Katalog

POLİTİK BİLİM Aykut Göker http:/www.ınovasyon.org;hagoker@ttmail.com Mayıs gökyüzünde olay çok! 6 Mayısta göktaşı yağmuru; 8’inde “Day2009 Ege Üniversitesi açılışı”; Mayıs–4 Ağustos Neptün–Jüpiter ikilisi; 10’unda Ay Antares’i örtecek; 17’sinde Ay– Neptün–Jüpiter üçlüsü; 19’unda Ay–Uranüs birarada; 22’inde Ay hilali–Mars–Venüs Hilali üçlüsü; 25’inde Neptün–Jüpiter ikilisi; 27–29 arasında “mayıs etkinliği ‘09” ve; 27’sinde sanatçı Tuluyhan Uğurlu’dan uzay dinletisi; 31’inde Satürn–Ay yakın konumda; 2009 dünya astronomi yılı etkinlikleri sürüyor; İstanbul Üniversitesi’nin ilk hocalarından gökbilimci Ord. Prof. Dr. W.Gleissberg’i gelişinin 75. yılında anma günü. Hasan H. Esenoğlu; İstanbul Üniv. Fen Fak. Astr. ve Uzay Bilim.; esenoglu@istanbul.edu.tr Biliyorum; asıl merak ettiğiniz konu Türkiye’nin beyin göçündeki konumu... Bence yersiz bir merak. Üniversitelerindeki aydınlık beyinlerin tasfiyesiyle uğraşan bir ülke beyin göçünden kazançlı çıkabilir mi? Beyin Göçünde Kazananlar Kaybedenler (2) Beyin göçünde hangi ülkeler kazançlı çıkıyor; hangileri kaybediyor? Kayıp ve kazanç hânelerinde ne yazıyor? İsterseniz, bu konuda bir fikir edinmek için, geçen hafta sözünü ettiğim OECD yayınındaki verileri birlikte gözden geçirelim: Beyin göçünde, (OECD’nin terminolojisine bağlı kalarak söylersek) özellikle bilim ve teknolojide yetkinliğe sahip insan kaynakları dolaşımında, OECD ülkelerinden çoğunun net fayda sağlıyor olması dikkati çeken ilk noktadır. Birleşik Devletler, Kanada, Avustralya ve Fransa beyin göçünde en çok net fayda sağlayabilen ülkeler... Sâdece OECD ülkelerinin kendi aralarındaki beyin göçü dikkati alındığında bile, bazı üye ülkelerin bundan çok kazançlı çıktığı görülüyor. Örneğin, Avustralya, İrlanda, Lüksemburg, Yeni Zelanda ve İsviçre’ye diğer OECD ülkelerinden gelmiş olan yüksek niteliklere sahip göçmen sayısı, benzer niteliklere sahip bu ülkeler kökenli nüfusun %15’inden fazla... Kaldı ki, OECD ülkelerinin çoğunda, örneğin, Kanada, Fransa, Portekiz ve Birleşik Devletler’de Çin, Hindistan ve Filipinler başta olmak üzere, OECD’ye üye olmayan Asya ülkelerinden alınan beyin göçü, üye ülkelerden alınandan çok daha fazla... En çok istenen kişiler bilim insanları, akademisyenler... Dolayısıyla bu kategoride dolaşım da çok yüksek... Kayıp ve kazanç meselesi de asıl bu noktada önemli... ISI’ın yüksek sayıda atıf alan araştırmacılarla ilgili veritabanı üzerinden yapılan bir incelemede, OECD üyesi ülkelerin araştırma kurumlarında çalışan yüksek atıf sayılı araştırmacılardan yabancı kökenli olanlarının, alınan atıf sayılarındaki paylarının bir hayli yüksek olduğu görülmüş. 19852005 yıllarını kapsayan bu incelemeye göre, İsviçre’deki araştırma kurumlarında çalışan, söz konusu veritabanının kapsadığı nitelikteki araştırmacıların aldıkları toplam atıf sayısında yabancı kökenli araştırmacıların payı neredeyse %90... Bu pay, Avustralya’da %80, Kanada’da %70, İtalya’da %60, Almanya’da %55, Hollanda’da %50, Birleşik Krallık’ta %45 dolaylarında... Japonya’da %40’ın biraz altında, Fransa’da %20’nin biraz üzerinde; Birleşik Devletler’deyse %15 dolayında... Yine aynı OECD yayınında belirtildiğine göre, benzer bir durumu, yapılan ortak yayınlarda da görmek mümkün. Örneğin, 1995’ten 2004’e gelindiğinde, Finlandiya’nın bilimsel yayınlarında, diğer AB ülkeleri kökenli araştırmacılarla birlikte yapılan ortak yayınların payı %85’e çıkmış. Yabancı kökenli araştırmacılarca ya da onlarla birlikte alınan patent sayılarında da önemli artışlar olduğu görülüyor. Örneğin, Birleşik Devlet’lerde bu tür patent başvurularının sayısı 1998’de toplam başvuru sayısının %7,6’sıyken 2006’da bu oran %25’in üzerine çıkmış... Yükseköğrenim ya da doktora için başka ülkelere giden öğrencilerin sayıları da az değil; bu sayı 2005 yılında 2,7 milyona ulaşmış. Doktora için giden parlak beyinlerin