Katalog

Cumhuriyet BîLİM TEKNİK Uçan mürekkepbalığı zeki ve duyarlı Bu glzemli canlılar araştınldıkça, bunlann yabancısı olduğumuz bir evrenin zekâ parıltılarıyla donanmış olduklan gerçeği giderek ağırlık kazanıyor son derece kısa ömürlü olan ve günümüzde yaşayan en büyük mürekkepbalığı özeltiğini taşıyan bu mürekkepbalıkları topu topu iki yıla varan yaşam süreleri boyunca sadece en iri balıklara ve dişli balinalara yem olabili yorlar. Ancak, balıklara yem olamadan doğu Pasifik halkının sofralannı boyluyorlar. Gelgelelim, alınan önlemler sayesinde mürekkepbalığı nüfusunun tüm dünyada giderek arttığı belirtiliyor. Mekslkab bahkçılann "kızıl feytan" adını verdiklerl Humboldlar balık, yumuşakçalar ve kabuklu denlz hayvanlanyla beslenfyor Zekâları üstün 25 yıldır Humboldt mürekkepbalıklarını inceleyen Stanford Üniversitesi elektrofizyoloji uzmanı William F. Cllly'ye göre, söz konusu yumuşakçalar üstün bir zekâ düzeyine sahipler. Gilry bir zamanlar kabuklu ve bir bakıma devinimsiz olan bu canlıların büyük evrim savaşının sonunda ağır zırhlarından sıyrılmak zorunda kaldıklarına ve sonradan evrilen omurgalılarınkini andıran gözleri, büyük beyinleriyle sularda özgürce yüzen saldırgan balıklara dönüştüklerine dikkat çekiyor. Humboldt'lar düşmanlanndan kaçmak ve avlarını tuzağa düşürmek için yaklaşık 40 santimetre uzunluğunda kalın bir sinir lifinden oluşan dev akson sisteminden yararlanıyoıiar. Aksonun canlıyı orten kas katmanına gönderdiği sinyalle murekkepbalığının içindeki bir sifondan su fışkırıyor ve düşmanı geri puskurtüyor. L D eniz ürünleri tutkunlarının yakından tanıdığı irf kıyım uçan mürekkepbalığı, ya da Humboldt'lar (Loligo opalescens) açık sularda yaşayan ve uzunluğu yaklaşık 1,80 metreye, ağıriığı 27 kiloya ulaşan omurgasız bir canlı türü. Hızla büyümelerine karşın, sergiliyorlar. Humboldt'lar pigment hucrelerinin etkinliğine, bir olasılıkla da suyun derinliğine bağlı olarak kestane rengine, ya da fıldişine dönüşüyorlar. 4 Çiftleşmeleri çılgınca Hopkins Deniz Istasyonu laboratuvarında Cilly er t kek mürekkepbalıklarını dişilerden ayrı bir yerde tutu yor. Çünkü bunlar çılgıncasına çiftleşiyorlar. Son derece \ saldırgan olabilen erkekler dişilere akıl almaz şeyler ya 'A pıyorlar. Dişinin altına geçen erkek dokunaçlarını eşinin derisine geçiriyor. Çrftleşmenin ardından dişiler spermleri ağızlarının çevresindeki keseciklerde saklıyor. Gizemli bir sin ; yalin etkisiyle tüm dişiler boru biçimindeki hazneden '' püskürttüklerl yumurtalannı döllüyorlar. Çiftleşmenin ertesi sabahında dev bir yumurta yığını oluşuyor. Cilly dünya okyanuslarında yaşayan belli canlı tür | lerinin çeşitlilik ve dağılımının belirlenmesini amaç | layan bir proje kapsamında şimdi mürekkepbalıklarına i uzerinde bir telefon numarasıyla odul duyurusu olan • = sarı bir etiket iliştirmekle meşgul. Bu etiketleri bulup * getiren ve murekkepbalığının nerede, ne zaman J yakalandığını bildirenlere odul olarak 50 dolar veriliyor. « Kaynak: Discover, Nisan 2003 f Silahı kuyruğu Renkleri lurmızıya çalan ve kanları mavi akan bu yaratıklar bir kuyruk darbesiyle avlarına saldırıyor ve alabildiğine acımasız olabiliyorlar. Meksikalı bahkçılann "kızıl şeytan" adını verdikleri Humboldt'lar balık, yumuşakçalar ve kabuklu deniz hayvanlanyla besleniyorlar; bunları dokunaçlarıyla kapıp, papağanı andıran ağızlarıyla parçalıyorlar. Ne gariptir ki, bu "kızıl şeytanlar" masaya yatırıldıklarında uslanıyorlar. Beş top büyüklüğündeki kapkara gözlerini yumarak, üzüntulerini yalnızca kızararak, ya da benizleri atarak /»37/16