Katalog

Ittlhat w Terakkl kâtlbl mesulu Mahımıt CelâTln (Bayar) 7 Te?rlnsânl 335 tarihll mektubundan blr bölüm. 7 Teşrinsâni335 (7 Kasım 1919) AkhisarKoyuncu Ali Muhterem Efendim; 29 Teşrinevvel 335 tarihli tahrikatı âlilerini aldım. Münderecatına ayrı ayn cevap vermek mecburiyetinde bulunuyorum. 1 Evvelki mektubumda, ilk müracaatıma geç cevap verildiğinden ve intihap işi ilerlediğinden bahs eylemiş idim. Cevaben "Geç kalma meselesi mevzuubahs olamaz. Çünkii siz teceddüd kâtibi mes'ulü olduğunuzdan intihabat meselesi ile alâkadarsınız, bundan başka bız sizden bir mektup bile alamadık, nerede olduğunuzdan bile haberdar değil idik ki size yazalım" buyuruluyor. Bendenizin geçirdiğim şerâti hayatiyve maJum olmadığı için bu suretle ifadatta bulunuluyor. Halbuki son müraçaatı aeizaneme yirmi, yirmi beş gün teehhürle cevap verildiğini kayt eylemiş ıdim. Bu kadar müddetin ehemmiyeti mâlum olmakla beraber noktai nazarımıza da anlatmaklığım lâzım idi, yani ortada fırka heyeti mevcut mu idi. 217 Teşrinevvel 335 tarihli tahriratlarında bildirüen namzetler hakkında muhitin temayülâtını anlamak ve katiyyen namzetleri takarrür ettirmek üzere lâzım gelen arkadaşlar ile muhaberata başlamış idim. Henüz cevap alamadan cephede bulunduğum zaman Sâlihli'de umu'm kazalar heyeti murahhasa ve esrâfından mürekkeb akd olunan bir içtimada Manisa Livası namzedleri intihab ve tayin olunarak ilan edilmiştir. Bu namzedler meyinında bendenizin de ismim mukayyeddir. Bildirdiğiniz esamiden Hâcim Bey de dahil bulunuyordu, diğer ikisi de bitaraf kimselerdi. Hâcim Beyin Balıkesir'de namzed gösterilmesi ve kendi yerine Hamdullah Subhi Beyi tavsiye eylemesi işin şeklini değiştirdi. İşbu mektubu yazdığım dakikaya kadar tamamen vuzuh kesbetmemiştir. Müntehibi sanilerin ekseriyetini İttihatTerakkiye mensup kimseler teskil etmektedir. Fakat bunlar bir merkeze henüz rabt olunamamıştır. Fırka namına hareketten ekserisi müctenib bulunmakta ve kanaatlerinden fedakârlık etmektedirler. Binâenaleyh Sâlihli'de namzedler için yapılan içtimâın intihab üzerinde mühim tesiri vardır. Bendeniz de muhitin tesir ve temayülatına tabi olarak bu vaziyetten maksadı milli nâmına azami istifadenin teminine çalışıyorum. Binâenaleyh henüz halkın mânâ ve maksadı teşekkülünü anlayamadığı "Teceddüd" Fırkası nâmına namzed irâesinden sarfıı nazarla Ittihad ve Terakkiye, öteden beri taraftar zevâtı şahsi küvvei intihaliyesine güvenerek kazandırmaya mümkün olabildiği kadar sarfı mesâi etmek iktizâ ediyor, kanaatindeyim. 3 Nefsi İzmir'de namzed için arkadaşlarım ibrâmıyle memleket hesabına yapılan bu içtimada Aydın'dan gösterilmek istenen Nureddin Paşa ile Bekir Behlül Bey umumi listeye girdiğini haber aldım. Muhaberedeyim. Yunan işgali dahilinde olan birkaç kazayı Yunanlılara karşı mücahedatta bulunan arkadaşlarım vasıtasıyla ele aldım. Izmir'dekilerini de haberdar ettim. Bugün aldığım haberde Yunan kumandanı işgal dahilinde olan yerlerdeintihabın icrâsını men etmiştir. Kuvâvı itilâfiye kumandanlarının bu men kararı aleyhinde oldukları da söyleniyor. Neticeye göre hareket edeceeım. 4 Aydın'a giden bir arkadaşım Yunus Nadi Bey'in mahalli heyeti millıyyesince iltizam olunacağı vaadini aldığım bildirmiştir. Aydınlı Nazmi Beye gefince, malesef bu münevver ve hamiyetli gencin kazanacağından hiç ümidinı yoktur. 5 Denizli'den kat'i malumat alamadım. Gönderdiğim zât ümitvar olduğunu bildirmektedir. 