Katalog

25 yıl sonra Misima Bir Maskenin İtirafları/ Yukio Mischima Çeviren: Zeyyat Selimoğlu/ Afa Yayinlan, îst. 1991/198 s./13.000 TL. NEOİM GÜRSEL Pembebeyaz bir kitap duruyor elimde. 1966'da Cem Yayınevi' nden çıkmif,yani tam 25 yıl önce. Fiyatı 7.5 TL. yazarı Yukio Mişima, Türkçeye çevircn Zeyyat Selimoğlu.O zaman Batı'da pek tanınmayan bir yazar Mişima; sonradan ünlenecek, harakiriyle intiharından sonra yapıtları tüm dünyada yayımlanacak. Ama o dönemde bir Cem Yayınevi sahibi Oğuz Akkan biliyor Mişima'yı.bir de kitabın çevirmeniyle edebiyat öğretmeni Tahir Alangu. 'Bir Maskenin İtirafları, Zeyyat Selimoğlu'nun çevirisiyle yeniden yayımlandı beliriyor, düşünce düzeyine ulaşamıyor çocukta. Iriyarı ve adaleli bir vücudu olan Omi'ye tutkunluğu bu yiizdendir. Mişima bu romanında oldukça derin psikolojik çözümlemeleri ayrıntılı olaylarla ve örneklerle belırtiyor. Yeniyetmeyken yazdığı yazılardan birkaç örneği romanına almasıyla, onun daba bu yaşlarda insan psikolojısinı inccleme eğilüninde olduğunu görüyoruz. Bu eğilim gittikçe ge1 lişerek Mijima'y Batı'da pek rastlanmayan güçlü bir tekniğe ulaştırmıgtır. Hiç zorlanmadan, sürükJeyici ve bağlayıcı bir anlatımla "yalnız insan"ın toplumdaki yerini kolaylıkla belirliyor. Kişinin kendini en yalnız duyduğu çağ ergenlik çağıdır. Hele bu, savaş yıllanna rastlarsa bireyi toplumdan kopmaya, tedirginliğe dek götürür. Gerçi yazar araştırmıyor, ama kahramanın büyüyüp gelişmesi aynı zamanda yazarın savaş yıllarında olmuştur. Bu yüzden savaşın getirdiği toplumsal düzensizlikler, çırkin ve hastalıklı olduğundan duyduğu aşağılık duygusu altında czilişi, onun cinsel sapıklığa yönelmesini sağlamış, düşüncelerini, davranışlarını, kısacası yaşamını derinden etkilemiştır. Mişima, Ikinci Dünya Savaşı'ndaki Japon toplumunu, ytkıntılar içindeki küçük insanların bocalayışlarını anlatmakta oldukça sınırlı kalıyor, çocukluk yıllarının yaşantılarında olduğu gibi ayrıntılara pek inmiyor. Sıklaşan bava saldırıları, karartmalar onda "ölümün kesin olarak getireceği büyük özgürlüğün özlemı"ni duyurmakla birlikte korkusunu önleyemiyor. Yaşamaktan olduğu kadar, ölümden de bir kaçış, bir saldanıştır bu. Bombalar, ytkıntılar arasında doğan sevi aslında bir delikanlının bir kadını sevebilmek için kendini zorlaması, umutsuzca çabalamasından başka bir şey değildır .Kendini, bir kadın sevmeye zorlamasının bir başka nedeni de her aldanış ve acı çekişinde, sığınacak Tanrı'dan başka birisini bulma gereğidir. Barış uzaklardan, çok uzaklardan gelen çan sesleri gibiyken Mişima savaşın daha başka bir yanını tanıtıyor bıze Savaş asıl cephe gerisindeki yıkıntdar, duyulan boşluk, ölümün bu denli yakm oluşudur. Savaş belki de yaşamının baharındaki bir kızın gülümseyışindeki mutsuzluk, yıkıntılar altında kalan küçük bir çocuğun sesindeki titreme, trenleri, evleri, sokaklarıyla koca bir kent karartıldığı vakıt ıslık çalan bombalar karşısında duyulan korkudur. Mişima'nın Heinrich Böll'le ortak yanları olsa gerek. Böll savaş sonu insanının cinsel yaşayışını, yıkıntılar arasında bir yaşama düzeni kuramamış insanların cinsel tutkularını toplumsal bir açıdan anlatır. Oysa Mişima'da aynı sorun bir delikanlının içinde bulunduğu acıklı dramda ortaya koyuyor kendini. Mişima'da nedenler toplumsal değil, kişiseldir; gerçekle» psikolojik çözümlemelere bırakır yerini. Barışla birlikte, günlük yaşam düzen ve huzuru getirmiş, üniversiteye devam eden roman kahramanının içinde başka bir yaşama başlama isteğini uyandırmıştır. Ama özledıği bu yaşama kavuşmak şöyle dursun, insan olmayıp herhangi bir toplumsal çevre içine girme yeteneği bulunmayan bir varlık, ınsanlıkla ilgisiz bıri olduğunu söyler kendi kendine. Çevresinde, kendine özgii cınsel tutkularını dındirecek bir olanak bulamadığından çökme başlamıştır içinde. Bir de bunun yanı sıra yarını olmayan bir yaşam düşüncesi gücünü iyiden ıviye yıtirmesıni sağlar. Artık bu toplumda yeri yoktur onun tşte, Japon toplumundaki bu tip ınsanın durumunu iyi belirlemekle birlikte Mişima, Japonya'nın özclliklerine, törelerine