Katalog

Çalışmayan organlann y< Takma kol ve bacaklarla başlayan protez teknolojisi, şimdi çalışmayan duyu organlarmı çalışır hale getirmeyi hedefliyor. Newsweek dergisi, son sayısında protez teknolojisi ile ilgili son gelişmelere yer veriyor... Yuzyıllardır doktorlar kollannı ve bacaklarını hastalık, savaş veya kazalar nedenıyle yıtırmış hastalara takma bacak ve kol gelıstırmeye çalıştılar Şımdı ABD'dekı Massachusetts Eye & Ear Infırmary ve benzer kuruluşlardakı bır grup elıt büım adamı daha karmaşık vucut sıstemlerının yerıne geçecek "Sınırsel protezler" uzennde çalışıyor ABD Ulusal Saglık Enstıtusu Noral Protez Bolumu Başkanı Dr Williaxn J.Heetderks'e gore sınırsel protezleı 'sırur sıstemıne bılgı gondermek veya sınır sıstemınden bılgı almak ıçın gelıştırılmış aygıtlardır" Bu aygıtlar bu bılgılerden yararlanarak ışıtme, gorme, denge ve hareket gıbı ışlevlerdekı bozukluklan gıderır Bır ınsanın gorme veya ışıtme yetenegını yıtırmesı, genellıkle anatomısındekı kuçuk bır parçanm gerektıgı gıbı çalışmaması anlamma gelmektedıı Bu gıbı durumlarda çogunlukla anatomısındekı dıger kısımlarda bır hasar veya bozukluk soz konusu degıldır Heetderks'e gore sınrrsel protezler bu bozuk kısmı "bypass" ederek, sıstemın yenıden çalışmasını sağlar Bu alanda çahşan bılım adamlan oldukça tedbırh davranmak zorundalar En ufak bır ıyımserlıgın "Doktorlar korluge çare buldu" şekbnde habeılere donusmemesı ıçın dışarıya bılgı verırken tedbırı elden bırakmamaya çalışıyor Ancak sınrrsel protezler bu ıyımserlıgın pek de yersız olmadıgı sınyallennı veriyor Bu konuda en olumlu sonuç ışıtme cıhazlanndan alındı Son 30 yüdır dunyada yaklaşık 75 000 kışı koklea ımplantınden yararlandı Bugun Mass Eye & Ear'm Sınırsel Protez Araştırma Merkezı koklea ımplantlerını gelıştırmeye çalışıyor Cıhazın son geldıgı noktada, gurultulu ortamlarda hasta sesın kaynagını buyuk bır hassasıyetle tespıt edebılıyor Görme özürlülere destek Sınırsel pıotezlorın ıçınde en fdzld ılo çekenlerden bırı de retanal ımplantlerdıı Gorme yetenegını tumuyle yıtırmış bır kışı nın retınasına yerleştırümış mınık elektrotlar. akım venldıgı zaman hastanın bazı şekıller ve ışıgı gordugu tespıt edıldı Şımdı ABF Avrupa ve Asya'da pek çok büım ddamı bı cıhazların dogrudan retındya mı yoksa bey ne mı yerleştırümesı gerektığıru aıaştıııyoı Hastanın gozlugune üıştırümış mınık bır ka meıadan yararlanarak retınanın uzerın( elektrık akımı şeklınde goıuntuyu ydnsıtdbı lıyorlar Mass Eye & L'dr retınal bolumu baş kanı Dr Joseph Rizzo bu konuda şoyle ko nuşuyor 'Başanlı olup olmadıgımızı anlamal ıçın bu ımplantı yerleştırdıkten sonıa hdbtay tek basına dışdrı bırakmamız gerekır Rakıp lerımız bu sıstemın çok başarüı oldugunu ıd dıa etse de ben sıstemın tam anlamıyla çalış ması ıçın daha bır 10 yıla ıhtıyacımız oldugu nuduşunuyorum" Derleyen: Reyhan Oksay Sesin yerine geçen sensör Doktoılaı kansur ve benzeıı ııedenleıle larenksı çıkartırken hastanın beynı üe ses tellen arasındakı sınırlerı de keseıler Kobaylar uzerınde çalışan Massarhusptts Eye & Ear Infırmary'den Dı Robert Hillman ve ekıbı bu kesık sınırı boyundakı başka bır kasa bağlamayı bdşardı Ekıp, kası orten cıldın uzerıne sensorlar yerleştırdı Boylece elektrıksel ımpulslaı sınırden çıkarak hastanm belıne taktıgı VValkman benzerı bır ışlemcıye nakledıldı Dr Hillman "Kasları bır amplıfıkator gıbı kullanıyoruz" dıyor Has ta boynundakı elektrotıtreşımlı bır cıhaz yardımı ıle kunuşurken ışlerrıcı ddhd hassas ve dahd kontrollu verıler gondenyor Dahd oncelerı bu hastalar ıçın ge lıştırılen plektronık cıhazlar robotık bu ses urotıyordu Hillman ın sensorunun urettıgı sesler ınsan sesıne daha çok benzıyoı 798/8 Ses tellerinl yltlren Insanlar artık robotlk ses çıkartan slmülatörlere Ihtlyaç duymayacak Ses slmülatöründen gelen sinyaller Yeniden konuşabilmek Sensör â Cerrahlar sesl kontrol eden slnlrln boyun kasındakl yönünü değlftlreblllyor. Yakınlarda bulunan blr sensör \ elektrlksel slnv Dengeyi sağlay< cihazlar Insanlar dengelerıru ıç ku laktakı yarım daıre şeklınde bır organ sayesınde sağlarlar Bu oıgan lar genellıkle yaşa bağlı olarak ışlev yapamaz hale gehnce, anı duş meler başlar Mass Eye & Ear Infır marydan Dr Conrad Wall, Drapeı Laboratory'den Danıel Merfeld ıle bırlıkte dengeyi saglamak ıçın ku çuk protezler gehşürdı Bu protezler, hastanın gogsune ve sırtına yerleşünlmış üreşen mınık parça İslemd Sensörden gelen sinyaller, ses slmUlatörünün zaman\ lamasını ve tonlamc kontrol etmek Içln Iflemden geçlrlllr ' Ses slmülatörtl sör pedl " Ses simülatörü ? Iflemcl Işlemclen gelen sinyaller 1 sayeslnde tltreşen ses simülatörü çok tonlu sesler üretlr. Bu ses ağız yardımıyla süzcüklerhalineMnUsUtrUlür. lara bağlıdır Kışı hareket ettıgı reşmeye başlar Bu tıtreşımler ler Tıtreşımlerın şeklınden has yone dogru bozuldugu anlaşüı