Katalog

Serez'de asılan Şeyh Bedrettin'in mezarı Çemberlitaş'ta Divanyolu'nda bir Bedrettin "Kadınlar müstesna olmak iizere, yiyecek, giyecek, hayvanlar ve toprak gibi şeylerin hepsinin toplumun ortak malı oldıığu" nu savunan Şeyh Bedrettin yaşadığı dönemin bilim ve kültür nıerke/.leri olan Bursa, Konya, Kudus ve Kahire'deöğıenimgörmüş tur. Mısır'da Memluk Sultanı Melik Zahir Berkuk tarafından davet edildiği bilimsel bir toplantıda Huseyn i Ahlati ile tanışmış, daha sonra nndan tasavvııf dersleri almıştır. İran'dan döndükten sonra, Ahlati Bedrettin'e hilafet verip yerıne Şeyh tayin etmı^tır Ahlati'nin 1397'deölümü üzerine, Mısır'dakı tekke sindeBedrettin 6 ay ^eyhlik etıni^, lakat ınüridlerınin çekemeınezliği yüzündeıı ^eyhliği terk edip Mısır'dan ayrılmıştır. Şeyh Bedrettin'in bilinen ve bugune kadar korunmıış olan önemli felsefi eseri, 1407 yılında yazılmış olan Varidat'tır. Sözciik anlamı "Tanrısal esinler", olan Varidat'ta Bedrettin biı tasavvuf eıı, bıryolgösterici olarak kar^ımıza (,ıkar Bedrettin e göre lanrı vardır, yaralıcıdır, önune on, sonuna son yoktur. İnsan Tanrıya en yakın olan varlıktır, tanrısal ozlerle donatılmıştır. Tanrı insanın ozundedir, evrende goriinüş alanına çıkmıştır. Bu nedenle varlık Tanrıdır, Tanrı varlıktır. Gerçek "birlik'tir, ayrılık görünüştedir. Yine Bedrettin'e göre ölümden sonra dirilme yoktur. Ölüm deği^medir, dönu^me değil. Doğuş, bir bajlangıc;, olüm ise sona eriştir. Tıım bu özellikleri ve diişiincelerı yüzünden Osmanlı donemindc göru§lerı yasaklanan, yapıtı Varidat toplanarak yakılan Bedrettin, kendinden sonra gelenler üzerinde etkili olmuş, adına "Simaviye" denen bir tarikat kurulmuştur. Şeyh Bedrettin'in kemikleri 1924 yılına kadar Yunanistan'daki Serez kasabasında bulunan türbesinde idi. Milli Mücadele'yi takip eden yıllarda, Lozan Antlaşması çerçevesinde yapılan mübadelede, Müslümanların Serez'den ayrdması nedeniyle, gayrı müs Osmanlı döneminde, bugünkü Aydın İli yakınlarında bir ayaklanma başlatan Şeyh Bedrettin başarısız olunca Serez'de idam edilmişti. Şeyh Bedrettin'in kemikleri 1924 yılında Türkiye'ye getirilmiş, ancak 1961 yılında toprağa kavuşmuştu. Bedrettin'in kemikleri şimdi . Çemberliteş'taki Sultan Mahrriut Türbesi haziresinde. S imavna Kadısı oğlu Şeyh Bedrettin, lomnu Hafız Halil'in yazdığı "Manakıb" a gore 1 J5K 1559'daIîdımeyakınlarındakıSimavna'da doğmıış, 20 Ocak 1415'te (bazı kaynaklanı göre 1417 ya da 142ü'de) şimdiki adı Siroz olan, Yunanistan'ın Makedonya bölgesindeki Serez'dc "malı haram, kanı helaldir" letvasıyla idam cdılmıştır Yıldırım Bayezid in Timur'a yenilnıesinden sonra Osnıanlı'da sehzadeler arasında basjayan eekismeler sonucıı Edirne'de sultanlığım ilan edcn Musa Çelebi'nin kazaskeri olarak görev alan Bedrettin, Musa r.elebı ıle kardesı Mchmed Çelebi arasında geçen savaşta Musa Çelebı'nın yenılmesı üzerine Iznik'e sü rülmustür. Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal ile ili^ki kurarak sjmdiki Aydın ilinin bulunduğu bölgeye giden Bedrettin çevresinde topladığı kalabalıkla Çelebi Mehmed'e karçı ayaklanmış, önce basarı kazanmı^, ancak sonra yenilgiye uğrayıp yakalanmış, Serez'e götürülerek yargılanmış ve idam edilmişti. Adı Şeyh Bedrettin Mahmııd olmasına karşın tarikat kurduğuna ilişkin bir bilgi yoktur. Seyh Bedrettin 1415 yılında asildıktan sonra Slmdl Yunanistan sınırları Içlnde bulunan serez'de gömülmustu şeyh'in türbesi fotoğrafta görülen, yıkıma terkedllmls Zlnclrll Camiı yanındaydı. (Fotograf lar: Kemal Yaiçın) limlere kalmasın diye, Yunan hukumetine de bilgi verilerek Istanbul'a getirildi. Islanbul'a getirüen kemikler, daha sonra uygun bir yere gömülmek iizere Sultan Ahmet Camii Mahfili'nde korumaya alındı 18 yıl sonra Topkapı Sarayı Müze Müdürlüğii'ne teslim edildi. Yersiz dedikoduları onlemek için bu nakil o zaınanlar gizli tutuldu. Böylece keıııikler 20 yıl da Topkapı Sarayı Muzesi'nde kaldı. İleride kime ait olduğu unutulur endişesiyle, ya Serez'deki türbesine iade edilmesi ya da uygun bir yere gömülmesi için Müze Müdürlüğü 1961 yılında Milli Eği tim Bakanlığı'na başvıırdu. Bakanlık Çemberli taş'taki Sultan Mahmııd Türbesi haziresine gönıül mesini uygun buldu. Fakat bunun i(,in Bakanlaı Kurulu kararı gerekiyordu. Nihayet 29 . 11. 1961 tarihinde şimdi bulunduğu Sultan Mahmııd türbesi haziresine gömüldü. Şeyh'in kemikleri bdylece 38 yıl sonra toprağa kavuşmuş oluyordu. D $eyh Bedrettin'in kemikleri Lozan Antiasması'na göre gerçekleşen mübadele sırasında Yunan hUkümetlne de bligl verilerek 1924te Türklyeye getlrlldl. önce Sultan Ahmet Camll mahflllnde muhafaza edlldl, ardından Topkapı Sarayı'na göturüldü. 35 yıl sonra Bakanlar Kurulu'nun da kararıyla 29.11.1961 tarihinde Çemberlitaş'ta bulunan Sultan Mahmut Türbesi haziresine gömüldü. Bedrettin'in kemikleri fotoğrafta görulen demlr parmaklıklı mezarın önünde. üzerindeayçlçeklerl çıkmı$ yerdegömülü.Safida: Sultan MahmutTürbesl'nln dı$tan görünüsü. S A Y F A C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 83