Katalog

Bilgisayar dünyası ve gerçek yaşamın sorunları: Gelecekte gecen öyk HALDUN AYDINGÜN Gezi ve dağcıhk yazılarıyla Cumhuriyet Dergi okurlarının yakından tanıdığı Aydıngün'ün daha önceki kitabı Aladağlar üzerine bir rehber kitap çalışmasıydı. Böylesine farklı yaklaşımlar taşıyan ürünlerle okurun karşısına çıkan Haldun Aydıngün, Başkan Oyunu için "Hepsini yazmaktan zevk aldım. Ama bundan sonra bu tür Bllglsayar verlierlne göre "ıaeaı olan bir çocuk, gerçek ya$amda ne glbl sonuniaria kar$ıla$ır? Aydıngün kitabında, gellşen teknolojlyle birlikte yeni ahlaki sorunlarla kar$ıla$acağımızı hlssettlrlianıa Vor. (Fotofiraf: ibrahlm Cunel) lar yapabilir mida çizilen özellikler, okuyanı böyle soruları kestiryim, bilmiyorum" diyor alçakgönüllü ve çekingen bir meden yanıtlamaktan alıkoyuyor. Çünkü öykünün tonda. Söyleşimizin ilerleyen dakikalarında günüen başında Murat'in, çağının en gelişmiş bilgisayar müz teknolojisinin bizi çözmek zorunda bırakacağı oyunuyla, Başkan Oyunu'yla simülasyon bir iilkeyi ahlaki sorunları örneklerken en az dörtbeş bilimkuryönettiğini ve acı çektiğini biliyoruz. Hatta bilgisagu konusu sıralayıveriyor. yarına, "Bu kadar gelişmiş bir makinesin, ama acı Asıl mesleği endüstri mühendisliği olan Aydıngün, çeken bir insanı, yanlış tuşa basan bir acemiden ayı"Başkan Oyunu'nun mühendisler için ıııühendisçe ramıyorsun" dediğini de. yazılmış bir uzun öykü olduğunu düşünüyordum. Sonra annem okudu çok beğendi. Çok sevindim" diKitaptaki öykülerin sormaya vecevap aramaya çayor. lıştığı soruları yanıtlamak o kadar kolay değil. EvinKitapta yer alan öykülerin mühendisçe yazıldığı bir den hiç çıkmayan bir gencin bir ülkeyi yönetip yönegerçek. Bu yüzden de her öyküde seçtiği değişik kurtemeyeceğini; buluşuyla yüz milyonlarca kişinin yagulama teknikleriyle Aydıngün, öyküleri için seçtiği şamını kurtarıp, aynı anda 40 milyon kişinin topluca durumların rahat bir şekilde izlenmesini sağlıyor ve ölümüne neden olan bir bilim adamının katil mi okuyanı bir solukta düğüm noktasına çekerken, isteyoksa bir kurtarıcı mı olduğunu soruyor Haldun diği konularda düşünmeye zorluyor. Aydıngün. Gelişen teknolojiyle ölümsüzlüğü elde Kitaba adını veren ilk öykünün kahramanı Murat, eden insanın buna katlanışını ve katlanamayışını anbilgisayarın günlük yaşama epeyce girdiği ve hatta latıyor. Uyduların da işin içine girdiği, süper teknomerkez bilgisayarların evlere bağlantılı olduğu bir loji kullanılan bir savaş kurguluyor ve her şeyin bir çağda, bilgisayar verüerine göre "ideal" ölçülerde yeanda altüst olduğu bir başka dünya daha kurgulutiştirilmiş bir çocuk. Daha ilkokuldayken kendi bilgiyor. Ve bütün bu dünyalar, şu bizim îstanbul'un on sayarında kullandığı simülasyon oyunlarla bir uzay beşyirmi yıl sonrasında yerini alıyor. gemisinin tüm rota.zamanlama ve bilgisayar kontrolÖykülerin tamamen yabancı bir dünyada değil de lerini hesaplayarak Mars'a götürüp, sağlam bir iniş İstanbul'da geçiyor olması garip bir duygu bırakıyor yaptırıp sonra geri getirebilecek yetenekte. Vebu çookurken. Yıllar sonra da sıkıldığında Boğaziçi'ni cuk apartmanlarının karşısındaki marketten ekmek seyreden, Topkapı Sarayı'nda dolaşan insanların almayı beceremiyor. "Tüm verileri ve olasılıklarıyla olacağını, havanın biraz kirli olacağını, ama yine de rahatlıkla kontrolü altında tuttıığıı bilgisayar diinyaderin bir nefes