Katalog

den kazannsa protezın ışe yaıadığı anlaşılır Protezı gehştıren bıüm ddamları, bu sureç ıçınde uç buyuk soruna çozum bulmak zorunda kaldılar Hıpokampusun her koşul altında nasıl çauştıCpnı anlamak ıçın rridteraatıksel bır model gelıştırdıler ve ddha sonıa bu modelı sıhkon çıp uzeııne uygukdüar Son olarak da beyın ıle çıp didsmda bu arayuz oluşturdular Halıhâzırda kıınse lııpokampusun bılgıyı nasıl ışledıgını bılımyoı Bu durumda araştırma ekıbı çozumu orgarun davranışlanru kopyalamakta buldu Sıçan hıpokampusundan alınan kesıtlere elektrık sınyalı veııle rek uyanldı Bu ışlem rrıüyonlarca kez tekrarlandı F.n sonunda hangı elektrıksel vermın hangı davranışı uretügı saptdndı Çeşıtlı kesıtlerden aJınan bügüer bırleştırüdıgı zaman hıpokampusun matemaüksel modelı oluşturuldu Daha sonra bu model bır çıpe programlandı Sıra yerleştırmeye gehnce çıpın kafatasının ıçıne değıl, dışına monte edılmesme karar verıldı Bu çıp ıkı plektrot demeü uzennden beyınle haberleşır Bu demetler hasarlı dokunun ıkı yantna yerleştırılır Demetlerden bırı beynın gen kalan kısmından gelen elektııksel faalıyetlerı kaydederken, dığerı beyne uygun elektrıksel komutlan gonderır Berger, hıpokampusun paralel olarak çalışan bu dızı benzer sınır devresı olarak duşunulmesının daha doğ ru olacağını soyluyor Dolayısıyla hasarlı bolgenın bypass edılmesı de mumkun olabüır Berger ve elabının soz konusu çıpı uretmelerı tam 10 yülarını aldı Son aşamada ekıp bu çıpı omurılık sıvısı ıçınde canlı tutulan sıçan beynı kesıtlerı uzeı ınde denemeye hazırlanıyorlar Bu çdlışmayı ABD Ulusal Bı lım Vdkfı, Amerıkan Deruz Kuvvetlen Araştırma Bolumu sponsor edıyoı Çıpın başanyla çalışması durumunda ekıp bu sonrakı aşamada çıpı cdnü sıçaıılaı uzerınde 6 ay boyunca deneyecek Daha sonra aynı de ney maymunlar uzerınde suıdurulecek Maymun beynının bır bolumunun çalışmasını durdurarak olan bılım adamldrı bu çıp üe bu kısmı bypass edecekleı Hlpokampus pek çok memehde benzeı bır yapı gosteı u Do layısıyla bu teknolojıyı ırısarıldra uygulamak ıçın fazla bır degışüdıge gerek kalmayacak Ancak ınsanlar uzerınde denenmeden once elap çıpm guvenlı olup olmadıgından kesın olarak emın olmak zorunda Bu çalışmanın bır sakmcası, çıpın bazı sağhklı beyın dokusunu da bypass etmesı Berger'e gore bu hastanın bellegıru etkılemeyecek "Çı pın yerleştınlmesı Hlpokampus protezl beyın tumorlerımn islevğ olan slnit Çlp, hlpokampusun no çıkartılmasından Tşlevlnl üstk slnyallerinln necek. farklı bır ışlem degıl" dıye konuşan 1)Her demete blr Oxford Unıversıte den fazla elek sı'nden felsefecı yerleftlrllecek. lar, blr hipok Bernard Williketltlnln dokı ams, "Tumor ame Iflndekl slnı lıyatlannda her zataklit edecek. Ve man komşu doku beynin dlğer kısımların zarar gorme lan Ile temas kuracak. rıskı vardır" dıyor VVashmgton Unıversıtesı'nden tıbbı etık uzmanı Joel Anderson, ın sanların bu teknolojıyı bemmsernesının