doktoralarını tamamladıktan sonra, gittikleri ülkelerde araştırmacı olarak kalmaları o ülkeler için büyük kazanç. Ülkelerine dönenler de kendi ülkeleri için kazanç; ama bu, dönenlerin yüzdesine bağlı, bir; dönenlere ne tür bir çalışma imkânı tanınıyor, buna bağlı, iki... En çok öğrenci çeken OECD ülkeleri Avustralya, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler... Yabancı öğrencilerin üçte ikisi OECD’ye üye olmayan ülkelerden; daha çok da, Çin ve Hindistan’dan geliyor. Onları Fas ve Malezya takip ediyor. Çin ve Hindistan’dan giden öğrenciler, kendi ülkelerine dönme konusunda genellikle isteksizlermiş. Ama Çin de giderek artan sayıda yabancı öğrenci çekiyormuş... Güney Afrika da öğrenci çeken ülkeler arasına katılmış. Biliyorum; asıl merak ettiğiniz konu Türkiye’nin beyin göçündeki konumu... Bence yersiz bir merak. Üniversitelerindeki aydınlık beyinlerin tasfiyesiyle uğraşan bir ülke beyin göçünden kazançlı çıkabilir mi? Gökyüzünde lginç Görünümler 9 Mayıs4 Ağustos arası 3 ay kadar süreliğine gece yarısından sonra yaklaşık 02:3004:30 saatleri arasında Mayıs Ayında Ay’ın Evreleri Neptün–Jüpiter yakın konumda görülecek. İkili doğuda ufuktan 9 derece yüksekte Oğlak takım yıldızında yer alacak. Sanal bir resim verildi. 10 Mayıs gece Mayıs Ayında Ay–Yer Uzaklığı saat 22’den itibaren ertesi gün saat 04’e kadar dolunay evredeki Ay, Akrep takım yıldızının en parlak yıldızı Antares (1.1 kadir) ile yakın konumda görülecek. İkili güneydoğuda ufuktan 9 derece yüksekte yer alacak. Özellikle gece yarısı saat 24’de Ay, Antares’i örtecek. Görüleceği yerler: Kuzeydoğu Afrika, güneydoğu Avrupa, Orta Doğu, Suudi Arabistan, Hindistan, güney Çin, güneydoğu Asya, kuzey Filipinler. Örtülme zamanı için sanal bir resmi verildi. Mayıs Ayında Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Kadir Parlaklıkları (Bu sayfada D: doğu, B: batı, K: kuzey, G: güney) GEZEGEN GÖRÜNÜMLER Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya battıktan sonra batıda ufka yakın görülebilir. Merkür, ayın ilk üçte birinden itibaren akşamları Güneş battıktan hemen sonra giderek azalan şekilde kısa süreliğine görülecek. Gezegen, kuzeybatı tarafta ufuktan en fazla 15 derece yüksekte Boğa takım yıldızında bulunacak. Parlaklığı da görülme süresince +1.1’den +3.6 kadire sönükleşecek. Merkür hilal evrede teleskop eşliğinde izlenebilir de... Gezegen sanal resimde verildi. Venüs, ay boyunca sabahları Güneş doğmadan önce giderek artan şekilde bir saat süreliğine doğuda ufuktan en fazla 22 derece yüksekte Balıklar takım yıldızında görülecek. Venüs’ün parlaklığı –4.6 kadir olup gökyüzünde adeta ışıldayacak. Venüs 21 Mayıs’ta Ay’ın 7 derece güneyinde bulunacak. Gezegen teleskopla bakıldığında sırasıyla hilal ve ilkdördün evrelerde görülecek. İki hilal sanal resimde verildi. Mars, Venüs’e benzer şekilde sabahları Güneş doğmadan önce giderek artan şekilde 1.5 saat süreliğine doğuda ve ufuktan en fazla 20 derece yüksekte Balıklar takım yıldızında görülecek. Mars’ın parlaklığı +1.2 kadir. Mars 21 Mayıs’ta Ay’ın 7 derece güneyinde olacak. Gezegen sanal resimde verildi. Jüpiter, sabahları Güneş doğmadan önce 2.5 saat süreliğine (görülme süresi artarak) görülebilecek. –2.3 kadir parlaklıklı gezegen, güney tarafta ufuktan en fazla 34 derece yüksekte Oğlak takım yıldızında (yıl boyunca) bulunacak. Jüpiter 17 Mayıs’ta Ay’ın 3 derece ve 25’inde Neptün’ün 0.4 derece güneyinde yer alacak. Gezegen sanal resimde verildi. Satürn, akşamdan geceye 5 saat süreliğine batıda Aslan takım yıldızında görülecek. Satürn ufuktan en fazla 57 derece yüksekte yer alacak. Satürn 4 ve 31 Mayıs’ta Ay’ın 6 derece kuzeyinde bulunacak. Gezegenin parlaklığı da +0.8 kadir. Satürn sanal resimde ve gök atlasında verildi. Uranüs, Güneş doğmadan önce sabah bir saat süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. +5.9 kadir CBT 1154/ 6 1 Mayıs 2009