Katalog

Ikinci cildi çıktı Tarih boyunca İstanbul Adaları ŞAKİRSIRNMLI Kınalı Adada Ataturk un Kaldığı ev ars Tuğlaa'mn "Tarih Boyunca İstanbul Adaları" yapıtının ikinc\ ve son cildi çıktı. Bilmem elinize değdi mi? Özelliklc Adalann içinde bulunduğu son durum Sayın Tuğlacı'nın yapıtının önemini artırıyor. Çünkü o bildiğimiz Adalar artık yok olmak üzeredir. Mahalli İdareler Yasası hazırlanırken bazı değişik durumların gözönünde tutulmaması sonucu, Adalann başına adalı olmayan, adalı olmadığı için Adalar'ın özellikJerini bilmeyen bir grııp geldi. Ayrıca bu grubun herhangi bir kente veya köyc yapılahilecek imar ııy gulaınası üe îstanbul Adalarına yapılabilccek imar ııygulamasının farklan konusunda da bir fikri yoktu ve cn kötiisü grup, mütealıhitle yapsatçının koşutundaydı. Bunun sonucu 1984'ten sonra Adalar bir doğa cenneti olmak tan çıktı, çirkin bir kent uzantısı haline gcldi. örneğın, Kınalıada, sanki bir kent varoşundan koparılıp, bir çirkin binalar kargaşası içinde oracıkta öylece denize oturtuluvermiş. Heybelilada ile Burgazada'ya bakarsanız, bu adalann meskun bölümüne, yapsatçı mimarî tarzının çirkin beton bloklan "Bina" adı altında birbirinin üstüne yığılmış. Bu adalann meskun bölümünde arsa kalmayınca, yapsatçının bloklann şimdi çamlıkların içine, ait bölgesine doğruÜerliyor. İskeleden kaçıp Ada yollarında bir hava alayım derseniz, bu kez de bir imar keşmekeşi ile karşılaşıyorsunuz. Birbirine yapışık gibi yakın, yapsatçı mimari tarzının altı katlara yükselmiş beton bina duvarları arasında, kendinizi adadan çok, çöldeki bir sömürge kalesi içinde sanıyorsunuz. Bir zamanlar buralarda zevk sahibi insanların yaşamış olduğunu simgeleyen, çamlıklarla kucak kucağa, arkası deniz manzaralı, içinde bulunduğu doğa ile bütünleşen, P XIX. yüzyıl Osmanlı Büyükada mimarisi tarzının başyapıtı güzel ahşap köşkleri artık pekgöremiyoruz. îşin acıklı yanı, yıktırılan o antik binaların önüne dikümiş levhalarda, bunların yiktırılmasına Yüksek Anıtlar Kurulu'nca izin verilmiş olduğunu okuyoruz. O Anıtlar Kurulu ki, kendisinin sebebi vücudu bu eski binaları korumak, onların yıkılıp yok edilmesini önlemektir. Yüksek Anıtlar Kurulu'nun kendi sebebi vücudunu unutması ve yapsatçı ile yeni zenginin paraleline girmesi, elbette anlaşilır şey değildir. Ne var ki bu "Anlajjilmaz §eyler"in Adalar'da ardı arkası kesilmemektedir. Örneğin, Adalar Orman Bölge Şefliğinin son zamanlarda ada çamlıklaıına karsı aldığı tavra akıl eidirnıek mumkün değil. Hep bildiğimiz gibi, kızılçamla Adalar âdeta birbirini tamamlayan iki terinı dir. Adalar dendi mi kızılçam akla gelir, kızılçam dendi mi de Adalar. Meğer böyle düşünmek yanhymıs, hepimiz yanılıyorrnu^u/. Üstelik kızılçam göze hoş gürünmeyen çirkin bir ağaçmış da. Adalardan kızdçamları baştan başa sökmeli, toprağa milyonlarca metreküp mıcır karıştırdıktan sonra, buralara yapraklı ağaçlar dikmeliymiş. Bunla rı söyleyen Adalar Orman Bölge Şefliği... Görıinürde lahmacun medeniyeti, teşkilatıyla gelip Adalar'a