Katalog

kdidcığeıde metabolıze oluı Bıtkısel üaçlaım bazılaıı konvansıyonel üaçlaıın ka ıacığerdekı metabolızmasmı bozardk beklenen etkıderı fdiklı bıı etkı açığa çıkmasına yol dçaılar Orneğın br/de san kantdion (Hyperıcum peıfoıatum) olarak büınen ve depresyona kaışı kullanılan bıtkımrı ıçeıcücjı hıpetfoıın adlı rriddde kaıacıgorde sıtokrom P450 enzım kompleksınde yer alaıı CYP3A4 kodlu enzımın etkısını aı tırmaktadır Tum dunyada reçete edüen üaçların yakldşık ola rak "D50SI bu enzım taraftndan metabolıze edümektedır Organ naklı ydpüan hastalardd kulldmldn sıklospoıın adlı üacın bu nedenle kanda yeteılı konsdntrasyona uldşamadıgı ve nakledılen oıqoruıı ıcddedüdığı belırtıl mektedır Du bıtkı başka ptkılen oldtı başka etken maddeleı de ıçeı moktcdır Orneğın bıtkıran ıçeıdığı hıppıısın ddlı madde gene aym enzım komplekande yer alan CYP1A? ve CYP2C1 kodlu enzımlerın etkiMin aıtırmakta dır CYP1A2 etkısmdekı arlı^, teofılm adlı ve başlıca bıonş gemşletme amdcıyla kulla nüan ıldcın yeterlı doza ulaşamama.sma yol açrridktadıı Başka onemlı bır noktd ıse kaıacığerde CYP1A2 ve CYP2E1 enzımleıın de artışın kdnser yapıcı etkı gostercbılmesı dır Bu arada saımısaktd (Allıum satıvum) bulunan dıahl sul tıt adlı mdddernrı katacıgeıde CYP2E1 enzımını etkısını aıtırdıgı nı dolayısıyla kaııseı ı onleyıcı etkı gosteıdıgırıı bolırtehm saptdnmıştu Bu duıum ıse hastalarda yeterlı dıgoksın duzeyrne ula şılamaması üe sonuçla nabılır Saımısak gıbı kara sulandırmd yd dd Guıkgo büoba gıbı kan dolaşımını duzenleme o/ellıguıdekı dıgeı bazı bitkiler ıse ozellıkle amehyat olan hastalar da kanama egılımme yol açmaktadu Bızde kpdıotu çobarı kamışı kaya şıplegı gıbı adlar la bılınen Valerıana officınalıs ddlı bıtkmın koklermdun hazıılanan pıeperatlar yatıştınn olarak kullanümaktadır Ancak valeridn kuilandiı amelıyat hasta laıında anestezı surpsmın uzadıgı saptan mıştır Bızde meyan olarak ddldndııüan Glycytıhi7a glabid adlı bıtkı gerek ulkemız de gerekse tum dunyada ozellüde mıde ul serıne karşı ydygm olatak kuUanümaktadır Ulkemızde yetıştıgı yoıelerde ozellüde Gu neydogu Anadoluda rrıeydiı şeıbetı adıyla meşrubat olarak da kullanılmaktddu Bıtkının başlıca etken maddesı olan glısırızık asıt vu cutta glısuetık asıte donuşur Glısnetık asıt korti7ol metabolızmdsını baskılayan bır mdddcdır Bu bıtkı ozutunun ağızddiı uzuıı sure almması duıumunda vucutta sodyum VP <ÎU tutulumu nedenıyle kan loincında artış (hıpeıtansı yon) ve kandd potds yurn duşuklugu (hı pokdlerrıı) kdiun asıtlığınde azal ma (alkaloz) qo ıulebılmektedır Meyan koku ozutlerını çok uzun sure kulldnan kışı lerde potasyum duşuklugu nedenıyle felç olgulaıına rastldnmaktdBu saydıldarımi7d ddha pek çok otrıek eklenebüu Sonuç ola ıak bıtkısel altematıf tedavı ılaçlarının do^dl kayrıaklı oluşlaıı zaıar sız olduklaıı anlamma gelrnez Çunku ' her üaç aynı zamdnda zehıı du sadecekullanılışarnaçlaııfarklıdır" Ayrı ca hastalıkldrın tanı ve tedavısınde kullanılan bazı ldboıatuvaı testlen bu tedavı uygulamalanndan etkılenmektedıı Doğan Yucel Kdynakldi 1. VVınstone J Dıetaıy supplernents ret tamly not jııst ınetlectıve