Katalog

Aylak Bilgi Tahir M. Ceylan Tek kurtarıcı ile TYD (erişkin) Bılınç durumunu saptayın (Dokunun, seslenin) Sosyal silinme Çarşı bir kişi eksik kalabalıklaşır gunlerce, Insanlar merhabalarla, tokalaşmalarla biri birine değerken fark ederler ki, hani zamandır birisi yok... Neden sonra hatırlanır; ya oğulları olduresiye dovmuştur bır gun onu ya olmadık bir tecavüze karışmıştır adı ya da onca sosyal yükü kaldıracak içsel bir gücu yoktur artık. Neden su ya da bu gorunebilir, ama temelde biyopsikososyal bir mekanizma sosyal hayattan bir adam eksiltmiştir. Ve sosyal silinme yüzeysel bır göruntudur, dipte olansa daıma kısısel bir çokuştur. Silinme hep, ağır bir utanma duygusuyla başlamıs, toplumun itmesi apaçık hale geldikten sonra da, kişi için sosyal yamaçta dibe kayış durdurulamamıştır. Silinme tamamlandıktan onyıllar sonra bile toplumun sosyal silikleri içıne aldığı görülmediği gibı, onların da toplumun kapısını çaldığı pek duyulmamıstır. Eğer insanları altı milyar halka halinde bir zindr kabul edersek, bazı halkaların surukleyıa olarak başta, bazılarının kopmak üzere kuyrukta yer alması gerektiğine de razı oluruz. ,,.. Bilinç kapalt ise: 112 Ambulansı arayın Ambulans ve tıbbı destek ısteyın Hastaya pozısyon verın Hava yolunu açın Solunumunu kontrol edın (Bak Dmle Hısset) Soluk alıyor İse: (Travma yoksa) iyllesme pozlsyonuna getlrin Soluk almıyor ise: Her biri 2 sn suren 2 tam nefes verın (Hastanın agzının kenarlanndan hava kaçmayacak şekılde ve goğsun ırup kalkma hareketıru ızleyın) Artık kendi başına varolunuyor Nabız var İse: Her 5 sn. de blr nefes verln (daklkada 12 15 nefes) Kopuş anında mızmızlansak ta, aslında duruma razıydık hepimiz, ama internetten sonra durum biraz değişti. Insan sosyal hayat olmadan da kendi basına varolabiliyor artık. Sosyal silinmeyi bugünün gençliği sorun etmediği gibi, bakıyorsunuz bazen, gencin kendisi bir sosyal silik olmayı canı gönülden istiyor. Neden, çünkü sosyal silinmeye karsı direnmek enerji gerektiriyor. Surekligücü olanları kollamak, herkesten merhaba kopartmaya çalışmak, her an atik olup karşıdakiyle diyaloğu sektirmeden yakalamak, boyun eğilecek zamanı bilmek, boyun eğdireceğin günü de önceden kestirmek, kendine değil, dışa dönük durmak, azbuz bir mucadele anlamına gelmiyor tabi ki. Bir de buna, baskalarına karşı iç denetimi beceremeyip dürtüsel davranmayı ve pesinden basınızı belaya sokup, iç sıkıcı nöbetlerle boğuşmayı ekleyin, durum daha anlaşılır olacak. Eskiden hep kişilik olarak çabuk genişleyen (expansive), hükümran özellikli, hazır cevap, pragmatik yapılı kisi ust sıraya oturur, alttaki ancak onun onayıyla kendine sosyal hiyerarşide bir yer bulurdu. Tepedekiler alttakileri kolay siler, onlar da silinmemek ıçın, usttekinin gozune bakardı. Bu durum, dikey bir il'tşki demekti ve erkekleri biçiyordu belki ama, kadınları ve çocukları yani zurriyeti koruyordu. Bir sistem kurmanın ilk amaa, zayıfları korumaktır. En tepedeki erkeğın yonetme enerpsi, kendinin her kadınca pek beğenildıği hayalıni kurmasından gelir ve kadınların da, kendilerini korudukça bu onun hayallerini dolduracak yeterlilikte bır yalan olsa da en beğendıklerı şuphesız kı o olur. Ortada bir yalan varsa, hem bu yalanı duymaya ihtiyaa olan, hem de onu söylemeye gucu olan ıkı kisi var demektır; aynen bır doğruyu yamultmak için, hem içebükey hem de dısabükey ikiparçalı kalıbın gerekmesi gibi. Dolasımını kontrol edln. Nabzm olup olmadığını arastınn. (Boyundan 10 sanlye türeyle) Nabız fok ise: Sunı solunum vw kalp masajma başlayın Goğüflkemığınınaltyansını bulun Aşağfya dogru basınç yaparak masaja başlayın Rıtmık olarak goğus kemıgını 3 5 cm çokturecek şekılde dakıkada ortalamd 100 masaj yapın 15 kalp mesajı yapın sonra 2 tam nefes venn Her 2 seans sonunda nabzı kontrol edm Nabız ylne yok İse: TYD'ye de vam edln. Nabız var ama solunum yok İse: Her 5 sn'de blr nefes verln. kazalardan sonra bıle hıpotermı yaşamı tehdıt eder ve boğulmaya neden olabüır İlkyardım Bogulmuş olan kışmın ılk mudahalesı olay yerınde sudan ruzlı ve dıkkathce çıkanlmasıyla bdşlar Oncehkle 112'yı arayarak olay yerme pro fesyonel yardım çağırmalıyız Bogulma uncesınde hdstanın suya atladıgı sorf yaparken duştugu büınıyorsa ya da nasıl boguldugu bılınmıyoısa boyun yaralanması olabıleceğı akılda turulmalı ve boynu dıkkathce korunarak, boyunluk üe hareketsu hale gelırılmelıdır Boynuıı ko runması ışlemıru bır havlu ceketımız, kuçuk bır battamye yardımıyla da yapabılıı ız Ceketınıızı ve ya havluyu rulo şeklmde sardıktan sonra yaralının boynunun etrafına saıarak boynu hareketsız hale getırebıkrız Olay yeııne profesyonel yardım gelene kadar boğulmu.