Katalog

"artışma Editöre Mektup Bir eğitim aracı olarak araştırma tezi ir araştırma tezinin öğretim siirecindeki yeri nedir ve öğrenci ir öğretim aracı olarak teknik sorunların yanıtlanması dışında ızden ne bekler? ağımsız araştırma projesinin yüksek öğretimde yaşamsal bir eri vardır. Tez çalışmasının araştırma öğrencisine sağlayacağı ir çok yararın yanında daha önemlisi öğrencinin girişimciliğini, aratıcılığını, kara verme yeteneğini, sebatını geliştirmesi ve na daha önce bilinemeyen veya bulunmayan bir şeyi yaratma ilgisini ve zevkini kazandırmasıdır. niversitc eğitiminin ilk ve uzun vaI deli amacı. öğrenciyi mezuniyetten <J sonraki iş yaşamında karşısına çıkak engelleri aşabilmeye ve mesleki fırsatrdan yararlanabilmeye hazırlamaktır. Bu amaca ulaşmak için. mesleki üsnlüğü karakterize edcn, girişimcilik, yatıcılık, kararlılık gibi liderleri diğerlerin• ayıran nitelikleri geliştirmek, en az bilbirikimi kadar, hatta, bilgiye ulaşımın n derecede kolaylaştığı çağımızda bilgi rikimindcn de önenılidir. Bu nitelikler. en iyi şekilde öğrencin bizzat kcndisi tarafından gerçekleştien bir araştırma projesinin düşünülmesürdürülmesi ve tamamlanması süre:ıde elde edilir. Dolayısıyla, ciddi bir öğncinin dikkatlice seçilmiş, gayretle soıçlandırmaya çalıştığı bir araştırma proiinden elde edeceği kazanç çok önemlir. Aslında şu soruyu sormak gerekir: ür araştırma tezinin öğretim sürecindeyeri nedir ve öğrenci bir öğretim aracı arak teknik soruııların yanıtlanması dıula tezden ne bekler?" Fakat bu durumda, gözlenen olayların nedenleri o kadar karmaşık olabilir kı veriler gerçek nedeni geleceğe yön verecek kuramı ortaya koyamaz. Hisse senetlerindeki fiyat değişmeleri bu tür bir araştırrnaya bir örnektir. Diğer taraftan kuramsal araştırma bunun tersidir, gözlenen yeni bir bulgunun açıklanması için bir kuram geliştirmektir. Bu tür araştırma genellikle yeni ve doğrudan deneysel verilerle desteklenmeyen, birbirleriyle çakışan çok sayıda hipotezi ve varsayımı içerir. Mühendislik araştırması teriıni ise taşıdığı çok geniş anlam nedeni ile aıılambilim problemine sahiptir. Terimin anlamını belirginleştirmenin bir yolu yapılan araştırmanın amacmı saptamaktır. Bir sanayi kuruluşunda yapılan araştırmaların amacı doğrudan kâr getirebilen pratik uygulamalardır. Diğer taraftan, akademik bir tez için yapılan mühendislik araştırmasının teknik ve öğretim olarak iki amacı vardır. Mühendislik tezi araştırmasının teknik kısmı kendi içinde üç alt sınıfa ayrılır: a) Öğrencinin hayal gücü ve bilgisinin, bilinen gerçeklerle birleştirilerek daha önce var olmayan bir şeyin yaratıldığı tasarım araştırması. b) Önceden tanımlanmış pratik bir problemin çözülmesi için gerekli yeni bilgilerin elde edildiği hedefe yönelik araştırma. c) Bir gün pratik bir uygulaması olabilir düşüncesiyle doğal olaylar hakkında yeni bilgiler edinmeyi amaçlayan temel veya bilimsel araştırma. Bu tür araştırmanın bir ilerisi her hangi bir mühendislik uygulaması çağrışımı yapmayan temel bilimsel araştırmadır. Bu sırııfta araştırıcı sadece yeni bilgiye ulaşma arzusu ile bilgi için araştırma yapar