bıraz zaman 3) Uyancı elektrot deme alacagını soyleyetl, Islemden geçmlf ıek şoyle konuşuelektrot fikısım, beynin yor "Ilk başlaıda dlğer kuımlanna gönınsanlar kalp naklı derecek. konusunu da kabule yanaşrrayorldrdı, çurıku doğuştan sahıp oldugunuz kalbı kışüıgınızın bıı parçası olarak goruyorlardı" 2) Kayıt yapan elektrot demetl, pokampusa ninel faall[ "dlnleyecek" ve lan çlpe yükleyecek. Hlpokampus Maymunlar uzerındekı deneyler, protezın peıfoımansına üışkın çok onemlı bügüer surıacak Ancak yıne de bazı sorular yanıtsız kalacak Sozgelımı ınsanlann nelerı anımsayıp, nelerı unuttuklan konusunda bır kontrollaıı olup olmadıgı hüınmıyor F.ger boyle bır kontıol varsa, gele cekte beyın ımpldntldrı ınsdnlan unutmaya çalıştıgı arulan hatırlamaya zoılayacak Bu da psıkolojık açıdan sorun yaratdbüır Bunun ahlakı boyut ları oldukça cıddı olabılıı "Unutmak sahıp oldugumuz en yararlı ışlem" dıye konuşan VVülıams, "Bu yolla pek çok acı veren durumun psıkolonmızde daha buyuk yaralar açmasını onluyoruz" dıyoı Andersen'e gore bıı dıger ehk sorun da çıpın yerleştırılmesıne kımın onay verecegı üe ügüı Çıpe ıhüyacı olan kışüer, buyuk bır olasüıkla hıpokampuslan hasar gormuş ve yenı kayıt oluşturamayacak durumda olan ınsanlar olacak Egeı bır ınsanın beynı yenı bır kayıt yapamıyorsd, ımplanun yerleştınhp yerleştırümemesıne nasıl karar verecek? Reyhan Oksay New Scıentıst, 15 Mart 2003 Cem Yalçın Yıldınm ve İkiz Asal Sayılar Bilim adamlarımızm uluslararası çapta başarıh çalışmalan bizi heyecanlandırdığı gibi, Türkiye'deki bilim insanlanmıza güvenimizi de arttmyor. Şimdi Boğaziçi Üniversitesi'den matematikçimiz, Cem Yalçm Yıldmm, matematik dünyasmda büyükheyecan yaratan birbaşanya imza attı.... Bu yıl dergimize konu olan, (anımsayamadıklarımız affola!) önemli bilim olaylarma göz atalım: Uluslararası makale sayımız büyük bır artışla 9300'ü aştı! Ayşe Erzan kadın iizıkçiler arasmda Avrupa Kıtası bilim ödülunü kazandı... Yıldınm Erbil ve arkadaşları, Lotus çiçeğinin özelliğmden yola çıkarak, ucuz ve kolay üretilebüir kir tutmayan biryüzey (kaplama) yöntemi geîiştirdiler... Ve şimdi de Cem Yalçm Yıldınm, 80yıldır üzerinde çahşılan bir matematik probleminin çözümünde önemli rol oynadı... Sayfalanmız "bağlandığı" için, bu son haberi köşeme ahyorum. Matematikçüer "îkiz asal sayılar"m sayısınm sınırlı mı yoksa sonsuz mu olduğunu merak edip dururlar. Asal sayı bildiğiniz gibi, 1 'den ve kendisinden başka sayüara bölünemeyen sayüara deniyor (3, 5, 7, 11, 13, 17, 19...).. Bu asal sayılar arasmda (35), (1113), (1719) gibi, aralarmda ikişersayı farkla birbirini izleyenlere de İkiz Asal Sayılar deniyor. Bu lkizlerin en küçüğü "35".. peki en büyüğü kaç? Sınırlı sayıda mı, yoksa sonsuz îkiz Asal Sayı mı var? Bugüne kadarki çalışmalar hep, "işte ulaşılan en büyük asal sayı!" biçiminde kalmış. Şimdi ise bu sorunun çözümünde niteliksel bir adım atüdığı