Katalog

Cumhur Orancı ilk romanında adressız ınsanlann dünyasını anlatıyor Alabanda nostalgia Butterfly'ın intihar seferi /Cumhur Orancı Telos Yayıncılık, ist.Haziran 1991 7122 s FATNMORMI Tam da eclebıyar repertııa rınıı/ın 'ne kadar' dar çerçe velı olduğu konusunda bıı ya /ı vazmayı duş,unduguın sıra I\A okudum, "Butterfly'ın Intıhar Seferı"nı, yaşamlarımı /ın <Jes,ıtsı/lığının edebıyatı mı/j da yansıdığı konusunda va/mayı dus,unduğum sıra da Bızde nıtc 'yok'Iar ara sında denı/ romanları da yok tur, bılıyorsunu7 Attılâ İlhan'ın ıınutıılma?, taham mulfeısa ve derın jjiıılerı, Zeyyat Selımoğlu'nun oy kulerı, Yaijar Kcmalııı Marmara'yı ve balık(,ılaıı an latan romanı vardır, ama uzak denızlerı, o denızler dekı gemıcılen anlatan romanlar yoktur Denı/de kaybolanların anısına yanlnn romanlar, ıçı boş denı/ cı me/aılıklarıvla orgulenmış romanlar da yoktur DcııiLk ıstedıgim \alni/ca 'denız' değıl elbet, 'denızcı'len anlatan lomanların 'yok'luğundan soz ediyorum ben Dunyanm kose bu<ak her lıınanına uğravan gemı lerde Turk gımıuler yok mudur hıc, > Olmaz olur ınu, ışte bunlardan bırı de oturmus, ya^ayıp duydLiklannı pavlasmak ıstemış Iyı kı ıstemıs de edebiyatımı/a ye nıbırsolukdahagelmış Butterfly'ın Intıhar Seferı'nın ya?arı Cumhur K İ T A P T A N B İ R Labirentlerde tango B 0 L 0M Kah.ıma Atlaları Nassau d.\ bıı gcmıcı barında, \a$lı bır Yugoslav gemıcı ogrctmı^tı sana kaduıların go/leıını ukuııuvı Norveıjı bır gemıcı arkaıl.t^ınla gıtmıştın o bara Yugosl.ıv \anını/a gtlmıs Uı, avdan bııı sıvılım bes, parası/ım, demıştı ve bıra/ harçlık vermıştını/ ve Yııgnslav, dunva ustıındc cn adı meslcğın gcmıtılık oldugunu soylenıışlı Ben kadınlaıı keşfetmek lun geınıcı oldıım ' demıştın Yugoslav alaylıca, 'Ama kadınlardan ptk anlaınıvorsun ' demı^tı ' Şu masada uturan bır kı/ VJI Bır saatten berı go/unun içıne bakıyor, ama sen senınle hı<, ılgıİLiımcycn ^u kud kalavı takmışsın Aıadakı farkı goremıyoısun Senınle ılgılenen ki7 sana alev alev vanan go/lerlc bakıyor, senın kafavı taktıgın kı/ ıse !>ana oku/ gıbı bakıyor Ycnı açan bır çıçeğın gııneşe gıılumsemesı gıbı gulumscdın Yugoslav'a, ' Bak evlâl1 " dedı Yugoslav 'Sana duşmanca bakan, bakmayan, ılgılenmcyen kadınlarla vakıt gt'<,ıımcyeceksın Sadete sana pırıl pırıl go/lerle bakan kadınlaıla ılgıleneceksın ve elını çabuk tutup hcmcn kaçacaksın Gemi(.ı adanı ka<,maMnı bılmelı' Bıı dc bakı^larında an gordugıın hn,bıı kadınla ılgılenmeveceksın (^unku a^k mı ne dıyorlar ıştt bıı odur " Ama kaçamıyordun Orancı, saçlarına erkencetık kır duşmu^ 1960 do ğumlu bır memur <,otuğu Varoilarında yetışmı^ Is tanbul'ıın, Kıi(,uk(,ekmece de, Kt)camustatapa^a'da On beş yaşında kendısını bır 'mılıtan' olarak buldu ğunu soyluyor caddelerde, sokaklarda "Sureklı bır öldurulme psıkozu ıçındeydım, sureklı tehdıt edılıyordum " Okumak n,ın degıl de 'eylem' ıc,ın okula gıden ba ^arısi7 bır oğrencıye ne oluı •> Ne olacak, sonunda J Davut l a^a Lisesının orta boluınunden atılıı "On yedı yaşında kendımı tcsadufcn gemı telsız opcratoru olarak buldtım Ilk gemım bır Turk gemısıydı " "Amerıka mamerıka" dola^an Orancı, on sekı/ ya^ındayken Turkıye'ye gehr vc daha sonra bır Al mangemısınegırer Gırışo gırı^ Kendını bır anda uluslararaM bır atmos>ferde buluı Sjılılıleı, Guney Amcrıkalılar, Ahyalılar, Ai rıkalılar arasında on sekı /ınde yapayalni7 ve 'bıyıksız'bırTurkıyelı An nesıyle telefon konuşmala rı dıijinda hı<, I urk«,e ko nu!