pldcebos Clın Lab In tem 2003 27(3) 4 2. Kroll D] Shaw H Complernentdi y G dnd dlteınatıve nıedıc ıne (CAM) relevance to laboratoıy ınedıcme Chn Lab Intern 2003 27(3) 146 3. Shfman NR vd Contamındtıon of dı etaıy botanıcal supplements by Dıgıtalıs lana ta NEnq]Medl998 339 80611 4. Tankeı M Tdiıket N Farmakogno7i Oılt 1 ve 2 Ankara Umveısıtesı Bdtımevı Anka ıa 1991 5. Stıckel F Egerer G Seıtz HK Hepato toxırıty of botaıııcab Pııblu Health Nutr 2000 1 11324 6. Ernst E Safety conccıns dbout kava Lancet2002 359 186S Universitelerde yardımcı doçentlik Y uksek Ogretım kanunu nun 23 maddesıne goıe yaıdımcı doçent ler (Yrd Doç ) doktora veyd tıpta ıi7manlıgını almıs veya bellı sanat dalların dd yeteılüık kazanmış kışüerden ıkı veya uç yıllıgına rektor tarafından atanan ogretım elemanlarıdır Her sure sonunda gorevı kendüıgınden sona eımekte ust uste atamalarla da gorevde kalabılmektedıı Zehirleyen bitkiler Bdşkd onemlı bıı nokta bıtkı t,el kaıışım olarak hazırlanan alternatıt ılaçlarda organızmaya toksık etkı gostere cek başka bıtküeı ın ıstenmeden karışmış ol masıdır Orneğın, ABDde laksatıf olaıak kul landan bır tıcarı bıtkı kanşımmı kullanan has talarda olumle sonuçldiıobılecek olçude tehlıkclı dıgıtalıs zehırlenmeaı sdptdrınuştn Yapüan üerı didştunidlaıda kullanılan bıtkı kanşımına Dıgıtalıs lanata adlı bıtkrnın (ulke mi7de de 'liakya bolgesrnde yetışmektedıı) kanşmış olduğu belırlenmıştır Hdstdlatın kanında yapılan olçumlerde kdlp yetmezlı ğınde kullanılan dıqoksm adlı üacın fazla rraktarda oldugu gorulmuştur Burıun teısme Uzdkdogu kokenlı bu üaç olan gınscng koku ekstrelerınm, terapotık aralıgının daı olması nedenıyle kdlp yetmezlıgı hastalaıında süa lakıp edılmesı goroken kan dıgoksın duzey lpıını gerçek degenn ustunde gosterdığı Yrd doçentleıuı eQıtüme eğıtme büımsel çalışma yapma yatkınlıgı ve aızusu tdşınidsı goıevlendırmede onemlı ol maktadır Bu kadrolan olusturmada ana hedef eöjıtun kuıumlannın egıtım elemara üıtıyacını karşılamak ve gelecektekı ust paye ogretım elemanını yetıştırmektır 12 Eylul sonras) uygulamaya gıren YOK yasası üe ıhdas edılen Yrd Doç lık Bu nedenledır kı yuıt dışında 50 dtanıalaıı bazı unıversıteleruı büurı ddlı ve 000 den fazla genç okutan bınlerce doktot rektor luk seçımınde, seçrme gıren kısüerm ve uzmanı olan en fazla beyın goçu veıen aıkdlanma gucu halıne getırıldı Atamalar Turkıye unıversıtelerınde kadro sıkıntıaı da kışüeı m büımsellıgı büım yuvasına uyçekmektedır gunlugu aranmadı AtamaKadrolaşarak, lar kurumun büımsel gucu devlet sistemini Ceri bile nu aıtumak ıçm degü sedönmediler çımlere donuk tdiaftar yıg aşındıranlarm Universitelerde taidflı ma etkınlığı şeklıne dondu kadıolaşmanın en açık en kaba önünü kesecek 3Ü 40 sene genç nesle oı ornegı 1989 nok olacak egıtıcıyı degıl ul atama yöntem da yuı tdışına2000 yülan atasın doktora oğrencısı kerıırı geleceğuıe katkı sag lerî geliştiril gonderüııken yapümıştu Bm layacak kışı değıl bırılertne meli. Görevlen lerce dolar veıerek müyon doseçım destekçısı atandı larlaı haıcaydrak yuıt dışma Rektoı seçümede kendı do dirilmelerde doktoıa oğrencısı gonderümış nanım