Katalog

Zümrütten Akisler Şimşek haritası çıkanlıyor ışını belırlpyen ıkı detektoı uydu yerlpştırüdı Bunldidan kısa adı OTD (üptıcalTidn sıent Detector) olanı 1995'te LIS (Lıghtnmg Imagmg Sen sor) ıse 1997'degon derüdı Buralardan ulaşan verüer NASA ardştırmacüarının fırtınalann dunya uzerın dekı ddgıkmını behrlemesını sağladı Bunun sonucun da yıldınmldrın ozelllıkle ABD'de Horıda yoresmı Hırnaldya'lan ve Or ta Afnka'yı etküedıgı gozlendı A.M. Celal Şengör JOÂO DE BARROS ve Türkçenin kaderi Oğlum Asım bugünlerde Portekiz diline ve kultürüne merak sardı. Konuşmalanmız esnasında ona büyük keşifler tahhçisiloöo de Barros'un (14961570) Dtcadas da Âsia (Asya [On]Yılları) adlı dev eserınden bahsederek, evimizdeki kitaplıkta bulunan 1777 baskısını gösterdim. Barros'un 1570'deki vefatından sonra Diogo de Couto'nun 12. on yıla kadar (yani 1616'ya kadar) getirdiğı bu muazzam eser, kutüphanemdeki baskısında 24 oktavo ciltten oluşuyor. Barros'un omrü eserini ancak 4. on yılın sonuna kadar getirmeğe yetmiş (yani 1539'a kadar). Ancak etkisı muthis olmuş. Bu eser sayesinde, o zamana kadar Ispanyolca etkisindeki Portekızce yeni bir stil kazanmış ve kendine guven bulmus. Bu nedenle batılı tarihçiler Barros'a "Portekiz'in Livius'u" derler. Mâlum buyuk Romalı tarihçi Titus Livius da (MÖ 59 veya 64MS 17) yazdığt dev Roma tarihi ile o zamana kadar Yunanca yazmayı tercih eden Roma entelektuel sınıfına Lâtınce de tarih yazılabileceğinı gostermiş, Sallust'un yaptığı gibi Tuckhidides'in Yunancasını taklide gerek olmadığını isbat etmişti. Livius, 142 kıtaptan oluşan tanhınde Lâtince için değişik ve esnek stiller geliştirmiş, orneğın savaşları heyecanlı, sür'atle gelışen olayları bırbırini kovalayan kısa ve kesin cumlelerle anlatmış, konuşmalan konuşma dılıne benzer bir dille kaydetmişti. Livıus'un tarihi aynı zamanda bireyın tarih üzehndeki etkisini gösteren onemlı karakter ıncelemelerini temel alan bir tarihtir. Daha önce Sezar'ın veya Sulla'nın tarih yazımcılığını politik gelışmeye temel ve b'zur olarak kullanan protoMarksist tarihçiliğinden aynlır. Fırtınaldr bdzen ulumleıe uuderı olabılı yoı Bu nedenle şımşegm nerede çakacagını onceden bılmek buyuk onem tasıyor Bunun ıçın yıldırımın yaydıgı radyo sınyallerı topraktd detektorle draştıııldbılır Ancak bu tur detek torlerm saptadıgı sınyaller oldukça sınırlı Ayrıcd nufusun az olduğu yerler ve okyanuslar da bu yontemle taranamıyor Bu açmazı gıderebılmek ıçın yorurıgeye en yakın kızüotesı Mangan AIDS virüsünün çoğalmasını önlüyor Aids virüslerının bır hucrede çoğalabümelerı "Reverse Transkrıptase" olarak adlandırüan enzimine bağlı John Hopkıns Unıversıtesı bılım adamldrı şırrıdı bu proteınin, yoğun man gan bırıkımı karşısında etkısızleştıgını buldular Bu mesela, mangan taşıyıcı proteınınin ışlemedığı durumda gerçekleşmekte Araştırrna sonuçlarını Molecular Cell dergısınde yayımla yan bilım adamlan, bugune değın bu proteını hedef alan bır Aıds ılacmın uretilmedigine dık kat çehyoı Jef Boeke başkankğında çalışan ekip bır rastlantı sonucu soz konusu enzımı bloke etmenın yolunu buldu Araştırmacılar ük olarak genetik değışıme ugratılmış bıra mayası ornekleriyle çalıstı Mangan yoğunlaşması hucredekı "Reverse Transkrıptase" enzımını etkısızleştırmıştı Dığer arastırmalar ise, "Reverse Transkrıptase" enzımlerırun genelde ayra anda magnezyum ve mangan ıyonlannın, proteın uzerindekd ıla farklı noktada bırleştıklennde etkm olduklarını gosterdı Araşüımacılar mangan yoğunluğunu üç misli arttırdıklannda magnezyum ıyon bırleşımını onledıler ve boylece HTV enziminın etkinliği de yan yanya duştu 13 bin Türk uzayda yaşam arıyor Evrende bızlenn dışında yaşam arayışlarına ılışkın uygun en zayıf sınyaü ydkalayabüen dev çaıidk antenleı kullaralarak radyo gozlemlerıne devam edüıyor Ternınuz aymda tespıt edı lebılen sozkonusu aday sınyal sayısı toplam 1430'a uldştı bunlann aidsırıddiı en şıddetlı 25 sınydlm hangı radyo frekansında gpldığı frekdnsm şıddetı, sınyahn geldıgı kaynağın uzaydakı yakldşık yeı ı vh grafıklı ayntıtüı bügıler http.