Katalog

KUANTUM Kuantum, yıllardan beri okuduğum en ilginç popüler bilim kitabı. Maddenin yapısı, atomlar ve moleküller üzerinde yazılmış eşsiz bir yapıt. Bütün yaz elimden düşürmedim. Kitabın yazarı Manjit Kumar fizik ve felsefe diplomaları olan bir İngiliz. Kitapta açıklayıcı 10 şekil var. Hemen hiçbir fizik formülü yok. 2008’de İngiltere’de basılmış. Bende ucuz bir baskısı var. CBT okurlarına duyurmak istedim. Prof. Dr. Bahattin Baysal “Gönülsüz Devrimci” başlığını taşıyan ilk bölümünde, Ekim 1900’da 42 yaşındaki fizikçi Max Planck’ın siyah cismin ışınımının çeşitli dalga boylarında dağılımını açıklayan formülü buluşu açıklanıyor. Bu formülü bulmak için verdiği savaşımı ve enerjinin E = h? birimlerindeki kesintili miktarlarda (kuanta) absorplanıp yayımlanabileceğini dramatik bir yaklaşımla anlatıyor. Bu kitabı kimler okuyabilir? Kitabın ilk 30 sayfasını kapsayan bölümü okuduğumda hangi eğitim düzeyindeki okuyucuların bu kitabı izleyebileceklerini düşündüm. Kuşkusuz her aydın yirminci yüzyılın en büyük bilimsel başarısını simgeleyen kuantum kuramı üzerindeki bu popüler eseri büyük bir beğeni ile okuyabilir. Bilimsel gelişmelerle ilişki kurarak okuyabilmesi için, hiç olmazsa fen fakültelerinin 1. sınıflarında okutulan fizik ve kimya derslerine eşdeğer düzeyde bir eğitim alması gerekir. Fen, mühendislik, tıp ve benzeri fakülteleri kapsayan geniş bir okuyucu kütlesi. “Patent Esiri” başlıklı 2. Bölümde Albert Einstein’ın uzun öyküsü yer alıyor. Okul yılları, ETH’ya girişi, Patent Ofiste iş bulması, 1905 yılında (26) yaşındaki bu fizikçinin bilim dünyasını sarsan (5) makalesinin öyküsü ayrıntılı açıklanıyor. ALTIN DANİMARKALI Altın Danimarkalı olarak nitelenen 3. Bölümde, kuantumu atom yapısında ilk kez kullanan Niels Bohr tanıtılıyor. 20. Yüzyılın başlarında X ışınları, radyoaktivite, İngiltere’deki fizikçiler ve Ernest Rutherford’un atomun güneş sistemi modelini geliştirme çabaları inceleniyor. Bohr’un atom yapısı üzerindeki çalışmaları, elektronun atom çekirdeği çevresindeki kararlı halleri ve enerji düzeyleri üzerindeki incelemeleri ayrıntılı bir öykü kıvamında kitapta yer alıyor. 1913 yılında 27 yaşındaki N. Bohr, Philosophical Magazine dergisinde yayımladığı üç çalışmasında yer alan postulatlarla atom yapısının eski kuantum kuramını for CBT 1179/ 5 müle etti. Daha sonra on yıl çalışarak periyodik çizelgenin ve elementlerin kimyasal yapılarının açıklanmasında bu kuramı kullandı. Kitabın 5. Bölümünde Einstein’ın bilim dünyasındaki etkinliği anlatılıyor. Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki araştırmaları ile1915 yılında baş yapıtı olan “genel görelilik kuramı” çalışmasını tamamlıyor. İki fizik dehâsı Einstein ve Bohr, 1920 yılında Berlin’de karşılaşıyor. Işığın kuantlaşması konularındaki temel tartışmalar bu kitapta çok yetkin bir anlatımla canlı tutuluyor. Fransız Prensin Katkıları: Sıra kuantum fiziğine temel bir katkıda bulunan bir prensin, Louis de Broglie’nin çalışmalarında. Dalga özelliğinde olan ışığın tanecikli (foton) yapısı olduğu gibi, elektron gibi tanecikli bir yapının da dalga davranışı göstereceğini doktora tezinde ileri sürüyor