ve bu bilginin uygulamaya konup konmaması ile ilgilenmez. Maalesef, bu tür araştırmalar bazen gerekli mali desteği sağlamak için uygulamalı araştmnaların arkasına gizlenerek yapılır ve böyle bir durumda mühendislik öğrencisi kendi tez araştırmasının amacı ve eğitim programındaki yeri hakkında tereddüde düşer. Gelişmekte olan ülkelerde kaynaklarııı (beyin gücü, para, donanım vb.) kısıtlı olması. a) ve b) türü araştırmaların öncelikle desteklenmesini zorunlu kılar. Bugün üst gelir düzeyine ulaşmış ülkelerdeki zenginlik bu tür araştırmaların bir inovasyon süreci içinde yapılmış olmasına bağlıdır. Günümüzde uluslararası ekonomik yarış bu ülkeleri yarışabilir teknolojiler yaratabilme amacıyla bu tür projelere ağırlık vermeye zorlamaktadır. Amacı "ABD ve Japonya ile rekabet edebilecek teknolojiler geliştirmek" olarak belirlenen AB'nin 6. Çerçeve programl buna bir örnektir. EĞİTİMDEKİ YERİ Mühendislik araştırmalarının amacı hakkında bu anlattıklarımızdan sonra mühendislik eğitiminin lisans üstü aşamalarında yapılan bir araştırma projesinin eğitimdeki yerine değinelim. Burada, araştırmanın teknik ve kullanılabilir bir sonuca yönelmekten çok daha fazla amacı vardır. Kanımca bir mühendislik araştırma tezi şu amaçlara hizmet eden bir araç olmalıdır: 1) Öğrencinin yoğun bir çalışma ile kendi alanında inceleme ve geliştirme yapacağı anlamlı ve kritik bir problemi görebilmesi ve seçebilmesini sağlayacaktır. 2) Öğrencinin bu problemin çözümü için gerekli bir veya daha fazla yaklaşımın farkında olabilmesini ve bu amaçla organize olabilmesini sağlayacaktır ki bu onun: a) Bir kuram geliştirmesini bu kuramı test için deneyler tasarlamasını gerektirir; b) Uzun erinıli ve aynı zamanda gün be gün yapacağı işleri tanımlamasını, yani kapsamlı bir iş plaııı yapmasmı gerektirir. 3) Öğrencinin bulabileceği en yeni donanımları ve yöntemleri uygulamasını sağlayacaktır. 4) Öğrencinin projesi ilerledikçe önüne çıkan bir çok alternatif yaklaşımlardan birisini seçme zorunluluğu ve başlanğıçtaki planından ne derece sapacağı hakkında vereceği kararlar onun karar verme yeteneğini geliştirmeye bir fırsat olacaktır. 5) Başlanğıçtaki amaçtan daha önemli olabilecek beklenilmeyen etkiler ve sonuçların değerlendirilebilmesiııe olanak sağlayacaktır. 6) Araştırmasındaki önemli bir basamağa ne zaman ulaşıldığı ve ara rapora hazır olduğu. projenin ne zaman tamamlanacağı veya başlanğıçtaki amacın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği konu sunda karar verme deneyimine salıip olacaktır. 7) Araştırma öğrenciye bilinmeyen bir alanda, buluşun beklentisi ve edindiği güven içinde gezinme heyecahı ve zevkini verecektir. Bir Amerikan üniversitesinin öğrenci tiyatrosunun sahnesinde yazılı "Burada İlham Kanatların Çırpıyor" cümlesi, yaratma heyecanındaki geleceğin bütün bilim, mühendislik ve güzel sanatlar öğrencileri için de geçerlidir. 8) Tez, yazarına çalışmasını profesyonel bir ortamda hakcmlcre suıınıa onlar tarafından değerlendirilme ve eleştirilme olanağı verir. Öğrenci, hakemlerin görüşlerine yanıt verirken doğru eleştirileri kabul edip doğru bulmadığım savunmayı, tercihlerinin sorumluluğunu yüklenmeyi öğrenecektir. 