Katalog

Enis Batur, yeni yayımlanan üç kitabını anlattı Şair elinde harita olmadan yola çıkar Enis Batur'un, kısa bir süre önce, biri şiir olmak üzere üç kitabı birden çıktı. İlk kitabı 20 yıl önce yayımlanan Batur, yazmayı öğrenmeden yazılamayacagını belirterek şöyle diyor: "Işin başında etkilenme, hemen sonrasında ise karşı çıkma, hatta.yadsıma gelir." Batur'la kitapları üstüne konuştuk. MÜRŞİTBALABANLILAR Edeblyat ve Sanatta Uyku MK H A 1 II II Sayın Enis Batur, kısa bir süre önce iiç kitabınız birden yayımlandı. Şiirlcrinizi içeren "Perişey" ; söyleşilerinizi kapsayan "Söz'lük" ve'Sanat Dünyamız dergisinin eklcri ularak vcrilcn , kitapçıklartn bir araya getirildiği, Edebiyat ve Sanatta, "Sıırat Sureti, Hayvaıılar, Savaş, Uyku, SesHarfîmge" unsurlarının yer aldığı, anlatıldığı koca bir cilt. Siz bir söylcşinizde, "I layatımı biitünüylc yazıya göre düzenledim ben" demiştiniz. Üretkenliğiniz bunu açıkça ortaya koyuyor. ö n c e şiiryolculuğunuzu anlatır mısınız kısaca ? Şair elinde harita olmadan yola, yolculuğa çıkar. Şiirinin haritası da yolculuğu tamamlandığında tamamlanıp kesinleşir. tlk kitabım 20 yıl önce yayımlandıydı. Bugün dönüp yolcııluğumun oluşturduğu haritaya baktığımda, bir eleştirmenin ya da okurun gördüklerinden, görebileceklerinden sanıyorum hayli farklı içerikte bir güzergâhla karşılaşıyorum. Onlar yalnızca kitaplarımla yüz yüzeler. Oysa benim için yazamadığım, yazıp yok ettiğim, yazıp tuttuğum şiirler de yolculuğun önemli duraklart. Kayboluşlar, arayışlar, savrulmalar, bozgunlar, rizikolar, ürpertili anlar, tıkanmalar ve taşkınlıklarla dolu bir dönem var arkamda. Onu nasıl anlatabilirim öyleyse ? Şiir olmasaydı, şiir olmazsa, şiir olmadan hayatımın bir ekseni olmazdı gibi geliyorbana. Şey debu.peri de. Cevat Çapan sizin için, "...daha özgür konuşabilcn bir yazar" "Türkiye'deki ölçütleri kendisi için geçerli saymayan bir yazar. tlk yazmaya başladığında Türkiye'de oriu okuyanlar sanıyorum bundan biraz tedirgin oluyorlar. Enis Batur'u yabancı bir yazar olarak görüyorlar" diyordu. Şimdi durduğunuz rakımda bunu nasıl değerlendiriyorsunuz ? Cevat Ça pan'ın gözlemleri özellikle 1970'li yılların Enis Batur'u için geçerli görünüyor bana. Zamanla radikalliğimi önemli ölçüde yitirdim. Bunun teme! nedeni, benim bir şeyler yapmaya çalışmış olmamdır. Kim ne derse desin, yazar bir şeyler yapmaya çalışmamalı, yazmalıdır. Kültürel platformda yaptığım işlerde de sivrice yanlar görülmüştür, ama neresinden bakılırsa hakılsın onlar birer uzlaşma kontratına bağlıdırlar. Sonuçta, bir yanımla modern bir Ahmet Mithat olmaktan ben de kurtulamadım ve 'asıl önemli yanım öteki yanımdır' avuntıısuna sığındım. Kendimi yargılamaya, düzmece bir nesnellikle kendimi biraz karalayarak çokca aklamaya mı çalışıyorum şimdi > Hayır, topıı topu bazı önemli yanılgılanm olduğunu, bunlardan kurtulmakta hâlâ güçlük çektiğimi söylemek istiyorum. Kişioğlu göre göre yanlış yapmaz tabii. Ben bu yanlışları başka yanhşlardan kurtulmak için yaptığımı diişünüyorum : Türkiye'nin kültür ortamının Moğol ölçütleri yazan kişiyi işine kiismek, asitlejmeyi paylaşmak, mücadele etmek seçenekleri arasından birini seçmeye mahkum ediyor. Ben üçüncü yolu seçtim, bana