Katalog

Naim Tirali, İki Şalom Arasında] bu gezi notlarında gördüklerini, saptadıklarını olduğugibi, belgeselliğc de yönelerek, bizlere anlatiyor. Akıcı ve şiirli bir anlatımı var. İnsanı sıkıp bunaltmayan, zevkveren tanıtım notları bunlar. "Barış" sözcüğünü her an yineleyen bir ülkeden başlayarak barışı sağlamak isteyenlerin ülkelerindekibu geziler okura da bir şey öğretiyor. aim Tirali, gezi notlarını İki Şalom Arasında adlı bir kitapta topladı. Kitapta dört ayrı gezinin notları var. Bu gezilerden biri Güney Batt Anadolu ile ilgili, öbürleri ise yurtdışı gezilerinin izlenimleri. Birinci bölüm İsrail gezisi notlarını içeriyor. Bütünbu gezi notları vaktiyle Vatan gazetesinde yayımlanmış. NAT ü ile ilgili olan ve "Avrupa'daki Amerika" bölümü vaktiyle seçim bölgesi Giresun'da dağıtümak üzere bir kitapçık olarak yayımlanmış, ötekiler ise Vatan gazetesinin sayfaları arasındakalmıştırbugünedek. İsrail gezisi notlarını içeren "İki Şaloın Arasında"yı okurken önce "şalom" sözcüğünün anlamını öğreniyoruz; Arapça "selam" sözcüğüyle eşanlamlı olup "barış" demekmiş. tsrail, bir Yahudi ülkesi. Vaktiyle orada yaşayan Yahudiler sonradan dünyanın dört bucağına dağılmışlar. Sonra, bazıları bu dağınık ulusu o eski ülkede toplamak yoluna girmiş ve yüzlerce yıldır konuşulmayan bir dili canlandırmayı da düşünmüşler. "Ama çoklarına daha sonraları inanılmaz gibi görünen, İsrail'in kuruluş ve ilerleyişi, bu zorluklarm sabırlı çalışmalarla yenilmesiyle sağlanmış." Özellikle Eliezer Ben Yehouda, 1879 baharında yazdığı bir yazıda Füistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını ve İbraniceyi resmi dil olarak kabul etmesini önermişti. Bugün, çeşitli ülkelerden geien ve o ülkenin dilini iyi bilen ve konuşanların İbraniceyi kolayca öğrendiklerini okuyoruz. Tirali, bu gezide, öbür gazetecilerle birlikte İsrail'in birçok kentini MUUFFERUV6UNER İki Salom Arasında Naim Tirali'den gezi notları N Naim Tırall Fotoğraf LutfuOzkök gezip dolaşmış, bir "okul ülke" olarak nitelediği toprakları nasıl işlediklerini görmüş, bugün en çok Yidiş ve Lâdino denilen dillerin nasıl tbranice'ye yöneldiğini gözlemlemiştir. Kudüs'teki üniversitede öbür diller yanında dilimizin de okutulduğuna tanık olmuştur. Tirali, toprakların nasd işletildiğini.insanların nasıl çahştığını anlatmıştır bu gezi notlarında.Bunların yanında İsrail devletinin Araplarla ilişkileri, çevre ile sürtüşmeleri, barış anlayışındaki görüşleri konularına da eğilmiş, gezinin yapıldığı 1959 yılındaki saptamalarmı, görüntüleri, izlenimleri bize aktarmıştır. O günden bu yana neler oldu, neler değişti? Sanırım değişen bazı şeyler var; değişmeyenler de var. Sert dış politika ve Araplarla, özellikle Filistinlilerle olan gereksiz sertlikler sürüp gitmektedir. Bu çatışmaların tarihin ilk ydlarında da sürüp gittiğini Sait Faik'in bir bölümünü çevirdiği Saül adlı oyundan anlıyoruz (Bitmemiş Senfoni.s.8398). Tirali'nin notlarında kültür, sanat, üretim biçimleri ve köy türleri konularında da geniş bilgiler var. İsrail'e gide meyenler için çok aydınlatıcı ve açıklayıcı bilgiler buluyoruzbu notlarda. Kitabm ikinci bölümü "Avrupa'daki Amerika" adını taşıyor. NATO ile ilgili bir gezinin notlarını içeren bu bölümde NATO'yu çeşitli yönleriyle taniyoruz. Avrupa'daki NATO tesislerini gezen, gözlemlerini yalın bir anla tımla, olduğu gibi anlatan notlardır bunlar. "...beşbuçuk günlük Avrupa gezisinde, Avrupa derken Amerika'yı görmek, Amerika ile yi'ız yüze gelmek az şaşırtıcı" olmamış Tirali için. 1958 yılında yapılan bu gezi, dünyanın içinde bulunduğu askeri savaşımın barış içindeki izlerini taşıyor. Tirali'nin gözlemlerini aktaran bu notlarda bilemediğimiz, düşünemediğimiz birçok görüntüyeralmıştır. "Depremden Sonra Ege" adını taşıyan üçüncü bölüm, 1957 yılında Fethiye merkez olmak üzere geçirilen depremin izlenimleridir. Tirali, bu deprem vesilesiyle yaptıkları gezide hem depremin ortaya koyduğu olumsuz ve kötü görüntüleri hem de o bölgenin doğal güzelliklerini sergilemiştir. Deprem gelip geçti, bir daha da Tanrı gös termesin. Doğal güzellikler de yitirilmesin. Bir bakıma bir depremin tarihsel saptaması da olan bu notlar, doğayı ve kentlerimizi de tanıtıyor okurlara. "Kalabalıklar tçinde Bir Yalnız Adam" bölümü ise 1975 yılında yapılan Almanya gezisi ile ilgili. Beş gün süren bu gezisiyle ilgili notları da çeşitli yönleriyle Almanya'yı tanıtıyor bizlere. Daha çok siyasal bir ortam içinde yapüan bu gezi nodarı ile Tirali'nin saptamaları, o ülkeyi tanıtıyor.Naim Tirali, bu gezi notlarında gördüklerini, saptadıklannı olduğu gibi, belgeselliğe de yönelerek, bizlere anlatmış tır. Akıcı ve şiirli bir anlatımıvar. İnsanı sıkıp bunaltmayan, zevk veren tanıtım notları bunlar. "Barış" sözcüğünü her an yineleyen bir ülkeden başlayarak barışı sağlamak isteyenlerin ülkelerindeki bu geziler okura da bir şey öğretiyor. Eski dönem izlenimleri, saptamaları da olsa değişen fazla bir şey olmadığını seziyoruz. Tirali'nin notları,birdönemıngörüntüsüdür. • tki Şalom Arasında / Naim Tirali I Gezi Notlart I Cem Yayınevi I 166 s. S AY F A 7 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 5 7