ve kesin çözüme götürecekyontemin belirlendiği söyleniyor. Matematik dünyasmı ayağa kaldıran da bu yöntem. Öyle ki matematikçiler ABD'de hemen bir toplantı yaptılar. îkiz Asal Sayılar Problemini'ni iki bilimci çözdü. Birinci imza, Amerikalı matematikçi Dan Goldston. îkinci imza da Cem Yalçm Yıldınm. Dan Goldston (www.math.sjsu.edu/~goldston/), karısmm Mercury Times gazetesine yaptığı açıklamaya göre, ilginç ve komik bir tip. Çok alçak gönüllü, hırsh görünmüyor ama çok çalışkan.. Smıfmda kahkaha sesi eksik olmazmış. Evinde bir çalışma odası da yokmuş, yemek masası üzerinde problemlerini çözermiş. Gazete haberine göre, 20 yıldır bu problemle uğraşıyormuş. "Zaten hiç acelem yoktu, sonunda çözebileceğime inanıyordum" deGoldston problem çözüyor miş. Türkiye'deki ortağı Cem Yalçm Yıldınm'a bu yazıyı yazarken henüz ulaşamamıştım. Ama arkadaşları çok iyi bir matematikçi olduğunu belirtiyorlar. 40 yaşlan civannda. Felsefeci ve bilim tarıhçısı Cemal Yıldınm'm oğlu. Bilkent'ten iki yıl önce Boğaziçi'ne geçmiş. Bilkentliler Cem Yüdırım'ı doçent yapmakta nazlanınca, oradan tasmı tarağını toplamış. Mühendislerle temel bilimci çekişmesi mi?! Şimdi herhalde kulahlarmı masaya koyup düşünüyorlardır, biz ne halt ettik diye! Goldston "Bu problemi çözeceğime inanıyordum" diyor, ama Cem Yıldınm olmadan da biraz zor çözerdi! Yine BÜ'den matematikçi Haluk Oral diyor ki: "Problemin çok önemli bir bölumunu Cem çözdü. Golston'un birkaç kez problemin 'çok ağır' bularak bir kenara bıraktığı yönlermi Cem ele aldı ve uzerlerinde yıllarca çalışarak çözume kavuşturdu". Konu üzerinde görüş belirten Amerikalı matematikçiler şöyle diyor: "Bu son 20 yılda matematik konusunda çozulmuş en önemli problemlerden biridir". Sanırım, Fermat Teoremi'nin çözumunden sonrayı kastediyorlar. Michigan üniversitesinden bir matematikçi "pek çok kişinin çözülemeyecek dediği sorunun kesin çözümü için önemli bir bariyer kalktı" diyor. İkili, problemin çözümüne giden yolu açtı. Ve 80 yıldır üzerinde çahşılan problemin bu önemli aşamaya gelmesinde Cem Yıldınm'm önemli katkısı olması, bizi mutlu ediyor. Acaba, Türk matematik tarihinde bu en önemli uluslararası katkı mı, dersiniz... Merakhlar şu anda en yüksek 20 ikiz asal sayıyı şu înternet sayfasmdan bulabilir: www.utm.edu/research/primes/lists/top20/ twin.html. Gelecek cumartesiye kadar sağhklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz dileğiyle... obuısalı@cumhurıyet com tr CBT înternet adresr wwwcumhuriyet.com tr *** Cumhnriyet BİLİMTEKNtK • No:837 5 Nisan 2003* lmtiyaz sahıbı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Danışmanı: Orhan Burs&lı • Sorunüu Müdür Mehme» Sucu Gorsel Yonetmen: Tttleı Hudemir • Baskı: Sabah Yayıncılık A.Ş. ldare Merkezi ve Yazıçma adresi: Turk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 lstanbul. Tel: (212) 512 06 08 • Faks: 0212513 85 95. Reklam: Publi MedU 837/3