en mübah yanlış göründüğü için. Dördüncü bir yol aramalıydım, her zanıan dördüncü bir yol vardır. Bir de tabii kendimi nasıl gördüğüm değil, dışarıdan nasıl gorüldiığüm konusu var, sizin sorunuz da o noktaya ıızanıyor zaten. Burada, hiçkimsenin hakkında ortalama bir görüş oluşmamıştır. Şiddetli geçimsizliklerin, dayanaksız saldırılarla dayanaksı/ ovgülerin ortasmda geçip gidiyor her dönem. Aslolan tek değer, Edebiyat'ta, ortaya konan uründür. Ben, birkaç iyi kitap yazdığıma inandım. Bir de, birkaç iyi kitap daha yazabileceğııııe inanıyorum. Hiç değilse bu çerçevedeözgürüm! "Yazmak, önceden yazılmış olana diklenmek demektir" diyorsunuz. Bunu, "özgün" olmanın yanısıra "karşı çıkma, meydan okuma" olarak değerlendiriyorum ben. Doğru rnu düşünüyorum, Ya da biraz açalım mı ? Yazmak, hcm bir özgürleşmeisteğini ıçinde taşır, hem de bizden önce koyıılmuş bir kurallar bütünüyle haşır neşırolmamızıgerektirir. Enönemlisi: Yazmayı öğrenmeden yazamazsınız. Bir ana çelişkinin kucağında bulur kendini, yazmaya başlayan kişi. Öğrenmek zorıındadır, ama ögrendiklerinin maynıunu olmak da islemez. Işin başında etkilenme, hemen sonrasında ise karşıçıkma, hatta yadsıma gelir. Bu iki zıt kutbun arasında serpilir yazarlık. Za Sıçrayan Fasulye, Yüzyıbe, AJmanak, ^ İskeletler Dansı, Paris / Enis Batur / Yapı Kredi Yayınları Enis Batur'un bu kitabı edebiyat ve sanatta çeşitli temalar üstüne kaleme alınmış yazılardan ve konuyla ilgili resim, fotoğraf, gravürlerden oluşuyor. Sıçrayan Fasiilyc Edebiyat ve Sanatta Hayvanlar, Yüzyüze: Surat Sureti; Almanak: Zanıan Kavramı; tskeletler Dansı: Savaş; Ses, Harf tmgc: îlhan Usmanbaş'la Düet; Bilinç: Uyku temalarını içeren kitapçıklar. İşte, "Edebiyat ve Sanatta Uyku" kitapçığmdan birbölüm: "Dünya şiiri hıncahınç uyku metaforlanyla doludur. Şiir dünyasını ııykunun payandaları besler: Düşler, gündüjleri, ninniler, Ritsos'un sözünii ettiği 'yeni uykusuzluk', (lotteau'nun 'bana ne çok oyun oynadı uykular uyanışlar' diye tanımladığı uçlar ve aralarındaki engin mekân, zanıan, zamanlar. Nedir peki uyku? Keats için 'anahtarı çevirmek'tir Clelan için Vlleıine öğrettiğiıı şeyMir tam tersine, Dranas'ta. 'ltayır, başınıdan yana değil / Uykusıı/luğum, ellcrimden dir. Seferis'e göre 'bir ağaç gibi'diı. Matsas'a göre 'bir rakip gibi' 'Başlangıçta Uyku Olacaktır' diye kurar Valery, az bilinen bir şiirinde: 'Ve sen dev ZAMAN'dan kopmuş bir zamansın' Uyku: İstendiği, geldiği, kaçtığı, kaybolduğu anlanlj şairin masasından kalkmak bilmez." (...) ^^ SesHarf'İrnge, Bîlinj, manla karşıçıkmanın boyutları değişir, değişebilir. Kendimden bir örnek vereyim : Son yıllarda, en çok vakti, hiç sevmediğim iki şaire ayırdığımı farkettim : Valery ve Eliot. Nedeni belli : Onları sevmiyorum ama çok önemsiyorum. Kimbilir, yıllar sonra, bu hiç sevmediğim şairlere pek çok yönden benzediğimi, onları bu nedenle sevmemiş olduğumu kabul edeceğim belki de. Siz, ayrıntılarla çok ilgileniyorsunuz. Orneğin geçen yıl yayımlanan "Gönderen : Enis Batur" adlj kitabınızda Posta tarilıiyle ilgili yüzlerce ayrıntı vardı. Bir süredir de Edebiyat ve Sanatta Hayvanlar, Uyku, Savaş gibi "tematik" kitapçıklar hazırlıyorsunuz. CUMHURİYET K İ T A P SAYI 11» S A Y F A 4