}inadan gec,en yıllar Ta bıı oyle edebıyata falan duşkun de değıl o zaman lar "Kosta Rıka'da Amerı Desen SemlhPoroy kalı komunıstlerle karşılaş tım Amerıkan Komunıst Fartısı'nden entelektüel arkada^lardı, sen yaijadıklarını ya/ ınaz, dcdiler O sıralarda cıddı cıddı okumaya ba^Iamı^tım." Kamarotluktan kaptanlıga kadar dcnı/ı ya^amı^ bır va/aıı Joseph Conrad'ı okuvııp okumadığını soıuyt)iunı bıı gen(, denı/cı ya/ara Conrad'la bır para lellık kurup kurnıadıgını da "Conrad da nedense Heıuıngw ay gıbı bana hep soğuk geldı Isınamadım bır turlu Çunku benim ya^adığım, gorduğum ınsanlar yok Conrad'da, ba^ka çağın ınsanları onlar Doğaınsan ılışkılerı ı^lenıyor hcp Londoıı'dd da var bıı Çağdaş edebıyat onları aijtı Benım ıse, çdğımı yazmam gerekıyordu, oyle de yaptım " Wıllıam Faulkner hayranı olan Cumhur Orancı, kendısını yonlendırenın Faulkner ve Kuzey Amerika edebıyatı oldugunu boyluyor Pekı, nasıl ba^ladınız yazınaya, yola nasıl çıktınız3 "Denı/cı felsefesıyle <,ıktım, dcnı/tının vatanı yok tur Çıkar gıder, bır lımanda kalır, orda başka bır gemıye bıner Lımanlarda 'putaın'ler denızcılere bakarlar, beslerler Dedım ya vatansi7, mılletsız, derınlı ğı olan ınsanlar denızcıler (^otuk bakımını da bılır ler, Roma Tanhı'nı de Gonnus, geı,ırmı^, evsız bark sız proletaryadır onlar Ger<,ı, ^ımdı artık onların da soyu tukendı 'Butterfly' duşsel bir gemi; nasıl doğdu bu imaj kafanızda? "Kafamın i(,ınde oyle bır gemı vardı çocukluğum dan ben Sıze bahsettığım ger<,ek denızcıler, eskı ge mılere nostaljık bır ılgı duyarlar Nerde bır eskı gemı totoğrah gorseler, dalıp gıderler oyle Bır de eskıden dıınya daha A7 bo/ıılmıış ve daha bâkırdı Denı/cıle rın anlattığı denı/Ier de ınsanlar da henu? kapıtalı/ nıın hışmına uğramamı^tı Bana anlatdan 1940'larm, 50'lerın Arjantın'ı nerde, Ispanyası, Yıı nanıstanı nerde'' Evet, ınsanlar bana nostal)ilerını anlattılar hep Ben de on larınnostal)ilerındekındı mı bııldum, sonunda kı tap da o nostaljılerden dogdu "Butterfly'ın intihar Seterı'nın be^ on kahıa rııandan varatılınış bıı 'tıp'ıvar Duşsel bır adam Adamın adı yok Romanda anlatıcı var ama 'kahıaman' yok Anlatıu ya/arın kendısı, ama kah ramanodcğıl Butterfly'ın Guney Amerıka ulkelerınde "çapkın" anlamına geldı gını VL lngılı/tL olaıak kullanıldığını soylcyen Cumhur Orancı'ya"yoksa kadınları keşfetmek ıçın mı" denızcı oldugunu so ruyorum Hayır Kadının on yedı ya^ında bır eıke ğın kafasında <,ok az yer tuttuğunıı soyluyor o 7,\ manlar Her böliımün başında değişik ilgi alanlarından yaptığınız alıntıların ozel bir ncdeni var mı ? "Bılmem Carlos Fuentes'ın bır romanını oku muştum, o da boyle iazla alıntıyla gırmıstı, ondan et kılendım 'Muyıplik' olsun dıye ya?maya başlayan ve roma nında fantastık anlatımı seçen yazar bu 'tıır'le vaş.ı mın geıc,eğını yakaladığını soyluyor "Onemlı olan gunccl gerçcği yakalamak. En zoru da 'ınsan'ı tanımak." Hayatın ıçınde yoğrulmu^ bır adam olarak, Yaşar Kemal'ı sevıyor Orhan Kemal'ı bır de Latıfc Tekın'ınyazdıklarınıyakınbuluyorkendıne Yasunarı Kawabata da sevdıklerı arasında Bılhassa onıın erotızm anlayısına hayran Marksıst bır adam oldu ğunu soyluyor Cumhur Orancı, ama 'fanatic' degıl Budha'yla,Nırvana'yladaılgılenmı$ Borges«,ılgını "Belkı ben mat)inallerın ya7arı olacağım, onların dışına çıkamayacağım" dıyor Orancı ve eklıyor, "ama bunalım yazarı olmayacağım hiçbir zaman İtılıp kakılmış insanların katalannın ıcirıdeki garip, akla zıyan dünyalann yazarı olacağım." Denız tııtkusunu seruvencı ruhu ve yazarlığıyla bırleştırıp sonsu/ go/lem gucu, fantastık ve mı/ahî bır anlatım yeteneğıyle bıçımleyerek ılk romanını yazan Cumhur Oranu'yı okurken, "bu gemıde ah ben de olsaydım" dememek mumkun değıl LJ S A Y F A 7 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 14