alınabileceğini hissettiriyor. Koşullar sında yetişmiş, ama her şeyin kontrolü dışında oldune kadar değişirse değişsin, insanın kendisiyle yüz ğu dış dünyayı hiç sevmeycn ve bundan sürekli kaçan yüze geldiği anda çözmesi gereken sorunlann, bübirgenç." tün teknolojik gelişmelerin üzerinde düşünülmesi Böyle bir çağda insanlar arası ilişkiler zayıflayacak gereken değerde olduğunu gözlerönüneseriyor. ve insanlar gerçek hayata uyum sağlayamayacaklar Mavibulut Yayınlan'nın gençlik dizisinden yamı? Böyle bir çocuk insanlar arasına kattlmazsa, hiçyımlanan Başkan Oyunu'nu öncelikle gençler ve tabir zaman bırakın liderlik yapmayı, doğru dürüst inbii ki mühendisler, ama öykülerin dünyaları içine san ilişkilerini bile sürdüremeyecek mi? Kitabı okumadan önce bu gibi durumlara ilişkin sorulara hedalıpokumaktankeyifalmakisteyenherkesokumamen "hayır" diyebilirken, öykünün daha ilk sayfasınlıderim. D Başkan Oyunu (2000'lerin Öyküleri) Haldun Aydıngiin / Mavi Bulut Yayınları, İst. 1991 / 140 s. "Murat'in anne ve babası bilgisayarlı yaşamın ilk nesliydi. Oyaşın insanlan çocukluk günlerinde küçük simülatörlerde iki boy utlu basit ıızay savaşlarfve şimdi pek ilkel sayılacak bazı refleksleri geliştirmekten başka bir işe yaramaJ 0 Oü l t » I M Û H yan oyunlar oynamışİardı. O günlerde gerçek bilgisayarlar da evlere giriyordu. Gelişmenin hızımüthişti." Bu müthiş gelişmenin hızını yaşarken, bir sonraki yıl keşfedilecek ve büyük bir hızla yaşantımızdaki yerlerini alacak yeniliklerin neler olabileceğini hayal etmenin güçleştiğini hissederken ve "henüz yeni ve yaşamımızın içindcki ııyumlıı yerlerini kazanmamış olan bilgisayarlara' alışmaya çalışırken Haldun Aydıngün'ün kurgıısuyla gelecek yıllarda yaşanacak olan öyküleri okunıak oldukça keyifli. Gelecek yıllarda yaşanacakmış hissini vermesi, Haldun Aydıngün'ün titiz bir çalışmayia öykülerindeki içmantığı oldukça tutarlı bir çizgide sunmasından kaynaklanıyor sanırım. Aydıngün'ün Başkan Oyunu adlı kitabında topladığı yedi öyküyü okıırken, kurgulanan dünyalardaki teknolojik gelişmenin şaşırtıcılığı değü insanı alıp götüren; o dünyalarda yaşayan ve çözmesi gereken sorunlarla karşı karşıya kalaninsanlarındurumu. Haldun Aydıngiin, "Gelişen teknolojiyle birlikte çözülmesi gereken yeni ahlaki sorunlarla karşı karşıyayız ve olacağız" diyor. Başkan Oyunu, Aydıngün'ün bilimkurgu türünde yayımlanan ilk kitabı. nvı ıru ı K İ T A P T A N B İ R B A L O M DiktatöP Programın adının önceleri "Diktatör" olması düşünülnıüşse de sonradan, birtakım pulitik ve psikolojik nedenler hesaba katılarak "Başkan" olmasında karar kılınmıştı. Gerçekte ilk düşiinülen isim daha çok olmak üzere, her iki isim de programın ne olduğunu açıkça belli t'der durumdaydı. Oyunu oyııayan kişi bir iilkeyi yöneten başkan oluyordu. Programın ıçınde tüm ayrıntılan ile bir ülkc, hatta bir dunya vardı. Program oyuıuunun verdiği kararlarla zaman içinde dcğişıyordu. Gcrcckten alınan tarihi kararlar gibi hiçbir hnarekctin geri dönüşıi yoktıı. Program gerçek hayatın acımasız bir benzeriydı. Bu o kadar gerçekçi bir ölçüdc aamasız yapılııuştı ki herlıangi bir nedenle işler kötü gider de Başkan ülkesini kaybeder, suikaste kurban gider veya bir ihtilal komitesi tarafından idam edilirse tekrar başa dönüp ba/ı hataları düzeltmenin olanağı olmuyordu. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 83 S A Y F A 5