ş olan kışı sırtusru sert bır yere yatırüarak Temel Yaşam Desteğı (TYD) uyguldmaldnna başla rar Bunun ıçın havayolu açıklıgı saglanmalı ve gerektıgmde solunum desteklenmelıdu Gereküğınde gogus masajına başlanmalıdır Suyun ıçınde yapılan TYD genellıkle etkısızdır ve kuıtaııcı ıçın de tehlıkelı olabılır Bu nedenle sert ve stabıl bır sırt tahtası olmadan bu ışlemın denenmesı oneı ılmez Suda boğulan kışıler çok az mıktarda su aspıre ettıklerınden yan yatırüarak uygulanan drenaj ya da Heımlıch manevrası gıbı hava yolunu açmaya yaraydrı haıekellüiuı suyu akcığeıleıden uzaklaştıı ma ve oksıjenlenmeyı artırma konusundakı yararı tartışmalıdır Deneysel çalışmalardd drena] ıçın hıçbır uygulamanın yaran gosterılememıştır Drenaj ıçın uğraşırken havayolunun kontrolu bozulacagından, solunum ve TYD'ne ara verüeceğmden ve boyun travması rıskını artırdıöjı ıçın bu mdnevrdkr onerılmez Ancak solunum saglanamadıgında ha vayolu açılmalı ve bunun ıçın gereklı manevralar den enmeüdır ilkyardım temel yaşam desteğı egitimlerı ıçm, Acıl Tıp Derneğı'nı arayınız Tel 232 4635159 4213811 E maıl acıl tıp@ttnet net tr Web wwwatd org tr Kaynaklar 1 Juhan DG Caıdıac resuscıtatıon ın the eıghteenth century HeratLung4 6 1975 2 Orlovvala JF Drovvıng near drovvnıng and ıce vvater submeısıon Pedidtr CUnNurth Am34 53 198/ 3 Guldid JA Sattıe RW Drovmıng ın the Unıted States, 19/8 1984 MMWR CDC Surveıll Sum 37 27 1988 4 Martın TG Neardrovvnıng and cold vvater ımmersıon Ann Emerg Med 13 263, 1984 G Centers fo Dısease Control Drovmıng Georgıa 1981 1983 MMWR34281. 1985 6 Plueckhahn VD Drovmıng communıty aspects Med J Aust2 226 1979 7 Baker SP 0 Neıll B Karpf RD The mjuıy fact bnok l,exıngton Mass 1984 HLMIII Sosyal hiyerarşi çöküyor Şımdi bu sosyal hiyerarşı çökuyor. Çünku artık sosyal dıyebileceğimiz, fiziksel olarak bir arada bulunma hali (society) yok oluyor. Onun yer'ıne, içinde bir hiyerarşi içermeyen, herkesin biri bıriyle ancak yatay bir ılişki kurduğu, yeni bir duruma geçiyoruz. Bu yeni durumda, orta dereceden organize topluluk haline gelip, bir arada yaşama(soaety) bitiyor; yerine çok organize (akat toplanmamışlık halinde yasam(individuality) baslıyor. Eskiden society olmadan haberleşmek, korunmak, oğrenmek, oğretmek, iş bulmak, kadın ya da koca bulmak, eğitim almak ya da vermek hiç mümkün değildi. Onun için herkes ne yapar eder İİI6 da topluma bir yerinden tutunmak zorunda kalırdı. Tutunduğu toplumun da ılla bır sahibi olurdu ve mecburen o sahibe boyun eğilirdi. • ' ' Ama otuz sene sonra yukarıdaki ihtiyaçların hangisi için topluma ihtiyaç kalacak. O zaman topluluk (society) bitiyor, ayrıkhk (individuality) baslıyor diyebiliriz. Çok yakında ahlâk bitecek, derhal içgüduler serbest kalacaktır. Hayvani bir yaşam hiç te uzak değildir ve bu günden bunun bazı ornekleri görülmektedirl. Toplum ahlukı lafını zor duyarız bundan sonra, onun yerine tekil bir ahlök kavramı gelip oturacaktır, bu da zorunlu olarak ayrıkların elektronik gozetiminı gundeme getirecektir ve belki de işin tek kotu noktası burasıdır. Ayrıklaşmanın onemli bir yaran olacaktır. Çünkü yaratıa insan asosyal özelikleri nedeniyle sosyal hiyerarşide ust basamaklara tırmanamıyor ve yeteneğini gosterecek olanağa ulaşamıyordu. 'Yeteneksiz sosyal olur' prensibi gereği olanaklar yeteneksizlerin elinde kalıyor ve yaratıalık alt duzeyde gerçekleşıyordu. Ayrık yaşamdaysa yeteneklı asosyaller, olanaklara kolay ulaşacak ve yaratıalık artacaktır. Yani artık insanın içı ortaya çıkıyor, biraz orayla uğraşacağız bundan sonra, dışıyla uğraşmamız luzumsuz biçimde uzun surdü yıllarca. unceylan@superonline.com ~~~~~ 802/11 * Dr Iznvr Alsancak Devlet Hastanesı Acıl Tıp Der neğı Gcncl Başkanı