yerleşmiştir. Elimizi çabuk tutup ivedi önlemler almazsak yakın bir gelecekte İstanbul Adaları bütün bütün sönüp gidecektir. Daktilonun başına Sayın Pars> Tuğlacı'nın kitabından söz etmek için oturmuştum ama yukarıdaki satırları yazmadan geçemedim. Onbeş yıllık sabırlı bir çalışmanın eseri olan kitabın sayfalarını çevirdikçe görüyorsunuz ki, o eski doğa cenneti Adalar şimdi yalnız sözii geçen "Tarih Boyunca tstanbul Adaları" sayfaları arasında kalmış. Tuğlacı, yapıtının birinci cildinde Büyükada'yı konıı edinmişti. Yeni çıkmış olan ve sözünü ettiğimiz ikinci ciltse, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef, Kaşık, Sivri ve Yassı adaları kapsıyor. Pars Tuğlacı, adaları fiziki, coğrafi, sosyal, kültürel, ekonomik, tarihsel, politik yönleriyle en ince ayrıntılarına kadarincelemiş. Kitabın sayfalarını çevirdikçe, biz eski adalıların bÜe gözünden kaçmıs olgularla karşılaşıyoruz. örneğin, Atatiirk Milli Mücadele yıllannda Kınalıada'ya gelmiş, yukarda resmini gördüğümüz evde bir süre kalmış. Yine Kınalıada'da 189l'de bir Atamyan Tiyatrosu yapılmış, zamanın tanınmış sanatçıları bu tiyatroda, haftada iki kez temsiller verirIermiş. Kitaptaki birçok konu arasında, Heybeliadanın tarihsel ve sosyal yaşamında önemli bir yeri olan Bahriye Okulu'nun ba^ka yerde rastlayamadığımız, fotoğraflarla ve belgelerle süslenmiş ayrıntılı tarihi de yer alıyor. Bu arada Savarona Yatı'nın, Atatürk'ün atmosferi içinde, yine birçoğu yayımlanmamış fotoğrafiarla süslü tarihine de rastl ıyoruz. 10 Ekimi 992 C.tesi Günü "Tarih Boyunca İstanbul AdalaSaat: 14.0016.00 Arası n"nda ilginç fotoğKitaplarını İmzalayacaktır. raflar birbirini izliyor. Bunlardan birinde İnönü ile Venizelos kolkola girmişler, çevreleri ten ha, romantik bir hava içinde, yalnız başlarına politik bir sohbete dalmışlar. Kitabın Yassıada bölümünde, yine biz birçok adalının bilmediği bir konu karşımıza çikıyor. 1860'larda, tngiltere Elçisi olarak Istanbul'da bulunan Sir Henry Bulwer Lyton, sözü geçen adanın üstünde biri kıyıda, öbürü tepede olmak üzere iki şato inşa ettirmiş, kolayca bir üsse çevrilecek nitelikte inşa edilen bu şatolar, o yıllarda Osmanlı İmparatorluğu için bir tehdid oluşturmuştur. Sir Henry Bulwer Lyton'ın 1850'lerde politik bir amaçla kullanmak istediği Yassıada, hep bildiğimiz gibi, yüzyıl sonra, 1%0'larda Yassıada Mahkemeleri ile bir kez daha politika sahnesine çıkmıştı. Bu mahkemeler Sayın Tuğlacı'nın kitabında, Demokrat Parti ileri gelenlerinin Ada'ya ayak basmalarından Menderes'in idamına kadar bütün safhaları, 45 sayfa ve 133 fotoğrafla anlatılmış. Bu 576 büyük sayfalık dev yapıtı böyle küçük bir yazı içine sığdırmak mümkün değil. Her sayfası ötesinden daha ilginç olan ve artık tükenmek üzere bulunan İstanbul Adalan'nı gerçek kimlikleri ile yansıtan "Tarih Boyunca İstanbul Adaları", kütüphanemizdeki ...IMZAGUNU MMM MIGROS Ataköy Atrium Mağazası Epsilon Kitap Reyonu'nda EPSİLON C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA Y I1 3 7 SAYFA 13