Katalog

I M C E L E Catherine Baker kitabında eğitim sistemini eleştiriyor Altın Dal (Dinin ve Folklorun Kökleri) James G. Frazer Çeviren: Mehmet H. Doğan / Payel Yayınları 396s. İngiliz insanbilimci, yazar ve halkbilimci George Frazer 1854 1941 yılları arasında yaşadı. tlkel toplumlar üzerine yaptığı çalışmaların yanı sıra klasiklerdcn çevirileri ve Incil üstüne yaptığı çalışmalanyla da ün kazantnış olan Frazer "Altuı Dal "da insan düşüncesinin doğuşundan uygarlaşmış dönemlere dek uzanan süreçte insan davranışlarının kökenlerini araştırıyor. "Yabanıla çok şey borçluyuz." diyen Frazer bugün bile yabanılla olan benzerliklerimizin, farklılıklarımızdan çok olduğunu söylüyor. Tannnın tntikamı (Din dünyayı yeniden fethediyor) / Gilles Kepel Çeviren: Selma Kırmız Üetişim Yayınları / 252 s. Paris Siyasal încelemeler Enstitüsü'nde öğretim üyesi olan Gilles Kepel kitabında, Cezayir'den Prag'a, Müslüman militanlardan karizmatik Katoliklere kadar çözümlenememiş çeşitli hareketleri belirleyen çizgileri araştırmayı deniyot. Kepel, dini hareketlerin yaydmasıru yerlerinde inceleyerek konuyu dört çerçevede ele alıyor: Akdeniz Müslümanlığı, Avrupa Katolikliği, Kuzey Amerika Protestanlığı ve Diaspora döneminde de kendisini ortaya koyan Israil Museviliği. Akıl yaşta değil, başta Zorunlu Eğitime Hayır" Catherine Baker / Çeviren: Ayşegül Sönmezay Erol / Ayrıntı Yayınları / İst, 1991/221 s, KUVVETLMDOftLU Catherine Baker 80' li yıllarda yazdığı 'Zorunlu Eğitime Hayır' adlı kitabı 90 lı yüların başında dilimize çevrilmesine rağmen Tiirkiye d e pek tartışılmadı. Baker'in kitabı on dört yaşındaki kızıyla ve kendisi ile iç hesaplaşmasının oldukça renkli bir ürünü. Bu yönüyle ve anarşişt ruhunun bütün fırtınalarına rağmen, İcendi düşünceleri dahil hiçbir şeyi aktarmak istemiyor. Çok sık tekrarladığı gibi "Seçimini sana bıraktım Marie" diyor. Kuşkusuz seçimini kızına bırakmasına rağmen, ona seçim yapmasını da sağlayacak seçenekleri de önüne getiriyor. Zorunlu ilk eğitimi reddeden ve yazılarıyla geçinen bir annenin çocuğuna anlatmak istediği bazı gerekçeleri bulunacaktır. Baker bu gerekçeleri anlatırken sadece okula ve eğitime karşı oldukça tutarlı düşüncelerini açıklamakla kalmıyor. Aynı zamanda çocuklar üzerindeki korku, adaletsizlik, cinsel baskı ve tüm yaşama sevincine karşı yapılan müdahaleleri de en sert bir dille sorguluyor. Üstelik Baker bunlan salt bir çocuk/yetişkin ayrımı yapmadan ele aldığı için, kitap biçimsel açıdan bir eğitmen kılavuzu haline dönüşmekten de kurtulmuş. örneğin kendilerine yetişkin payesi verenlerin fiziksel ve zihinsel olarak ulaştıklan doruk noktasının niçin on üç ile on sekiz yaşları arasında olamayacağının da araştınlmasını istiyor. Belki Türkçede kullanılan 'Akıl yaşta değil, baştadır' sözü Baker'in açıklamak istediğinin tam üstünegelecektir. Böyle bir ayırımın bulunmaması kitabın önemini daha da arttırmakta. Gerçekten, bu sorunların tartışıldığı ülkenin çocukları bile ne kadar şanslı demekten kendimi alamıyorum. Çocuk üzerine yapılan çalışmaların sınırlılığı bizde henüz yetişkinleri rahatsız etmişe benzemiyor. Çünkü sonuçta çocuklar şöyle veya böyle yetişkin olacaklardır. Şimdi karşılaştıkları baskılar ise geçicidir. 