Katalog

îzmirdeyapılan '13. İngiliz Edebiyatı Konferansı'mn düşündürdükleri Biraz Türk edebiyatı lütfen İngiliz Kültür Heyeti ile Ege Üniversitesi'nin ortaklaşa düzenlediği konferansın bu yılki konusu "20. Yüzyıl Edebiyatında Kadın İmgeleri"ydi. Konferansta orlaya çıkan gerçek ise yabancı edebiyatları inceleyen yetkin uzmanlarımızın varlığına karşın Türk edebiyatına çok fazla yakın olunmayışıydı. mt BUKET UZUNER I ngiliz Kültür Heyeti (British CoI ııncil) ile Ege Üniversitesi'nin or• taklaşa düzenlediği 13. İngiliz | Edebiyatı Konferansı (All Turkey Englis LiteratureConference) 1315 nisandaİzmir'deyapıldı. Bugune dek on iki kez İngiliz edebiyatı üzerine yoğunlaşan konleransa, bu yıl ilk kez Türk(iyeli) yazarların da davel edilmesi, daha önce British Council ve İngiliz Dili ve Edebiyatı böliimlerininkendiiı,ierindeolu^turduklan İngiliz lezzeıli akademik atmosfere, az biraz Akdeniztadı veyerli seslerkattı. British Council tcmsilcileri, on dokuz Türk üniversitesinden doksan altı bilim adamı ve bilim kadını yanısıra İngiliz şair ve yazar Michele Roberts ile ctlebivaı tarihçisi Prof. Michael Wheeler'ınkatıldığı'XX. Yüzyıl Edebiyatında Kadın îmgeleri Koııieransı na Türk edebiyat ını temsilen Füsun Akatlı, Ülker İnce, Giilsiim Akyüz, Erendiz Atasü ve ben katıhyorduk. Doğrusıı, eğer yapıldıy a, neye göre bir seçim vapılarak oraya davet eclildiğinıizi öğrenmis, değilim. Elcştinnen, çevirmen, şair, öykücü ve öykücüromancı gibi bir sinıFlandırma sonııcıı böylesi bir seçim yapıldığını duşunmek, heııı konteransın, hem de benim akademik altyapıma uygıın bir açıklamanlacaktır, sanıyorum. Adların seçimi konusu ise, dainıa öznelliğinsorunlarınıyanındatas,ır.Kaldı ki, bu konferansın îngilizce yapılmasının getirdiği kısıtlayıcı etken ve îngilizce bilen kadın yazarlardan davet edildiği halde "çeşitli nedenlerle" katılmayanlar olabileceğini de göz ününe als A Y F A 10 makdaolasıdır. Sonuçta, Türkiye'de on iki yıldır İngiliz edebiyatı konferanslarının bu yılkine Türkyazarlarının da davet edilmesini bir incelik olduğu kadar, yerindc bir duyarlılık olarak değerlendirenlerdenim. Modern Klasik İngiliz edebiyatındaki Viktoryan etik ve tiplemelerden, günümüz İngiliz kadın yazarlarının yarattığı dişi kimlik araştırmalarına uzanan bir yelpazede, edebiyattaki kadın portrelerinin tutku, bunalım, aşk ve cinsellik analizlerinin yapıldığı konferansta "Hindistan'a Bir Geçit" (A Passage to India), "Fransız Teğmenin Kadını" (French Liteaunant's Woman), "Clockvvise Orange" ve "Cloaning Joanne May" gözde eserler; Virginia Woolf, Doris Lessing, Fay Weldon, Amerikalı olıışu İngilizlerce şâibeli bulunan Sylvia Plath da gözde yazarlardı. Ülker înce'nin büyük ilgiyle izlenen makalesi Nezihe Meriç'in eserlerindeki kadın tiplemeleri üzerineydi. İlk kadın yazarlarımızdan birisi o'arak ele alınan ve "Bir Kara Derin Kuyu" kitabına uzanan edebî yolda yarattığı kadın imgeleriyle Nezihe Meriç'in Türk edebiyatına kazandırdıkları, onu tanımayanlara sunuldu. Füsun Akatlı'nın makalesi "XX. Yüzyıl Türk Edebiyatında Kadın îmgesi "ydi. Kendine ayrılan kırk beş dakikaya son derece kapsamlı ve incelikli bir edebiyat dizgesi sığdırmayı nesnellikle kotaran Füsun Akatlının kadın imgesine yaklaşımı 'sevgili' ile cinsel tabularının zorlanışı çizgisinitakipetti. Erendiz Atasü, edebiyatımızda 1970 sonrası kadın imgelerini altyapılarına göre sınıflandırarak tanıttı. Cumhuriyet Kızı, köy kökenli, kentli, sosyalist, lezbiyen, tahişe, ba^kaldıran kadın tiplemeleriyleörneklediğiyapıtları ve yazarları akademisyen izleyicilere son derece sistematik bir biçimdesundu. Gülsüm Akyüz'ün "XX. yüzyılın son çeyreğinde Türk şiirinde kadın" konulu