Katalog

Apartheid kendini lanetliyor Apartheid deyince Nazi dönemi düşüncesi ürünü bir ırkçılıkla birlikte, apartheid karşıtı kitlesel gösteriler, Paul Simon'ın, Peter Gabriel'in, Sting'in o dev protesto konserleri aklımıza geliyor. Güney Afrikalı yazarları düşündüğümüzde ise, dilimizin ucuna gelen ilk isim Nadine Gordimer oluyor. Yapıtlarında apartheid toplumunu ve geçirdiği aşamaları tüm çirkinliğiyle anlatan Gordimer, "Önemli olan apartheid'in yıkılmasıydı. Yaşamınız boyu bu ülkede kalmış olsaydınız bugünlere inanmanız bile çok zordu." diyor. Güney Afrikalı yazar Nadine Gordimer Cumhuriyet KÎTAP'a anlattı A" V I " . R NL Ü C R A O L JOHANNESBURG İG N E RH ĞU NİLGÜNCERRAHOĞLU JOHANNESBURG Gordimer'in Witwatersrand Üniversitesi yakınla omanlarım" diyor Nadine Gordimer, "...kcndim özelliklc bu rcjimden tiksindiKİm için değil, sadcce ve sadece toplumu anlattığım için apartheid alcyhtarı bir nitclik ta» şıyor. Güney ıAfrika'da jyaşamıM Jdüriistçe t^ j anlatmaya omanlanm dıyor zaten kendi kendini başladığınız zaman apartheid Nadine Gordımer, lanetliyor..." ı • ııı I I » ı • • J • ı • J...kendım ozellıklc bu rcıımden tıksındı• •deyince, • • .• • ı Apartheid ıçın deınl,Ciiiney Afrika• toplumu anyazarları arasın gım sadcce ve sadece .. • • ı ı ı L •» ıi » dan aklaı gelen ilk isim Nadine ıGordimer oluyor. Ya^ama velnltıiMin uın anarrhi'id alıvhtarı h ı r nbir hyazar yasadıgı tupluma tanıklık ettneyi ı t e k taolarak kendine borç, bilen Gordimer, yapıtlarında apartheid toplumunu donem dpnem gec,irdiği tüm aşamaları ve (,'irkinliklerıyle anlatıyor. l94S'de lllıısal Parti'nin ıktıdara gelışi ve resmı politıka olarak "apartheid"ı benimsemesınden, '5ü'leıın çalkantdı sosyal, siyasi ortamına dek 1960'lan bir kilometre taşı olarak belirleyen Sharpeville katliamından 1976 Sovveto ayaklanmasında kıır^una dizilen korumahiz öjiıeııcilere ve sorı vıllarda "apartheid"in yavaş yavaş çözülmesine dek Guney Alrika'nın izlediği tum çizgiyi Nadine Gordimer'in romanlarında bulmak mümkün.ÇünküGordimer'agöre Güney Afrika'da toplumu tamamen siyasi dıırıım şartlıyor. Rir baska deyişle karakterle siyaset ay nı anlama geliyor. rındaki güzel evinde, tio^emeierın uzerıncle apartheid sonrasını lartısıyo...,, • , , „ •, Girişteki irili ııraklı ,Afrika tesrilerinden başka göze rıız. 1 lala yalnız bevazların yasadıgı, Johannesçarpan bir siis yok evde. Yalnız dııvarlardaki kiıapla . , ' . . , , . . , ,ı , •,,••, rın zenginle^tirdiği atmosfer durmus oturmuş bir ay burg un en eskı, kolonıyal mahallelerınden bırınde " ,, , , , . .. , , , , , dının iı," yazar. Ycrlcrdckı yuzyılın başından kalma otııruyor dünyasını ele veriyor. Nadine Cîordimer, < • • ı bir • • . . •• . .. uzerinde bir pantolon r ıkazak salıncaklı•iskemlesiiöijemelerın Az sonra bir taralına kedisi; tliğer yanıne oturuyor. uzerınde 1 urk kılımlcrı dıkkatı çekıyor. na da yaşlı kopeği gelip kıvrılıyor. [ohannesburg kışının soluk güncşi önümüzdeki yemyeşil bahçede yitip giciene dek konuşuyoruz yazarla Gordimer, Güney Afrika'nın geleceğini gölgele yen en büyük sorunun "şiddet" oldugunu söylüyor. Ülkenin bazı bölgelerinde son üç yılda can veren ^iddel kurbanlarının sayısının Kuzey İrlanda'mn 20 yıllık bilançosunu geride bıraktığını anlatan Gunev Afrikalı yazar, siyahlar arasındaki bu şiddetin bev.ız iktidar tarafından programlandığını vıırgıılııvor Bu şckilde dış diinyaya "siyahlar kendi kendilerini yönetmekten aciz" mesajını vermeye çalışan beyaz ikti darın, Nelson Mandela ve ANC'i (Afrika Ulusal Kongresilter i W . . , J " örle yıldırmaya çalışan "Inkhata" Cüney Afrika dakl bol ve vönet polltlkasının araçları Inkhata partlsl ve llkel Zulu'lar 1 partisi ve bu partinın ar dmdaki Zulu kabilesi ile müttcfik oldugunu belirtiyor. 1 Bundan sonra Güney Afrika (GA), "yalnız beyazlar için" yapılan bir seçim daha yaşamayacak Bundan sonraki ilk seçimlerde da Nadine Gordlmer, arkada$ımız Nllgün cerrahoğlu'yla Johannesburg dakl evinde. Gordimer, cüney Afri siyahlar ka'da toplumu tamamen slyasl durumun şartladığını. en buyuk sorunun da slddet oldugunu söylüyor. oy kullana cak. GA'da "değişim'in neresindeyiz? Bıırada Doğu Avrııpa ülkelerindekine benzer bir devrim nıidir yaşanan? GA'da son bir buçuk yıl içinde gerçekleşen düzen değişikliğini, Doğu Avrupa'daki değişimin çapına benzedebilir miyiz? GÜRÜIMER Doğu Avrupa ulkelerindeki "değişim " kesin ve artık geriye dönuşü olmayan bir değisime benziyor. Oysa (jA'daki dıırıım öyle değil. Ama bir değişim var. Bıınu inkâr edemeyiz. GA'da esk i düzen yıkılmıştır. Ama yeni bir toplum kurmaya yönelik adımlar henüz atılmamıştır. Henüz eski düzenin yıkılı^ sürecini ya^ıyoruz ve yeni düzenin de beklentisi içindeyiz. GA'da içinde bulunduğunuz dönemi bir "geçiş dönemi" olarak tanımlatnak mümkiin mü? Gcçiş dönemine girdiniz mi? Pek çok gözlemci ülkenin kanlı bir geçiş dönemi yaşayacağını söylüyor? Bugörüşii dcstckliyormusunuz? GORDİMER Çok değil bundan iki yıl rince çok karamsardık. Bu ülke hiç değişmeyecek; ANC, (Afrika IJlusal Kongresi); PAC (Pan Afrika Kong resi) kan dökülmeden yasallığa kavuşmayacak di yordu herkes. Ama bakın bu kanlı bir tnücadeleye gerek kalmadan gerçekle^ti. Nelson Mandela serbest bırukıldı. Mandela'nın liderliğindeki AN(! ve diğeryasaklıpartileryasallıkkazandılar. Bütünbunlar için kan dökmek gerekmedi. Ama pek çok şiddet olayı yaşadık. Hâlâ da siyahlar arasındaki bu feci şiddet eylemleri devam etmekte. Bııgiin siyahlar S A Y F A C U M H U R İ Y E T KİTAP S AY I 8 3