görüyor. Işte Kürmann'ı görüyorsunuz diyor Max Frisch bize. Her tür Max Frisch'in Can Yayınları'ndaYayınlanan Oyunu "Biyografi" Üzerine ürrenmatt'ın "umutsuz bir ro mantik" olarak tanımladığı Max Frisch, deneysel oyunu "Biyografi"de kendi öznel sorunlarının dışına çıkamayan günümü7 aydınını ele alıyor. Otobiyografik bir oyun mu? Belki. Max Frisch film yö netmeni Volker Schlondorffla yaptığı bir konuşmada "Yaşamımızı neden boşu boşuna harcıyoruz. Böyle olması gerekli mi" diye sorar. "Ancak bundan tedirgin olup da yakınabildiğimiz sürece umut var demektir." Gerçekten de "BiyografV'yi yaşamından hoşnut olmayan bir insanın yakınması olarak tanımlamak yanlış olmaz. Öyleyse umut dolu bir oyun mu? Kuşkusuz hayır, çünkü oyunun başkişisi Kürmann'ın yaşamını değiştirmek için harcadığı çabalar boşunadır. Ama Kürmann'ın yanlışlarını gören, onun nasıl bir çıkmaza düştüğünü ayrımsayan okuyucu ya da izleyici için bir umut var demektir. Yaşamın değerini, önemini kavrama ve daha anlamlı yaşama umudu.. Oysa okuyucunun yaşamını değiştirnie umudu ve olanağı oyunun baş kişisi Kürmann'a oranla çok daha kısıtîıdır. Çünkü Kürmann'a gerçek yaşamda tanınmayan bir hak tanınmıştır, geriye dönüşlerle yaşamının istedi D ği döneminde istediği değişikliği ya da düzeltmeyi yaparak yeniden yaşama hakkı. NevarkiKürmanntüm çabalarına karşın, bu ayrıcalıklı durumundan yararlanamaz. Çünkü attığı her adımlabüsbütün çıkmaza girer. olanak sunuluyor ona, yine de kııllanmasını bilmiyor, demek ki sorıın fırsat verilmemesinde değil elindeki fırsatları yeterince kullanamayan insanın kendisinde... Suçu alınyazısı, yazgı, raslantıvb. dış etkenlerde değil, kendimizde aramamızı söylüyor Max Frisch bîze. Elimizdeki olanakları kullanamayarak yaşamımızı Kürmann gibi boşu boşuna harcıyorsak sevgi ve aşkın üreticiliğini kolaylıkla tüketiciliğe dönüştürüyorsak, bunun sorumlusukendimiziz. Kuşkusuz İsviçre gibi ileri tüketim toplumlarındaki aydınların sorunları bizim sorunlarımızdan çok farklı Aşırı öznelcilik, içe donüklük, kendini dinleme, kendi sorunlarının dışına çıkamama eğilimleri Batı toplumlarında bize oranla daha fazla. Demokrasileşme süreci içinde türlü sorunla r içinde bocalayan bizim aydınımızın toplumdaki konumu ve işlevi yine Batı toplumundaki aydından çok değişik. Bu açıdan Kürmann'ın hep aynı kısır döngü içindeki sorunları bize yer yer gülünç ya da saçma gelebilir. Yine de kendimizle onun arasında ortak bazı özellikleri bulgulayabileceğimizi düşünüyorum. • Biyografi /Max Frtscb /Türkçesi :Zebralpjiroğlu / Can Yaytnları 1120 s. S AY F A 11 C U M H U R I Y E T K İ T A P SAYI 1 6 8