ve yetenegıne guven sddece % 25 ınden fayddlaml merkezi bir medı devlet kesesmden ucmıştıı Çoğu başansi7 olmuş ve retlı destekçı, seçım gucu sistem ile hatid lükeye büe donmemışleı yandaş kadro oluşturuldu puanlama dıt Bunlarm hesabı dd kımseSeçtıklerı üe kendüeımı seç derı soı ulmamıştır Ulke kay yapılmalıdır. tırme kurnazlığı gosterdıler naklan ıle yurt dışına gıden ta Bu unıversıtelerın Yrd rdflı hdttd sakuıcdlı bazı ınsan Doç atamdlarında uyguldldrın uıuversıte kanununda yapılarak değınan yontemlcr sıyası partüerm yonetırı veşıklüderle, unıversıteye alınma planlarının ya temsücı seçımlerıne çok benzemekte yapüdığı duyumlaı ı da vardır du Sıyası paıtüeruı yonetıcılerı de bır sonGelışmış unıveısıteleıde bu ptob laia donemlerını garantıye alnidk ıçın geı lemleı pek olmadı Çunku onlaı da kadro çek paıtılıyı degü partıye katkı sağlayalaşma büımsel nıtehge erdeme dayanan cak partı ıçın toplumu etküeyecek kışı de dhlaklı davıanışlaıla oldu gü kendı taıaftannı uye yapar Onlardan Yukarıddkı nedenlerle unıversıteler on temsıln veya delege onlaı ın katkısı üe de taıaflı kadrolaşarak devlet sıstemını de paı tı ust yonetımme seçümeyı planlardşrndırdiüaı ın onunu kesecek atama yon lar Kara mızahı andıran taidfı ağıt basan temlen gelıştu ılmelı Gorevlenduılrnelerbu seçrne ve sonra seçılme yontemını urude merkezi bu sistem üe puaıüama yapıl versıtelerdekı duıunüa aynen çakıştırabı malıdır Yrd Doç lığe ük ıkı yü rektor ve bı lıısuuz run başkanı seçımınde seçme hakkı veıü memelı veya o donern rektorluk seçımuıe Herkes göz yumdu katılmamdlıdır Somakı donemlerde rek Dun doktoidbuu veya uzmanlığını al toıluk seçımlerıne onda bır temsücı üe ka mış atandıgı unıversıteyı ogretım uyelerıtılabüıılet nı tanımaydn kurum ıçı eğıtıcüığı denen Ders verebüırlrk onayı sure uzatınıemış ogretım uyelıgı devam edıp etrnemında onemlı olrnahdıı Bellı bu surede yecegı kesın olmaydn o^ıetrm elemanlıgı egıtüme ve egıtım performdnsı gosterenın devdmı etmesı pazarlıga musaıt olabımeyen büımsel aktıvıtesı duşuk olanlann len bır knşı atandıgınııı eıtesı bır egıtım ku bırım ust bırım ve kurum kurulları kdiaıı ı umuııun ıdaresme hııkmedebüdı Bır kuüe gorevlerı sonldndırümalıdır Kurumlar ııımun kaderını etküeme pozısyonuna gı dolgu mabemesı olanlardan aııııciıııl tebüdı malıdıı Bıı gorev donernmde yuze ulaşan Prof. Dr. Hulusi Koçak Yıd Doç dtdrnalan aynı unıversıtede bııdu hulusıkocak@hotmaıl rom bırı ardınca gorev dldn tektoılerın uygula 875/13 malaıında goruldu Sayın Cumhurbaşkanı nın bır rektordekı hdtdyı goımesı sonıa gelen rektorun hatalanru engelleyemedı Garıptır kı, rektorleı Unıveısıteleidiası Ku tul veYOK bu garıp uygulamaları engellemede degıştnmede etkınlık gostermedı Geçmışte çok oı neklerını gorduğumuz Yrd Doç dtamaldiuundahaazoınek lerının gelışmekte olan ve kunılusunu tamamlamaktd oları uıuveısıteleıde devam etmekto oldugu bılınıyor Yasa halen yuıuı luktedır Sıyası agırlüdı kadıolaşma ve tek yonlu sıyası agıılıklı yıgılma bd7i kurunılarda ve onların buımlennde dışa kapalüık yaratmıştır Taraflı çoreklenme ıstegı çoğu kurum kadrolannın boş kdlmasına yol aç mıştır