9) Ve ümit edilir ki, tez öğrencinin öğretimin nispeten pasif ve alıcı devresinden bütün hayatı boyunca gerekli olan, etkin, üretken, kendi kendini eğiten devresine geçmesinde araç olacaktır. Ülkemizde, bütün bunların aksine ana okulundan üniversiteye öğretimin tüm aşamalarında yaratıcılığın teşvik edilmediği hatta köreltildiği bir eğitim sistemi içinde, üniversitelerde lisans üstü öğrencilerin genellikle bir teknisyen gibi talimatları uygıılamaktan ileri gitmiyor olmalarına, danışmanların emir verici olmalarına şaşırmamak gerekir. Bu öğrencilerin geleceğin talimatla proje yaptıracak öğretim üyeleri olacağını düşünmek, yaratıcılığın ve inovasyonun son derecede önemli olduğu günümüz dünyasında yerimizin ne olacağı hakkında bir fıkir vermektedir. RAŞTIRMA NEDİR? Bu tür tartışmada araştırma terimi• yüklenilen anlam önem kazanır. Önce, >ğru yanıtın zaten bilindiği, reçetesi har işlemler ile sürdürülen çalışnıa ile soıcu bilinmeyen ve sonuca ulaşmak için rden fazla yokın olabileceği orijinal aştırmayı birbirinden ayırmamız gerer. Bazen araştırma kılıfı altında yapılakta olan birinci tür laboratuvar çalışalarını burada hesaba katmayacağız. Aslında araştırma sözcüğünün kensi de çok mıığlak olııp çeşitli anlamları çağrışımları bulunmaktadır. TDK sözğü araştırmayı "Bilim ve sanatla ilgili arak yapılan yöntemli çalışma" olarak nımlamaktadır. Bu genel tanımın içinde rklı araştırma türlerini olduğunu biliyoz. Yayın araştırması belli bir konuda ılıa önce bilinen ve kaydedilmiş bilgilediğer bilgilerle ilişkisini öııeınsemeden r araya toplamaktır. Bu tür araştırma di• araştırmalara yön verebilmekte ve sor ıcıı bir derleme (revievv) makalesi olak yayımlanabilmektedir. Deneysel araştırma manalı bir birjtirici kurama bağlı olmadan deneysel rilerin toplanmasıdır. Bu araştırmadan fazla elde edilecek yarar nedenini bilsden verilerin ilişkilendirilmesi olabilir. TEZ DANIŞMANIN YERİ İdeal olarak tez danışmanın tezin başlangıç aşamasındaki etkin rolünü tez ilerledikçe terk ederek etkinliğini azaltması, proje ilerledikçe öğrencinin gittikçe daha fazla sorumluluk almasına olanak tanıması beklenir. Genel olarak danışmanın mümkün olduğu kadar geride kalması ögrenciyi yönlendirme ve cesaretlendirmesi beklenir. Öğrencinin sorunlarla mücadele etmesine fırsat yaratırken, onun geri dönüşümü olmayan cesaret kırılmasına uğramanıasına da dikkat etmelidir. Danışmanı tarafından araştırmanın her safhasında yönlendirilen. bir teknisyen gibi verilen talimatları uygulayarak tez tamamlayan öğrenci kandmlmış, harcannıış öğrencidir. Lisans üstü tezlerde danışmanın ayak izlerini takip eden öğrenci, tezin ona vereceği hayat boyu başarılı olma fırsatını kaçırmış olacaktır. Bütün öğrencilerin ulaşmak istedik leri akademik amaca şu veya bu nedenle ulaşamayacaklarını biliyoruz. Tez danışmanı lisans üstü eğitime kabul edilen bütün öğrencilerin tezlerini başarı ile tamamlayacaklarını garanti edemez. Bu danışman için büyük bir endişe kaynağıdır. Prof. Dr. Nihat G. Kınıkoğlu YılJız Teknik Üniversitesi 892/1924 Nisan 2004