Katalog

Pars Tuğlacı'dan dev bir yapıt: Tarih Boyunca htanbul Adaları Sevgi ve dostluk adaları Tarih Boyunca tstanbul Adaları, 2 Pars Tuğlaa / Kendi yayını / Büyük boy, 576 s. / 650.000 TL. ALPAVKABACAU Turkiye'de Ortaçağ İskoç şatolarına benzeyen, bir Ingüiz tarafından yaptırılmii şatolar bulunduğutıu biliyor muydunuz? 18581865'te büyükelçi sıfatıyla İstanbul'da İngiltere'yi temsil eden Sir I îenry Bulvver Lyton, Sultan Abdülmecid'den Yassıada'yı satın alıyor. Adada, bir kıyıda biri tepede olmak üzere iki şato yaptırıyor, çiftlik kuruyor, hayvan ve değişik bitkiler, bu arada değişik pamuk cinslerıyetiştiriyor. "Entrikalardan hoşlanan, kaprisli, büyüleyici bir konuşma yeteneğine sahip, her istediğiııi elde eden ve daima ilgi merkezi olan" Bulwer'in yaşamında karanhk noktalar var. 1829'da, Londra'daki Yunan Komitesi tarafından toplanan 80 bin İngiliz lirasını Mora'ya gotürmekle görevlendirilmiş. tki yd kadar clçilik katipliği, altı yd milletvekilliği yaptıktan sonra, yine elçilik kâtibi olarak İstanbul'a gelmiş. Ardından Petersburg ve Paris'te aynı görevle bulunmuş; uzunca bir süre Madrid'de, daha sonra Amerika ve ltalya'da elçilik yapmış; büyükelçi olarak yeniden İstanbul'a gelmiş... SirveLordunvanlarıalmış; kitaplar yazmış... Bizans döneminden sonra yüzydlarcajDOş kajmış olan Yassıada'yı ahp iızerindfr gerektiğinde kolaylıkla sılahlandırılabilecek iki kale yaptırmasındaki amacın, Osmanlı Devletini Tehdit edebilecek ve Türkiye üzerinde sürekli baskı yapabilecek bir İngiliz gizli ussü kurmakolduğuönesürülüyormuş. Kınalıada'nın (19. yüzyıl ortalarına kadar, resmi belgelerde Kızılada diye anıliyor!) 20 Şubat 1807'de İngiliz donanması tarafından topa tutulduğu gözönünealınırsa.aklauygunbirvarsayım. 1938 ve 1947'de Yassıada'nın tepesindeki şatoyu, daha doğrusu Bulwer'in özel "sarayı"nı gezmiş olan Semavi Eyice, "İçinde rahatça yaşanabilecek bir yer olmayan bu 'saray'ın bütün gariplikleri arasında en şaşırtıcı tarafı, etrafı yüksek duvarlarla çevrili olan havuzlu kısmı idi," diyor. "Burası birtakım âlemlerin yapılması için düşünüldüğünü elde olmaksızın akla getiriyordu. (...) Dışında ucunda yuvarlak bir kule olan üçgen biçiminde geniş bir dış avlu vardı. (...) Burada çok tuhaf bir durum dikkati çekiyordu. Bu avlunun zemini altında gayet küçük hücreler sıralanıyordu. Yalnız tonozundaki bir iki delikten ışık alan dar birorta koridorun iki tarafından sıralanan bu hücrelerin tabanları kalın saç Refah Sehıtlerı Caddesl'ndekl 54 numaralı Hrısantı Evı (1985) lcvhalar ile döşenmişti. (...) Niçin döşendiklerine bir açıklama bulmak mümkün değildir." Bulwer, çok geçmeden adayı Mısır I Iıdivi îsmail Paşa'ya satmı^; ancak Paşa ve sonraki sahipeleri adayla ilgilenmişlerdir. 195O'de kamulaştırılan Yassıada'da askeri tesisler yapımına ba§lanmış... Kamuoyu bu adayı, 27 Mayıs 1960'tan sonra Demokrat Parti ileri gelenlerinin tutuklu kaldıkları ve yargılandıkları bir askeri üs olarak anımsıyor. "kırk ambar" deyimini de kullanabilirız. Sözgelimi Kınalıada'daki "Görey köşkü"nden söz ederken, köşk fotoğrafının yanı sıra, Türkiye'nin ilk afiş ressamı Ihap Hulusi Görey'in üç sayfaya yayılimış on bir fotoğrafı ile uzun dipnotunda yaşamı ve sanatı üzerine geniş bilgiler verir Tuğlacı. Ya da Yassıada'dan söz ederken, söz Yassıada duruşmalarına gelince, konuya 133 fotoğrafla yüklü 45 sayfa ayınr ki, Demokrat Partililerin Yassıada'ya ayak basışlarından Menderes'in idamı sahnesine kadar konunun bütün evreleri gözünüzün önünden geçer. Davalar ve sonuçları üzerine bilgi edinebilir; Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Ilasan Polatkan, Salim Başol, Altay ö . Egesel ve Ayhan Aydan'iın geniş biyografilerini dipnotları arasında bulabilirsiniz. Sözlük ve ansiklopedileriyle, tarih araştırmalarıyla tanınan Avrupa'dakı bilim kuruluşlarınca verilen "Doktor" ve "Profesör" gibi unvanların, "Uluslararası Güvenlik ve Barış Parlamentosu'nun Tam Yetkili Türkiye Elçisi", "Fransa Uluslararası Aydınlar Akademisi (MIDI üyesi" gibi sıfatların sahibi Pars Tuğlacı'nın bu kitabını gereğince tanıtmak için uzun bir yazı gerekli. Bu yüzden, "kırk ambar"ın kimi gözlerine kısaca değinmekle yetineceğiz. CUMHURIYET KİTAP SAYI 121 "KırkAmbar" Pars Tuğlacı, Tarih Boyunca İstanbul Adaları'nın ilk cildini Büyükada'ya ayırrnışitı. Elimizdeki ikinci cildinde ise, sırasıyla Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef adalarıyla özel mülkiyetteki Kaşık Adası'nı, yerleşime uygun olmayan Sivriada ve Tavşan Adası'nı, son olarak da Yassıada'yı ele alıyor. İlk üç ada coğrafya mülki ve yönetsel örgütlenme, yerleşim, tarih, külitür (arkeoloji, mimarlık, eğitim ve kültür etkinlikleri), toplumsal, yaşam, ulaşım, turizm, spor gibi altbölümlerde ayrıntılı olarak inceleniyor. "Ayrıntılı" dedik. Türkçe, Ermenice, Fransızca ve İngilizce kaynaklardan yararlanılarak oluşturulan, yüzlerce görsel malzemeye (fotoğraf, resim, belge, plan, çizim vb.) yer veren kitap için Salt Faık'in Burgazada Iskele Mevdanına dlkilen bustunun acılıs töreninden sonra Pars Tufllacı ve vazar arkadasları bustunönunde(22Mayısi988) SAYFA 12