Katalog

Politik Bilim Aykut Cöker Öngörülerimizi niçin hayata geçiremedik? Ozellikle 7 993 sonrasının bilim ve teknoloji politikasmı hayata geçirmede yetennce basarılı olunamamasının bır baska ikincil nedeni, bilim ve teknolo/i politikalarının gerek tasarım gerekse uygulanması aşamalarında, ısbırlığı yapmaları en çok gereken iki kurumun, ad olarak soylemek gerekirse, TUBİTAK ve DPT'nın, bunu yetennce sağlayamamaları ya da ısbırliğini sürekli kılacak mekanızmalan kuramamalarıdır. Bu ıkı kurum arasındaki işbirliği ya da dıyalog eksıkliğınde, DPT'nin stratejik plânlama anlayısındakı noksanlığm, dolayısıyla da, bilim ve teknolojinin ulkelerm geleceğını plânlamadakı rolu konusundaki anlayış farkmın onemli bir etken olduğu ileri surulebılır. Ancak, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı Bilim ve Teknoloji Ozel Ihtisas Komısyonu Raporu'nda belirtildiği gibi, Sekreteryalığını TUBlTAK'ın yaptığı BTYK'nın, DPT tarafından, "Bilim ve teknoloji alanındakı araştırma ve gelistirme politikalarının ekonomik kalkınma, sosyal gelişme ve milli guvenlik hedefleri doğrultusunda tespıt edilmesi ve koordinasyonun sağlanması"ndan sorumlu ve bu konuda karar almaya yetkili bir organ olarak gorulmemesınm; daha açık bir deyışle, BTYK'nın kuruluşuna ilişkin 77 sayılı Kanun Hukmundeki Kararname'nin devlet sistemımızde "yetki ihlâli'ne neden olan birduzenleme olarak gorulmesinin de, muhakkak kı, bunda onemli bir rolu olmustur. Öngörülerimizi Siyas! otoritenin ağırlığını koymadığı durumlarda, burokrasıdekı yetki ve sorumluluk hayata geçire dağılımına ilişkin bu tur yaklasım farklılıklabilmek için ku rının, uygulamada onemli başansızlıklara rulu mekaniz yol açabileceğını ve bunun zincirleme sonuçlarmın olacağmı unutmamak gerekir. malarımızı et Nıtekım, 7 993 ve sonrasının bilim ve teknokinleşt'lrip İyİleŞ loji politikasmı hayata geçırmedekı başarıtİriYICİİVİZ sızlığın ikincil nedenlerinden bir dığeri olan, BTYK'nın etkin ışletılememesinde DPT'deki bu yaklasım farkı onemli olçude rol oynamıştır. BTYK 'Turk Bilim Politikası: 7 9832003 'ün ürünüdür; ancak, kurulmasına ilişkin 77 sayılı KHK'ya gore, yılda en az iki defa toplanması ongorulen bu 'yuksek kurul', ilk toplantısını, kurulduğu 1983 yılından tam altı yıl sonra, 09 Ekım I989'da yapmıstır. Bu, aslında, 'Turk Bilim Politikası: 19832003'un, bu kurulun kurulmasıyla birlıkte rafa kaldırıldığının çarpıcı bir gostergesidir. BTYK'nın ikinci toplantısı, dort yıllık bir aradan sonra, TUBİTAK'ın yeni bır bilim ve teknoloji politikası formulâsyonunu gundeme getırmesı ve donemın hukumetınin bu oneriyı benımsemesı sonucu yapılabilmiştir (03 Şubat 1993). Ne var kı, Kurul'un uçuncu kez toplanabılmesı ıçın, hukumet değişikliğine atfedılebılecek sebeplerden dolayı dort yıl daha beklemek gerekmış; ancak, bu uçuncu toplantıdan (25 Ağustos 7 997) sonradır ki, BTYK yılda bir kez toplanmaya başlamıştır. Ama, Kurul'un 1997 sonrasında da etkin olarak isletilebildıği soylenemez. Ancak, BTYK'nın etkin işletılememesınde, yalnızca DPT tarafından değıl, burokrasmın diğer kesimleri ve daha da onemlısı, donemin hukumetleri tarafından da yeterince kabul gormemesınin ve bu yuzden yetkılerini kullanabilen bır organ hâlıne gelmemis olmasınm onemli bır etkısı olduğuna da ışaret etmek gerekir. Oysa, BTYK'nın Kurulmasına ilişkin KHK, Kurul'u, "bilim ve teknoloji alanındakı araştırma polıtikalannm ekonomik kalkınma, sosyal gelışme ve miltî guvenlik hedefleri doğrultusunda tespıt edilmesi, yanlendirilmesi ve koordınasyonun sağlanması"nda yetkili kılmaktadır. Aynı Kararname'nın 5. maddesinde de "BTYK'ca alınan kararlann uygulanmasında ılgılı tum kuruluslar gorevlidir" denmektedır. Boylesi bır kurul etkin olabilecek bir sıklıkta toplanmıyor ya da kararnamenın kurula verdiğı yetki fiiliyatta geçersiz addedıliyorsa; ustelık bu yetki, şu ya da bu biçımde, devletin bır başka organınca da kullanılmıyorsa, bu, Turkıye'nin bilim ve teknoloji alanında, sistemik butunluğe, sureklıliğe ve kararlılığa sahip bir politika uygulamadığı; bilim, teknoloji ve inovasyonda yetkinleşme meselesini surekli ertelediğı ve bu nedenle de, kendi geleceğı uzerınde soz ve karar sahıbi olma noktasından gıderek uzaklaştığı anlamma