6 Muela Livası ile muhaberat tesisine çalıştım, cevap alamadım. Telgraf muhaberatında haftalarca teehhür oluyor. Gönderdiğim zât da yoldadır... ttihat ve Terakki İzmir Kâtibi Mesulu Mahmut Celâl (Bayar) Arastırmanın ikinci bölümünde yazarlar, Ege'de toplanan kongrelerin, özellikle de Alaşehir Kongresi'nin ayrıntılı bir şekilde incelenmesine girişmişlerdir. Bu bölümün yazılması da "Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklı'nın Kuvâyı Milliye Hatıralan" kitabındaki bilgilere dayandınlmıştır (5). Çünkü Heyeti merkeziye var oluş kaynağını bu kongreden almıştır. Onun için bu kongrenin çok iyi ve çok doğru değerlendirılmesi gerekir. Yazarlar da bu kongrenin öneminin bilincinde olarak Alaşehir Kongresi'nde önerilen örgütlenme çerçevesini ve alınan kararları incelerken, bunların Balıkesir ve Nazilli kongrelerinde ve Müdafaai Hukuk Cemiyetleri'nde öngörülen örgütlenme biçimieriyle karşılaştırmalarını yapmışlar, konuyu çözümlemelerle zenginleştirmeye çalışmışlardır. Araştırmanın üçüncü bölümünde de yazarlar, Alaşehir Kongresi'nin bittiği 25 Ağustos 1919'dan 22 Haziran 1920'deki Yunan kuvvetlerinin taarruzunun başlamasına kadar geçen zaman içinde Salihli ve Bozdağ cephelerindeki gelişmelerle birlikte AlaşehirUşak Heyeti Merkeziyeleri'nin çalışmalannı incelemeye girişmişlerdir. Bu bölümde de yazarlar, diğer belgelerden yararlanmakla birlikte, temel kaynağı Ibrahim Bey'in Defteri'ndeki bir yazı oluşturmuştur. Yazarlar kitabın son bölümünde de Batı Anadolu direnişinin genel bir yorumlamasına gitmişler, bu değerlendirme Ulusal Kurtuluş Savaşı'mızın bir halk hareket i olma boyutu üzerinde durmuşlar, sivil toplum kurumlarının gelişmemış olduğu bir toplumda, merkezi devletin toplumun gereksinmelerine karşılık vermeyen tutumlarının hangi koşullarda sivil temelli örgütlenmelerin doğmasına olanak verdiğini, bu konuda yeni bir güç odağının belirlenmesinden sonra sivil toplum ör gütlenmelerinin ortadan kaldırılması sürecinin incelenmesine girişmişlerdir. Kitapta üç de ek yer almıştır. Bu eklerden birincisinde Heyeti Merkeziye Reisliği vapan tbrahim (Tahtakılıç) Bey'in yaşam öyküsü verilmiştir. Ikincisinde, Defter'de yer alan yazıların günümüz harflerine çevrisi yapılmıştır. Üçüncü ek de Ittihat ve Terakki Kâtibi Mesulü Mahmut Celâl'in (Bayar) Akhisar cephesinde bulunduğu sırada yazdığı, çok ilgi çekici bir mektup yer almıştır. (bkz. Mektup yanda). Ayrıca araştırmacıların Ulusal Kurtuluş Savaşı'mızı konu alan Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Kemal Tahir, Samim Kocagöz, Talip Apaydın, Attilâ llhan gibi yazarlarımızın romanlarından da yararlanmaları çok yerinde olmuştur. Bu güzel ve anlamlı çalışmayı beğenerek, tat alarak okudum. araştırmayı yalnız konuyla ilgili olanlara değil, herkese, özellikle insanına, yurduna ve tarihine saygı, sevgi duyan genç okurlara salık veririm. D (1) Dinamo, Hasan Izzettin; Kutsal lsyan (8 cilt), May Yayınları, 1965 İstanbul. (2) Taçalan, Nurdoğan; Ege'de Kunuluş Sava$ı Ba^larken, Milliye t Yayınları, 1970 Istanbul. (3) Uj;urlu, Nurer; Ilk Halk Olmak Savaşı ve Ulusal Kurtuluş Savaşımızın Temel Felsefesi, Ycni a dergisi (ağustos, sayı, 5), 1972 İstanbul. (4) Tekcli, İlhanIlkın, Selim; Ege'deki Sivil Dırenisten Kurtuluş Savaşı'na Geçerken Uşak Heyeti Merkeziyesi ve Ibrahim (Tahtakılıç) Bey, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989 Ankara. (5) Balıkesir ve Alajehir Kongrelert ve Hâcim Muhittin Çarıklının Kuvâyı Milliye Hatıraları (19191920); Türk İnkılap Tarıhi Enstıtüsü Yayınları, 1969 Ankara.) <A V r * sS ''A ** A. **Vl^> , İ<V Yazışmaların yer aldığı defterden sayfalar C U M H U R İ Y E T K İ T A P : J X V ( 25 S A Y F A 5