makalesi bittiğinde, kadın şair Michele Roberts'ın isteğiyle kendi şiirlerinden birini Türkçe olarak okuması, "şiirin dilinden çok müziği vardır" diyenleri haklı çıkarttı. Tiirkçe bilmediği halde etkilenenler oldu. Çünkü müzik evrenseldir! Konferansın en ilginç tartışmaları kapanış forumu sırasında yaptldı. Gelecek yılın konferans konusunun saptanış ve oylanmasındaki yöntemin İngi lizlere ilgin<,' geldiğinden hiç kıışkum yok. Konunun saptanması sırasında gündeme gelen "bir daha Türk yazarlarınTürk edebiyatının bu konleransa katılıp katılmaması" sorunu bir süre tartışddı. Doğrusu, İngilizlerin kendi edebıyatlarıyla ilgili olarak hazırladıkları bir konferansa, Türk yazarların ı edebiyatını katmalarının, katılımcıların çoğunlukla benimsediği gibi dağıtıcı bir unsur olduğu düşüncesi pek de y anlıs, saydmaz. Belli amaçla yapılan bilimsel konferanslar için konu ve amacın dağılması bir tehlike oluşturur. All Turkey İngiliz Edebiyatı Konferansı, (British Council) İngiliz Kültür Heyeti'nin, İngiliz edebiyatının Türkiye'de yayılması, gelişmesi ve tanıtılması amaçlı. Bu yılki 'XX. Yüzyıl Edebiyatında Kadın îmgeleri' Konferansı da aslında XX. Yüzyıl İngiliz Edebiyatı'nda Kadın Portreleri anlamına gelmekte, i'ürk yazarlarını davet bir jest niteliği laşımaktadır. Bu bakımdan konferansa gelecek ydlarda kendi yazarlarımızın katılıp katılmaması tartışması yerine, bu konteransın ortaya çıkarttığısonuçlarınkonuşulması çok daha yararlıdır. Kapanış forumunda, katılımcı Türk yazarları adına konuşan ye ıızun alkışlarla desteklenen Ülker İnce'nin altını çizdiği noktalarönemlidir. Konferans ülkemizde, bir edebi metni profesyonelce okuyup, inceleyip, algılayacak, nesnel analizler ve karşılaştırmalı (,'alıs.malar yapacak, yetkin bilim insanlarının sanılanın aksine hiç de az olmadığını göstermi^tir. Bu değerli insanlar seçtikleri kariyer nedeniyle İngiliz (Alman, Fransavb.) edebiyatı üzerine çalışmaktalar. Yine bu konferans bu yetkin insanların kendi edebiyatlarına çok fazla yakın olmadıklannı da göstermiştir. İlgi ve sempati vardır, ama yabancılık söz konusudur. Doğal olarak, Türk edebiyatı ile ilgilenmenin Türkoloji bölümlerine düştüğü söylenecektir, ama pratik hayatta ne yazık ki, günümüz Türk edebiyatının yapayalnız olduğu herkesin bildiği bir gerçektir. Çünkü Türkologlar çağdaş edebiyatımızın doğusunda, yabancı dil edebiyatçıları da batısında kalmışlardır. Oysa edebiyatımızın yaşaması soluk alması için nesnel, kültürlü, yetkili eleştirmen, çevirmen ve araştırmacılara gereksinimi vardır. Hem yazarların, hem deokurların... Kitap okunmadığı, edebiyat ve kültür yaşamımızın iyice yavanlaştığından aydınların toplu halde yakındığı bir dönemde bu konferansa katılan ya da katılmayan yabancı dil ve edebiyat uzmanlarından Türk edebiyatına da vakit yaratmaları talebinde bulunmak çok görülmemelidir. Konferansta yaşananlar, görülenler, öğrenilen ve düşünülcnlcr herkesin kendi kâr hanesine kayıtlıdır, ama Türk edebiyatı cephesi yukarıdaki mesaj yerlerine ulaşırsa kârlı çıkacaktır. Yoksa gelecek yıllarda Türk yazarlarıyla, yabancı yazarları birlejtirme 15i TYS (Türkiye Yazarlar Sendikası) ve Türk PEN'e düşen, onların belki yabancı kültür heyetleriyleortak düzenleyecekleri organizasyonlarla oluşacak toplantılarda gerçekleşebilir. Gerisi, 'güzcl kadın şair olmaz' di yenlere inat, buğulu ve gizemli güzelliğine, bohem giysileri ve duyarlı şiirlerini katarak hemen herkesin ama en çok gazetecilerin ilgisini haklı olarak çeken şairyazar Michele Roberts'ın dediği gibi, "Güzel Türk yemekleri, dostlukların yüzü, müzik, dans" ve edebiyata karışan insan imgeleri... D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 115