Katalog

Sağlık Girişimsel radyoloji farklı tanı ve tedavi alternatifleri Radyoloji, tıbbi görüntüleme bilimine verilen addır. Tıbbi amaçlar ile yapılan insan vücuduna yönelik her türlü görüntüleme zaman zaman farklı disiplinler tarafından gerçekleştirilse bile radyolojinin ilgi alanına girer. Girişimsel radyoloji ise sadece görüntülemekle kalmaz, bu görüntülerin kılavuzluğunda hedef organ ya da dokuya, vücut bütünlüğüne en az zararı verecek şekilde farklı yollardan ulaşır. Dr. Sergin Akpek, Dr. İzzet Rozanes, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Girişimsel Radyoloji Bölümü G irişimsel radyolojinin temel felsefesi Hipokrat'ın tıbbi uygulamalar için ortaya koyduğu ön koşul olan “primum non nocere” (Önce zarar verme) sözü ile birebir örtüşmektedir. Geniş cerrahi kesiler kullanılarak hastalıklı bölgeye ulaşmak problemin halledilmesiyle sonuçlansa dahi, hasta için büyük riskler ve uzun iyileşme süreçlerini gerektirir. Girişimsel radyologlar ise bu riskleri ve süreçleri en aza indirmeyi amaçlar, Xışını ile çalışan fluoroskopi, bilgisayarlı tomografi ve vücuda zararlı etkileri bulunmayan ses ya da radyo dalgaları ile gerçekleştirilen ultrasonografi ve Magnetik rezonans gibi birçok görüntüleme yöntemini kılavuz olarak kullanır ve amaçladıkları noktaya ulaşırlar. Bu aşamada kateter ismi verilen küçük plastik borucuklar, iğneler ve kılavuz teller kullanırlar. Birkaç mm’lik bir açıklık çoğu zaman yeterli olduğundan işlem genellikle lokal anestezi eşliğinde gerçekleştirilir. İşlemler sadece tanısal amaçlı olabileceği gibi çoğu zaman tanı sonrası tedaviye yönelik müdahaleler de aynı seansda gerçekleştirilebilir. Vücudumuzun her hangi bir yerinde ortaya çıkan bir kitlenin natürünün belirlenmesi amacı ile kitleden parça alınması (biyopsi), en yaygın kullanılan girişimsel radyolojik yöntemlerden biridir. lar damar genişlemelerinde de (varis), laser ya da radyofrekans ile ablasyon yöntemleri kullanımı yaygınlaştı. Bazı durumlarda patolojik bir dokuyu besleyen damarların ya da arteriovenöz malformasyon ismi verilen primer damar patolojilerinin ortadan kaldırılabilmesi için ilgili damarların tıkanması gerekir (embolizasyon). Klasik yöntemler ile durdurulamayan burun kanamalarında, bağırsak sistemi ya da akciğer kaynaklı kanamalarda embolizasyon başarıyla uygulanabiliyor. Kemoterapi ilaçlarının sadece tümör dokusuna verilebilmesi ve sonrasında tümörün besleyici damarlarının tıkanması ise, kemoembolizasyon tedavi yöntemi ile sağlanır. Böylece kemoterapinin sistemik zararlı etkileri önlenmeye çalışılır. Son yıllarda geliştirilen selektif intrarteriel radioterapi (SIRT) adı verilen yöntemde ise kemoterapi ilaçları yerine tümör dokusu içerisine mikropartiküllerin verilmesi yoluyla, tümörün ortadan kaldırılması amaçlanmakta. Bu partiküller, radyoaktif ışımaya sebep olan Yitrium 90 elementi taşır. Rahimdeki iyi huylu tümörlerin (myom) yol açtığı aşırı menstural kanamalar ağrı ve karında şişkinlik gibi şikâyetlerin giderilmesi ya da azaltılması amacı ile, cerrahi yöntemlerin yanında, rahimi besleyen arterleri tıkanması yoluyla myomların küçültülmesi yöntemi de önemli bir alternatiftir. 