gelir. Kendi gelecekleri uzerınde soz ve karar sahibı olma ıddiasındaki ulkeler arasında bır Turkıye orneği daha bulabilmek mumkun değıl. Öngörülerimizi hayata geçirebilmek için kurulu mekanizmalarımızı nasıl etkınleştirıp iyileştirebileceğimizi de duşunmek zorundayız. http://www. ınovasyon. org »37/6 ABD'nin 'akıllı savaş' ABD ordusu hem savaşıtiazanmak,hem de sivil hedeflere zarar vermemek için tam isabetli bombalara güveniyor. Ne var ki bu teknoloji samldığı kadar kusursuz değil. assachusetts Instıtute of Technology (MIT)Savunma ve Sılah Kontrolu Çakşmalan Programı başkanı Haıvey Sapolaky, ABD'run he defe odakh kusursuz süahlanna ne denlı guvendığını şoyle ıfade edıyor "ABD yoneümı ıçın bu çok buyuk bır kumar Sıyası olarak savaş ABDAB ıluşküerını deQıştıre cek, Ortadoğu'nun hantasını değuşurecek; Irak kesınhkle değışecek' Tum şıddetıyle surmekte olan bu savaşın kaden bu teknolo jının başansına bağlı Ve yıne bu teknolojının sonuçlanna bağlı olarak ABD ve lngıltere savaş sonra sında destek arayışlanna gmşecek 1991 yılındakı Korfez Savası sırasmda gazete manşetlerınden duşmeyen akıllı bombalar, zor golevleı ve ozel ope rasyonlar ıçın hazır bekletılıyordu Bu sefer, Irak sınınna yıgüan bombalarm yüzde 9O'ı abllı bombalar Yıne 1991de ABD'nınsı nırlaıda hazır bek lettığı hava ve kara kuvvetleıı bugun kunun ıkı katıydı Oysa o operasyon da hedef yalnızca Irak kuvvetlerını Kuvpyt'ten çıkartmaktı Insan gucundekı azalma M hukumetlenn ve halklarm buyuk bır çoğunlugunun savaşa karşı ol dugu bu donemde, pohokacüar asken hatalar yuzunden oldurulen masum, erkek, kadın ve çocuklann yurek parçalayan goruntulerının televızyonlara yansımasına engel olamıyoılar lngıltere Lancaster Uruversıtesı, Savunma ve Uluslararası Guvenlik Çalışma ları Meıkezı'nden savunma uzmaru Tün Ripley "Savaşa bu kadar az destegm oldugu bır donemde katlıamlara yol açmak hıçbır ulkenın altından kalkamayacagı boyutta sonuçlar dogurur" dıyor tejıyı uygulayan ABD ordusu, 1991'dekı Çol Fırtınası Hareka tı'nda oldugundan daha büyük bir riskin altına gmyor ABD'run hızlı ve başanlı bır şekılde bu sa vaşı tamamlaması tumuyle bu akıllı süahlara baglı Ripley "Bu sılahlar reklanu yapıldıgı gıbı ça lışmazsa savaş uzadıkça uzar" dıyor İlk Vietnam'da üogrudan hedefı vuran sılahlar ilk kez 1972'deb Vıetnam Savaşı'nda kendını kanıtladı Kuzey Vıetnam'da Hanoı yakınlanndakı Than Hoa koprusune yapılan çok sayıda saldın 800 sorü ve 10 uçak kaybı başansızükla sonuçlanmışü En sonunda 4 uçak, la USAF kaygıh Bu kaygüar son aylarda ABD 1991den bu yana askerı stratajının ne denlı degışmış olduğunu gostenyor O donemde agırlık top ve tank bırlrklerıne ve rüıyordu Oysa şımdıkı stratejı ka ra kuvvetlerını mumkun oldugunca azaltıp, keşıf kollannın tespıt et tıgı hedefleri tam isabetli bombalarla yok etmek Hedef değişik Irak savasında mhaı hedef dsken basan degü Bombalarm sıvıllen oldurmemesme ve altyapınrn mumkun oldugunca zarar gormemesıne dıkkat eden koalısyon guçlen, savaş sonrası donemın de kendüerı ıçın ne denlı onemli oldugunu kanıtlamaya çahşıyor Dahası, dunya uzerındekı Hava Kuvvetlen'nm (USAF) uzerınde çok buyuk bır yuk oluşturuyor Bu geıılını geçen ay basına sızınca dunya kamuoyuna mal oldu USAF ıçındekı tutucu grup, yalnızca askerı uslerın değıl, elektrık santrallan ve kopruler gıbı kntık altyapüann da bombalanmasını savunuyor Çağdaş kanadı temsü edenleı ıse "temiz savaç"tan yana Bunlar, sıvıllen oldurmeden veya yaralamadan, yal nızca Saddam Hüseyin ın ordusunu zayıflatacak hedeflerın vurulmasıru ongoruyor Gorunuşe bakılırsa çagdaş kanadın kazandıgı anlaşılıyor Ancak Ripley'e gore bu stra zer güdümlü bombalarla kop ruyuyıktı Bdşdrüı olmalarına kaışı la zeı gudumlu sılahlar hpmen kabul gormedı 1991 Korfez Savaşı'nda muttefik guçlerın attıgı bombalarm yalnızca yuzde 10'ulazer gudumlu ıdı O donemde kullanılan gudumlu bombalarm ışleyışı çok basıt bır prensıbe ddyanıyordu Bomba atümadan once, hedeftekı bır nokta kızüotesı lazerı ıle aydmlatılır Bu lazerı yerdela bıı mutte fık guç, boniıayı taşıyan uçak veya başka bır uçak kullanabüır Bomba uçaktan buaküır bırakü maz bombanrn ucundakı bır kızılotesı sensor lazer noktasını tespıt eder ve sınyal gonderır Bu smyal