Katalog

1925'TE YA YIMLANANİLK METİN DÜZELTİLEREK YENÎDEN BAS1LDI. Kafka'nın Dava'sı yeniden göpülüyop 1 AHMETCEMAL 988 kasımında, L o n d r a ' d a k i ünlü Sotheby müzayede salonunda gerçekleştirüen bir açık arttırma, b ü t ü n edebiyat dünyasının odak noktası oluverdi. Satışa çıkarılan, Kafka'nın ünlü romanı " D a v a " n ı n elyazısı özgün metniydi. Müzayede s o n u n d a " D a v a " metni, yaklaşık bir milyon Ingiliz lirasına (3.5 milyon Alman Markı) Alman yetkililer tarafından ve Marbach Edebiyat Arşivi için satın alındı. Paranın bulunmasını Almanya'nın BadenWürttemberg eyaleti başbakanı sağlamış, Londra'ya gönderilen iki görevli, yani Marbach Edebiyat Arşivi M ü d ü r ü Ulrich O t t ile h e m edebiyatbilimci, h e m d e sahaf olan Heribert Tenschert, altı milyon marka kadar çıkma k o n u s u n d a yetkilikdınmışlardı. Eğer Kafka'ya kalsaydı, b u " D a v a " hiç görülemeyecekti; daha doğru k o n u ş m a k gerekirse, insanlık bir zamanlar boyle bir romanın yazılmış olduğunu belki d e hiç bilmeyecekti. Ç ü n k ü Franz Kafka ölürken, yakın arkadaşı Max Brod'a "yayınlanmamış bütün eserlerinin yakılmasını" vasiyet etmişti. Kafka öldiiğünde h e m e n b ü t ü n büyük eserleri h e n ü z yayımlanmamıştı. Bu vasiyete uymayan Brod, 1925 yüında önce " D a va"yı yayımladı. Kafka, 1914 ydında kaleme aldığı b u romanın elyazısı metnini 1920 ydında Brod'a armağan etmişti. Brod, daha sonra Kafka'nın " Ş a t o " ve " A m e r i k a " gibi eserlerini d e yayımladı. Ama "Dava", g ü n ü m ü z e kadar h e p Kafka'nın başyapıtı olma özelliğini k o r u d u . Max Brod, 1939 martında yakın d o s t u n u n eserlerini ikinci bir kez kurtardı. Alman orduları Prag'a girmezden bir gece önce Kafka'nın b ü t ü n elyazısı metinlerini yanına alıp trenle Romanya'ya, oradan da gemiyle Tel Aviv'egitti. Kafka'nın edebi mirası ellıli yıllara k a d a r îsrail'de kaldı. 1956 yılındaki Süveyş b u h r a n ı sırasında elyazılarının çoğu güvenlik nedenleriyle Isviçre'ye götürüldü, birkaç yıl sonra da tngiltere'de, üniversite kenti Oxford'daki Bodleian Library'y e teslim edildi. G ü n ü m u z d e Kafka'nın özgün elyazısı metinlerinin büyük çoğunluğu, b u kitaplıkta korunmaktadır. Ancak Brod, kendi malı saydığı bazı elyazılarını ve b u arada " D a v a " n ı n metnini kendisinde alıkoymuştu. B r o d ' u n 1968 yılında ö l ü m ü n d e n sonra b u metinler, uzun yıllar sekreterliğini yapmış olan Bayan Dse Ester Hoffe'ye kaldı. Almanya'daki S. Fischer Yayınevi, 1982 yılında Kafka ölürken yakın arkadaşı Max Brod'a, yayımlanmamış bütün eserlerinin yakılmasını vasiyet etmişti. Ama Brod bu vasiyete uymadı Dava, Şato ve Amerika'yı yayımladı. 1990'a gelindiğinde "Dava"nın metni üzerinde yapılan çalışmalar ilk baskıların yanlış bölümlemelerle yayımlandığını ortaya koydu. "Dava" şimdi ülkemizdede, eser üzerinde gerçekleştirilen en son çalışmalar göz önünde tutularak basıma hazırlanıyor KAFKA •DAVA" ADU ROMANINI 1914TE KALEME ALM1Ş. ELYAZISI METNİNİ 1920 Y1UNDA ARKADAŞI MAXBROD A ARMAĞAN ETMİŞTİ (KAFKA'NIN PASAPORTFOTOÖRAF1, >9I5) Kafka'nın bütün eserlerinin bir "edition critique" bağlamında yeniden yayımlanması işine giriştiğinde, Dse Ester Hoffe ile henüz "Dava" konusunda bir anlaşma yapılabilmiş değildi. Bu anlaşma, ancak 1987 yılında gerçekleşebildi ve Oxfordlu Almanca dili ve edebiyatı uzmanı Malcolm Pasley, "Dava"nın özgün elyazısı metninin fotokopisini çekerek metin üzerindeki çalışmalarına başladı. 1990 ilkbaharında bu çalışmanın ardından yayımlanan yeni "Dava" metni, Brod'un düzenlemesiyle karşılaştırıldığında önemli ayrımlar sergiliyor. Her şeyden önce özgün elyazılarının incelenmesinden sonra, Brod'un romanın bölümlemderinde yanlış bir sıralamaya gitmiş olduğu ortaya çıktı (ilk bölümün aslında iki ayrı bölüm olması gibi). Ayrıca yine özgün metin üzerinde yürütülen çalışmalar, Kafka tarafından kullandmış kimi zaman kiplerinin yorumu bakımından da farklı sonuçlar ortaya çıkardı. S. Fischer Yayınevi'nce, Malcolm Pasley'in düzenlemesiyle yayımlanan "Dava", iki ciltten oluşuyor. Ük cilt, romanın elyazısının son incelemelerinden çıka rılan bıçımıyle asıl metne ayrılmış. "Apparatband", yani "Malzeme Cildi" diyebileceğimiz ikinci cilt ise metnin oluşumuna ilişkin aynntılı açıklamaların yani sıra Kafka'nın yaptığı bütün düzeltmeleri, silme ve eklemeleri özgün biçimiyle içeriyor. Bu arada romanın çeşitli bölümlerinin hangi tarihlerde tamamlanmış olduğu da belirtiliyor. Bu cilde, halen Oxford'da bulunan Kafka'nın elyazılarının tam bir dökümü de eklenmiş. Kafka'nın romandan sonradan çıkarttığı, fakat Brod'un "Dava"nın 1935 yılında yapılan ikinci baskısına romanın bütününün anlasüması bakımından gerekli olduğu için eklediği bölümlere iki ciltlik son basımda da yer verilmiş. Yüzyılımızın en büyük romanlarından biri sayılan "Dava" ("Der Process"), şimdigün ışığınaçıkan bütün bu malzeme açısından düşünüldüğünde, kimi yeni yorumlara kaynak olabilecek nitelikte. Bu durum, doğal olarak romanın bugüne kadar başka dillere yapılıruş çevirilerinin de yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılıyor.D CUMHURİYET KİTAP SAYI 03 S A Y F A 8