ve dalga–tanecik ikilemini açıklıyor. Spin Doktorları: Spin Doktorları bölümü Viyena’da Wolfgang Pauli ile başlıyor. Münih’de Sommerfeld’in enstitüsünde okuyor. Delidolu bir genç adam. Zeeman olayında gözlenen anomaliyi açıklamak için atom içindeki elektronlara (sadece +1 ve – 1 gibi iki değeri bulunan) dördüncü bir kuantum sayısı eklemek gerektiğini buluyor. Bir atomun içinde dört kuantum sayısı da birbirinin aynı olan iki elektronun bulunamayacağını bildiren Pauli, Dışlama İlkesi’ni ileri sürüyor. Elektron spini üzerinde genç araştırıcılar arasındaki rekabet, kitabın gerçekçi bir roman havasında okunmasına yol açıyor. XX. Yüzyıl Fiziğinin Ağır Topları: Kitabın 8. ve 9. bölümlerine geliyoruz. XX. Yüzyıl biliminin ağırtoplarına. Kuantum sihirbazı olarak Werner Heisenberg’in matris hesaplarına dayanan Kuantum Kuramını geliştirme öyküsü. Heisenberg’in Belirsizlik İlkesi ve Bohr’un Complementarity tanımlaması üzerindeki tartışmalar kitaba ayrı bir renk katıyor. Matris mekaniğinin matematik güçlükleri fizikçilerin geniş ölçüde reaksiyonuna yol açtı. Ervin Schrödinger 1926 yılının ilk yarısında Annalen der Physik dergisinde yayımladığı beş çalışma ile Dalga Mekaniğini kurdu. Einstein Kuantum Kuramını Yetersiz Buluyor: Ekim 1927’de Brüksel’de toplanan Solvay Konferansı yeni kuantum mekaniği üzerindeki tartışmaların sürdürüldüğü kritik bir dönemi yansıtıyor. Einstein, kuantum kuramının önemli bir gelişme sağladığını, fakat tutarlı olmadığı için tam bir kuram olamayacağını, tüm gerçeğin sadece bir kısmını kapsadığını savundu. Kitabın son bölümleri Einstein’ın belirsizlik ilkesi ve kuantum kuramının Kopenhag yorumu üzerinde hazırladığı “düşünce deneyleri” tartışmaları ile sürüp gidiyor. Bu ilginç kitabın hemen Türkçeye çevirilmesini diler, tüm aydınların dikkatine sunarım. Oğlu ile Ortak Kitap Aynı konuda uzman olunca, baba ile oğul ortak bir kitüapta buluşabiliyor: Prof. Duran Leblebici ile oğlu Yusuf Leblebici’nin bu yıl Cambridge University Press yayınevince “Fundamentals Of HıghFrequency Cmos Analog Integrated Cırcuıts” (YüksekFrekans Cmos Analog Entegre Devreleri Temelleri” başlıklı bir uzmanlık kitabı yayımlandı. Aşağıda Prof. Dr. Duran Leblebici ile kısa bir söyleşi ve kitabın bir özetini sunuyoruz. Soru: Oğlunuz ile birlikte böyle bir kitabı yazma fikri nasıl oluştu? Bir araya geldiğimizde doğal olarak mesleki konularda da konuşuyoruz. Bu konuşmalar sırasında “mobil” sistemlerin hızlı yaygınlaşması nedeni ile, temelleri aslında 5060 önce oluşturulmuş RF devrelerinin yeniden önem kazandığını tespit ettik, ancak tümdevre teknolojisinin gereklerine ve gittikçe yükselen çalışma frekanslarına göre yeniden ele alınmasının ve benim”eski” RF bilgilerimle Yusuf’un “yeni” sistem ve teknoloji bilgilerinin sentezinin yararlı olacağını düşündük. Kitabınızın Cambridge University Press’de yayınlanması süreci nasıl gelişti? Size kolaylık sağladılar mı? Yusuf’un Cambridge University Press’den gelen bir talep üzerine bu konudaki önerisinin olumlu karşılanması, yaklaşık dört yıl süren çalışmayı ateşleyen etken oldu. Cambridge University Press’ten her aşamada büyük teşvik ve destek