'Esas olan yetişkinliktir' düşüncesi nin hayli egemen olmasından anlaşılmaktadır. "Ufaklık" olmak zaten beraberinde korkuyu, dayağı, itaat etmeyi ve izin almayı gerektirmiyor mu? Eğitimin bir aldatmacadan ibaret olduğunu ve okulun 'insanı canından bezdirdiğini' çeşitli ilginç örneklerle açıklayan Baker'a okuldan henüz fazla uzaklaşmayan "çocukların" tamamen katılacağını biliyorum. Gerçekten okuldan beklenen sanki korkutucu, cezalandırıcı ve hatta tehditkâr olmasıdır. Şimdi henüz yeni çıkartılan siyah önlükler, zevksiz masa ve sandalyeler, solgun ışıklar, kasvetli koridorlar ve yangın kovaları bir çok çocuk gibi benim de o dönemdeki küçük dünyamın kâbusları idi. Bu fiziki mekânlara uygun öğretmenleri bulmak da Baker'a göre hiç zor değil. Ona göre sistem bir bütünlük taşımakta. Hele "Eti senin kemiği benim" anlayışını dilinde bir deyim haline getirmiş bizim toplumlarınıizda uygun öğretmen aramaya da gerek olduğunu sanmıyorum. C. Baker'in bu çarpıcı kitabı gerçek Catherlne Baker ten her satırını altı çizilecek ölçüde ciddi eleştirilerini eğitim sistemine yöneltiyor. Kızı için dayatılan zorunluluklara eğitim dahil karşı çıkışını anlatırken, bir ölçüde toplumsal karşı çıkışın nasıl örgütleneceğini anlatmaması kitabın eksik kalan bir yanı olmakta. Ancak Ayşegül Sönmezay Erol'un nefis çevirisi ve üzerinde düşünülecek sayfalar dolusu metin, eserin bir kaç küçük eksikliğini fazlasıyla örtüyor. Kitabı bitirince Baker'den doyasıya beslenen, ağlatılmayan ve on dört yaşına kadar okula gitmeyen şimdi genç kız olan Marie'yi merak etmemek elde değil. D Sanat Dünyamız dergisinin "Kış 1992" sayısında ne var? Edebiyatımızda Paris Tarih öncesi Ege II George Thomson Çeviren: Celal Üster Payel Yayınları / 404 s. "Tarih öncesi Ege"nin Türkçede ilk basımı 1985 yılında yapılmış kitabı dilimize kazandıran Celal Üster "Azra Erhat Çeviri Ürün ödülü"nü almıştı. Ünlü İngiliz bilim adamı George Thomson bizde iki cilt olarak yayımlanan yapıtında Tunç Çağı'ndan başlayarak İ . ö . 6. yüzyıla kadar olan dönemde anaerkil toplum düzenini, toprağın kullanım biçimlerini, Ege'nin tarihöncesini ve epiğin ortaya çıkışını inceliyor. Flkret Mualla 'Parls Barlarından" apı Kredi Yayınları'nca çıkarılrmkta olan "Sanat Dünyanıız" dergisinin Kış 1992 tarihli 1(S. sayısı "Türk Edebiyatında ve Resminde Paris" ekiyle yayımlandı. "Paris. Bir fetiş mekân için topografi denemesi" başlığını taşıyan yazısında Enis Batur, şehir / şair ilişkisinde Paris'i tek örnek olarak değil de, ilk ve en etkili örnek olarak görmek gerektiğini Y söylüyor. Batur, "Tanpınar ve Sait Faik'de boy atıp günümüze dek uzanan îstanbul sevdası da Paris görgüsüne dayanır." diyor. Ek'te Ahmet Mithat, Abdulhak Hâmit Tarhan, Ali Kemal, Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Yahya Kemal, Sabahattin Eyuboğlu, Ziya Osman Saba, Haldun Taner, Gülten Akın, Asaf Hâlet Çelebi, ve Salâh Birsel'den yazı ve şiirler yer alıyor. S A Y F A S CUMHURİYET KİTA* SAYI 10$