çok az yer veriyor. Bu da bir bakıma onun romanını kısırlaştırıyor, kalıcüıktan yoksun bırakıyor. Bir Maskenin Üiraflarinm dilımıze kazandırılmasıyla çevirı edebiyatımızın salt Batı'ya değil, Batı dışındaki edebi yatlara da yönelcceğine, böylelikle bu iyi tutumun Türk okurunu ilerde daha güzel yapıtlara kavuşturacağına inanıyorum. O Not " YeniDcrgi"nin,ocak 1967 tarihli, 28 sayısındayayımlannuştı Istanbul'a son gelişimde " Bir Maskenin îtiraflarTnı Anadolu Hisan'ndaki evimizin çatı katındaki kitaplıkta bulmam güç olmadı.Tozunu üfleyip sayfalarını karıştırmaya başladım. Ve yavaştan içime dolan, alıp götüren bir nostaljiye.tatlı bir kedere bıraktım kendimi.Sayfalarda kurşun kalemle aldığım notlar, altı çizilmiş satırlar vardı.Kitabı özenle okumuş.boş yerlerirıe düşüncelerimi.hatta yorumlarımıevet yorumlarımı! yazmıştım.On altı yaşında bir lise öğrencisinin, 25 yıl önceki Nedim Gürsel'in yorumları! Sonradan yayımcım olacak rahmetli Oğuz Akkan'm okumam için kıtabı verirken söylediklerini anımsadım: "İlginç bir Japon yazan!".Sonra da Memet Fuat'ın, sevgili Memet ağabeyin pırıltılı, masmavi bakışları, dingin, güzel sesini. "Yazını bu sayıya koydum. Umarun büyürsün artık!" O zamanın en seçkin edebiyat dergisinde, birçok yazar yetiştiren Yeni Dergi'de, Memet Fuat'ın §u tanıtımıyla çıkmıştı söz konusu yazı: "Mişima'nın Bir Maskenin itirafları adlı eserini tanıtan Nedim Gürsel çok genç bir öğrencidir.Daha önce Yeni Ufuklar dergisinde Prevert'den çeviriler yayımlamış, bir de kitap tanıtma yazısı yazmıştı.Bu okul dergileri dışında yayımlanan ikinci yazısı oluyor. Galatasaray Lisesi'ndc 10. sınıf öğrencisi olan Nedim Gürscl,dergimizde devamlı olarak çevirileri yayımlanan ( bu sayımızda da bir Alberes çevirisi var) Leyla Gürsel'in oğludur." Ne t uhaf', 25 yıl ,yani bir çeyrek asır sonra yazımı yeniden okurken heyecanlanmıyorum. Derin bir ürperti duyuyorum yalnızca.Okurlarım.beni yakından tanıyan dostlarım bu ürpertimin nedenini anlamakta güçlıik çekmeyeceklerdir. Şimdi bir cumartesi günü Galatasaray Lisesi'nden çıkıp dolmuşla Karaköy'e, oradan Eminönü'ne geçsem.Yine bir solukta,uçarcasına çıksam Cağaloğlu yokuşunu! Yeni Dergi'niıı bir odacıktan ibaret yönetim yerineoyıllarınheyecanı, 16yaşındelikanlı sevinciyle dalsanı! Elimde Bir Maskenin itirafları duruyor 25 yıl önce yapdan ilk basımı Kitabın sayfalarını karıştırırken o günlere dönmüyorum,hayır!Çünküdönulmez bir yol zaman, biliyorum.Aşağıda okuyacağınız yazıyı 25 yıl önce yazan benim.bu satırları da.Ama yıllar var aramızda. Veon altısında Mişima'yı okuduktan sonra bu yazıyı yazan çocuğu her geçen gün biraz daba özlüyorum. #** Japon edebıyatının en iyi temsilcilerinden olan Yukio Mışima'nın difimize çevrilen ilk romanını ilgiyle okudum Her şeyden önce, değışik bir anlatımla karşımıza çıkıyor yazar. Çocukluk yaşantılarını, ilk cınsel eğilımlerıni, kendine kapanık iç dünyasıyla, dış etkilerin onu nasıl bir ınsana doğru yönelttiğini en ufak ayrıntılarına dek anlatıyor. Çok küçükken geçırdıği önemli bir hastalık roman kişisınin çocukluğunda içine kapanık bir yaşam sürmesini sağlamış, güzel ve mutlu bir dünyaya ıtmiştir onu. Zayıi bedenlı, ama akıllı bir çocuğun ilk cinsel duygularının savaş ha^ırlıklarıyla birlikte uyanışı, cınsel yaşamının normalden uzaklaşıp bambaşka bir yonde gelişmesinıı ı en büyük toplumsal nedenidirkuşkusuz Bundan böyleomasalsı güzel dünyası birdcn değişiverecek, kendini tutkulu atılımlar içinde bulacaktır. U/.un pantolon giymesıyle birlikte, kapalı bir dünyanın dışına çıkıyor çocuk; çevresindekı olaylar daha etkileyici ve daha hızhdır. Ama, sonunda onu cinsel sapıklığa dek götürecek olan yolda attığı ilk adım kutsal br rcsim Guida Reni'nin "Azız Sebastian"adlı tablosunun bir röprodüksıyonudur bu, güzel bir delikanltnın ormandabir agaca çırılçıplak bağlanarak şehit edilışıni betimlemektedir karşısında ilk cın&cl duygularının kendisi ni duyurmasıdır. Cinsel eğilimler "ette dııyulan hırs"da 1970 de harakırı yaparak ya$amına son verdi C U M H U R I Y E T KİTAP S A H S5 S A Y F A f 1