gördük. Kitabı Türkçe yayınlamayı düşünüyor musunuz? Evet. Kitabın ithaf edildiği kişi, İTÜ emekli Öğretim Görevlisi Yıldız Leblebici (ki kendisinin elektronik alanında yayınlanmış üç çeviri türkçe kitabı var) çalışmalarını sürdürüyor. Kitabın Doğu Asya ülkeleri için Hindistan’da bir basımı daha yapılıyor. Kitabın içeriği: Prof. Dr. Duran Leblebici ve Prof. Dr. Yusuf Leblebici’nin birlikte yazdıkları “YüksekFrekans CMOS Analog Entegre Devreleri Temelleri” başlıklı ders kitabı, tasarım odaklı bir yaklaşım üzerine kurgulanmış. Temel analog elektronik devre ders kitapları ile daha ileri RF IC (Radyo Frekanslı Entegre Devre) tasarımı ile ilgili ders kitapları arasındaki boşluğu dolduruyor. Analog ve dijital devrelerin yapı taşlarını birleştiren kitap, bu süreç içinde göz önünde bulundurulması gereken temel sorunları ele alıyor. Ayrıca önemli tasarım kriterlerine ve parametrelere değiniyor. Basit devre modelleri sayesinde yüksekfrekans tasarımının temel bilgileri anlaşılabiliyor. Çözümlenmiş tasarım örnekleri okuyucuya karar alma süreçlerinde yol gösteriyor. Bu nedenle kitap RF CMOS devreleri, RF devre tasarımları ve yüksekfrekans analog devre tasarımları konularındaki derslerde hem lisans hem de lisansüstü öğrencileri için çok değerli bir kaynak oluşturuyor. Kaldı ki kitap yalnızca öğrenciler için değil, sanayide analog devre tasarımı ve RF devre tesarımları ile uğraşan kişiler için de bir başvuru kitabı olarak hizmet veriyor. Belçika’daki K.U. Leuven Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Fakültesi öğretim üyelerinden Profesör Willy Sansen kitap ile ilgili “Yazarlar mükemmel bir iş çıkarmışlar.... Metin çok iyi kaleme alınmış. Kolay ve hızlı anlaşılıyor,” diyor. Prof. Dr. Yusuf Leblebici: İsviçre’deki Lozan Federal Teknoloji Enstitüsü’nde (EPFL) Kürsü Başkanı ve Mikroelektronik Sistemler Laboratuvarı Direktörü. İngilizce yayımlanmış ve biri Çince’ye ve Yunanca’ya da çevrilmiş 3 ayrı ders kitabının eş yazarı ve uluslararası dergilerde ve konferanslarda yayımlanmış 200’ü aşkın bilimsel makalesi var. 1995 yılında ise TÜBİTAK Mühendislik Bilimleri dalında teşvik ödülüne layık görüldü. Prof. Dr. Duran Leblebici: Prof. Leblebici 1992’de Mikroelektronik Teknolojisinin ülkemize kazandırılması çalışmaları nedeni ile TÜBİTAK Hizmet Ödülü ile ödüllendirildi. 2001’de emekli olduktan sonra İTÜ’de öğretime katkı yapmayı sürdürüyor; Türkçe yayımlanmış üç ders kitabı var. Unutkan Erkekler,”Hadi” leyen Anneler Yaşamın içinden psikoloji Fatma Torun Reid Uzman psikolog Fatma Torun Reid, bilimsel bir temele dayanarak, gündelik hayatın rahatlatıcı aşinalığından uzaklaşmadan, yaşamlarımızın merkezinde yer alan ama belki de hiç farkında olmadığımız “psikolojik oluşumlar”a ışık tutuyor. Yazar pek çok araştırma ve kuramdan oluşan birikimlerinin sentezini otuz beş yıllık klinik çalışmaarından örneklerle okurlarına sunuyor. • Anne çocuk ilişkilerinde sevgi/öfke ikilemi, • Çocukların yemek sorunu: Bitmeyen savaş, • Gençliği tehdit eden ‘şiddet’virüsü, • Erkek evde suskunsa... • Evlilikte aşk biter mi? • ‘Boş yuva’ sendromu, • Depresyon neden daha çok kadınlarda görülür? 23 Ekim 2009