//seuathome.berkeley.edu adresınde kullanıma su nulmuştur i e r dışı yaşam araştırmalarına ılgı duyanlar SET1 ısımlı bu projenın ılgılı bügısayar paket programını yukandaki Internet sıtesınden ındırerek qozlern veı üeı mı ışleme yoluyla bu uluslaıarası çalışmaya doğrudan ve kolaylıkla kdtıldbıhrler SETI projesı çerçevesınde çok sayıda gozlem verısı ham olarak toplanmış bulunmaktadır ve ışlenmesının tamamlanabümesı an cak çok uzun bır bügısayar zamara surecıyle mumkun olabüecektır Buyuzden bu arastırma belkı on raılyonldrı bulacak bügısayarı olan kullaracüan beklemektedır Bugun lum dunyadakı kullanıcılann toplam sayısı 3 861 975'e ve ulkemızden katüanlann sa yısı ıse 13 316'ya ulaşmış bulunmaktadır Bu sayı ulkeler sıralamasında Turkıye'yı 36 sıraya yeıleştumıstır Turk katüımcılar bugune kadar toplam 1307 yıla karşıhk gelecek veııyı ışleyerek SETI projesıne mılyonda 205'lık bır katkı saglamış gorulmektedır Bu çaüşmaya dahü olacak yenı katılımcılarla bırlıkte bclkı Yer dışı uygarhklardan bır mesajın ahnması çagına da erışılmesı mumkun olabüecektır Neden olmasın ? Bu, şuphesız ınsanlık tarıhının en buyuk olayı olacaktır ve bunun beklennsı şımdıden heyecan verıcı olmalıdır Hasan Esenoğlu Epik tarih Barros'un eseri de epik bir tarihtir. Portekiz'in Ooğu'nun keşfinde ve fethinde oynadığı rolü anlatır. Bunu anlatabılmek ıçin Barros, tabiatıyla Doğu'nun coğrafyasını ve tarihini inceleyerek doğubılımın de kurucubnndan biri olmuştur. Barros'un eseri bugun dahî Asya'nın ve Avrupa'nın tarihınde temel belge olmak özelliğini korumaktadır. Onu okumadan Büyük Coğrâfı Keşiflenn, Ronesans donemi Avrupa ve Asyasının tarihini ve tarihsel coğrafyasını, kısaca, modern Avrupa'nın ve onunla beraber modern dunyanın tanhını yazmak mumkun değildir. Doğuda da Firdevsî Livıus'un Lâtınce ve Barros'un Portekizce içın oynadığı role benzer bir rolü başka türde edebi bir eserle oynamıştır. Iran'ın efsanevîtarihi Şahnâme'sinı Farsça kaleme alarak hem bu dılı Arapçanın tahakkümünden kurtarmış, hem de Iranın ulusal kişiliğinin Gaznevî Türkler tarafından ezilmesine engel olmustur. 77mur'un Iranlılara karşı kazandığı herzaferden sonra Şahnâmeyi tekrar tekrar okutturup Iran'ı Turan'a karşı her mucadelede galip çıkaran Firdevsî'den âdeta kendi ulusu adına öç alma zevkini tattığı rivayet edilir. Bugün Lâtince, Portekizce ve Farsça büyuk birer kultur dilıdir. Lâtince ,yaşayan bir dil olmamasına rağmen Katolik Kılisesinin resmi dili olmakla kalmaz, tıp ve botanikte ve kısmen zoolojide onu bilmeden iş yapmayı zor kılacak derecede bu bilimlerin ortak dili olmak özelliğini korur. Latince, Portekızce ve Farsça büyük birer kültür dilidir. Latince, tıp ve botanikte ve kısmen zoolojide bilimlerin ortak dili olma özelliğini korur. Peki ya Türkçe? Muhtelif dalları ve diyalektleri Pasifik sahillerinden Adriyatik sahillerine kadar konuşulan bu büyük dil ailesinin bir kultür ve uygariık dili olduğunu kımse iddia edemez. Turkçe çeşitli koltuk değnekleriyle (Çince, Rusça, Farsça, Arapça vb) pek çok kulture hizmet ettı. Ama bu kulturierin hiçbiri bir Decadas Asia veya bir Şahnâme doğurarak, kendi Turkçesini zengin, duraylı, genış kullanıma yatkın bır dil haline getiremedi. O zengin, hoş, fakat yapay dilli Evl'rya Çelebi bile matbaasız ülkesinde pek az okura ulaşabildı, gerçeği masalla, masalı da kendi hayâl ürünleriyle pek pervâsızca karıstırdığı için güvenilir ve vazgeçilemez bir belge yaratamadı. Türkçe'nin dunyaca vazgeçilemez bir eseri var mıdır, diye çok duşundüm; ama Livius'un, Barros'un veya Firdevsî'nin eserieriyle karşılaştınlabilecek tek bir eser aklıma gelmedi. 802/5