2 Damar sistemi d nda uygulanan yöntemler (Non vasküler giri imsel radyoloji): Bağırsak sistemi, safra yolları, idrar yolları ve genital sistemde yer alan patolojilerin yanında, iskelet sistemi ve diğer yumuşak doku lezyonlarına yönelik girişimsel işlemler bu grupta yer alır. Hedef bölgeye ciltten (Perkütan) direkt olarak en kısa ya da en güvenli yol izlenerek ulaşılır. Hem yol üzerindeki hayati yapılar hem de lezyon görüntüleme yöntemleri kullanılarak, işlemler sürekli görüntülenir. Perkütan biyopsi teknikleri ile her türlü bölgeden çeşitli iğneler yardımı ile doku örnekleri alınabi(Şekil 1) Beyin damarından kaynaklanan geniş boyunlu anevrizmada lir. stent yardımlı embolizasyon işlemi Vücutta oluşan sıvı birikimlerinde ya da vücudun salgıladığı safra ya da idrar gibi sıvıların iletim yollarında orG R MSEL RADYOLOJ K taya çıkan tıkanıklıklar sonucu normal şekilde vücuttan YÖNTEMLER uzaklaştırılamadığı durumlarda uygulanan drenaj yön1 Damar sistemi içinde uygulanan yöntem temleri hastayı büyük cerrahi girişimlerden kurtarmakler (Vasküler giri imsel radyoloji): tadır. Tümör dokusunun yakılarak (Radyofrekans termal Sıklıkla bacak damarlarında ortaya çıkmakla birlikablasyon) ya da dondurularak (Cryoablasyon) ortadan kalte böbrekler, bağırsak sistemi ya da beyine giden dadırılması perkütan yolla sıklıkla kullanılan bir tedavi yönmarlarda da görülen damar sistemi içerisindeki darlık ve temi olmaya başlamaktadır. tıkanıklıkların açılarak doku beslenmesinin normale 3 Beyin damarlar na yönelik giri imler döndürülmesine revaskülarizasyon adı verilir. (Nöroendovasküler tedavi yöntemleri): Damar duvarındaki bozukluğa bağlı olarak sıklıkla, kaBeyin damarları ve bu damar sistemi içerisinde uyrındaki ana atardamarda (aorta), anevrizma dediğimiz gegulanan tanı ve tedavi yöntemleri vücudun diğer bölgenişlemeler ortaya çıkar. Damar içerisine yapay damarlar lerine göre farklılıklar içerir. Bu nedenle özel uzmanlık yerleştirilerek (Endograft) tedavi edilir. Bu tip rekonstrüktif gerektirir. Beyin kanamasına yol açan anevrizmaların doyöntemler de, bu grupta yer alır. Bacaklarda izlenen toplaşım dışında bırakılması, önemli bir nöroendovasküler CBT 1168 / 13 7 Ağustos 2009 tedavi yöntemidir. Anevrizma, damar duvarındaki balonlaşmalardır; içerisine kasıktaki atardamar yolu ile 1 mm’den daha ince kateter ile girilerek, anevrizma ve damar duvarına zarar vermeden, saç teli kalınlığında platin sarmallar ile doldurulmakta ve kanama engellenmektedir. Anevrizmanın yapısına göre farklı teknikler uygulanabilir. Beyni besleyen damarlardaki daralmalarda ise balon ya da stentler kullanılır, damar lümeni genişletilir, yeterli kanın beyne ulaşması sağlanır. Beyin dokusu kan akımının kesilmesine diğer dokulara göre çok daha hassastır. Damar tıkanıklıklarında akım azalmasının derecesine göre, beyin dokusu beşinci dakikadan itibaren etkilenir ve fonksiyon kaybı başlar. Konuşma bozukluğu, kollarda ve bacaklarda hareket kaybı (felç) ortaya çıkabilir. 36 saat, kritik limit olarak değerlendirilir. Bu sürenin sonunda geri dönüşümsüz hasar ortaya çıkmış olur. 36 saat içerisinde, henüz hasar yerleşmeden, tıkanmaya neden olan kan pıhtısı mekanik yöntemler ya da pıhtı eritici (trombolitik) ilaçlar kullanılarak açılırsa, fonksiyon kaybı geri döndürülebilir. Ancak hastaların çok az bir bölümü bu tedaviye ulaşma şansına sahiptir. Büyük bir çoğunluk felce bağlı fonksiyon kayıpları ile yaşamını sürdürür. Girişimsel radyoloji, günümüz tıbbının en hızlı gelişen alanlarından biridir. Gerek görüntüleme gerekse girişimsel yöntemlerde kullanılan sofistike malzeme teknolojilerindeki gelişme, her geçen gün yeni bir tedavi yöntemini ortaya çıkarıyor. Radyoloji ihtisası sonrasında bu alanda üst uzmanlık kazanan hekimler diğer meslektaşları ile tam bir işbirliği içerisinde hastalara en güvenli ve etkin tedavi alternatiflerini sunmaktadır. Birkaç örnek ile yetinmek zorunda kaldığımız girişimsel radyolojik tanı ve tedavi teknikleri konusunda hekimlerinize danışınız.