Katalog

Prostat testi yoksa gereksiz mi? Prostat kanseri olan erkeklerin birçoğu ölmüyor. Peki o zaman neden test olmak zorundalar? dinoqidfıye qırerek aldıgı farklı sonuçlaıla kafası karışan yalmzca kadııılar deqıl Pıostat kdnsprınm bplırlenmesı ıçırı yapılan kan testının yarardan çok zaıaı verebıleceğı yonundekı kaygılaı erkeklen şdşkına ugrattı PSA (prostat behrleyı cı diıüjen) testı çerçevesınde yapılan tartışmdldr mamografı uzerme yapüanları ızleyenlere tdiııdık gelerekîır Ote yandan ıkı konu arasın da buyuk farklar da var PSA testleı ınırı hayat kuı tarıp kurtarmadıgına ılışkın 2 deney yapılıyor ancak sonuçlar 5 ıla 10 yıl ıçınde açıklanacdk Doktorlar o gune kadar Kanada Tıp Kurumu Dergısı'nden ydyımlanan ve Ku zey Arnenka'da 1990ın oıtaların dan ıtıbaren pıostat kdnsenndpn olenlerın sdyısındakı azalmayı ın celeyen çalısmdddn yararldnmak zorundalar PSA testuıı sdvundnlar bu azalmdnın 1980'lerde baslayan ıutın tararnaldi sonucunda qerçeklpştıgını one suruyor Ouebcc'tckı La val Umveraıtesı'nciekı araştırmacüdrsa, ' Bu saptama doğruysa olum oranınddkı erı buyuk duşuş teste tabı tutulan erkeklenn çok jlduqu bolqelerde gprçokleşndı dıyoı Arıcak test ve olum oranlaı arasmda boylc bıı ıstalıksel baglantı saptanmadı PSA testı mamografı gıbı çok ıyı bır karıser behrleyıcısı degüIıı Lıkekleıde PSA sevıyetsının yukspk çıkmasınm bııçuk nudenı 'aıdır Bunlar prostat enfeksıyonu ydşlanma etkısı, uzun sure bısıklet •ullanmak nodenıyle olusan pzılmeler vpya kanser olabüıı Kesm so ıuçsd sadece bıyopsıylp alınıı Buıaya kadar heışey norrridl Mantık.sız bolumse burda başh 'or Kanserın prkpn tpşrusının bır eıkegın tedavı Şdnsını artırdıgını 'p dolayısıyla omuıunu do uzattıgını duşunursunuz Ancak pıostat anseılpı ınırı hepsı olumrul derjıldıı Aslmda belıılı bır yaştdn son a PikekİPiın bır çogunda pıo.stdt kansprı başlar Amerıkan Urolojı iıılıqıBdşkanı Darracott Vaughan Pıostat kanserlerının yuzde lü a lTı ıyı huyluduı Yuzde 10 ıla l b ı ISP agrpsıftır" dıyoı Yuzde O'lık kısıtnddkılprp np olacagını tahmın ctmek ışın en zor ydnı Tedavıdcn kımleı m ydJdrldndcağını ve ıktıdarsızhk ve ıdraı tu uıidmd qıbı yan etkılerınden korunmak ıçın kımlerın uzak duracagı ıi belırlemenın koldy bır yolunu bulmdk gerekıyor Gelecek orı yü Id, kdrıser hdkkında daha fazla şey ogrenecek ve bılqılerımızı artıraagız Bu arada yaaımz 50'nm uzerındeyse PSA testının yararlaıı ve araıları konusunda bılgüenmeye başlamdlısınız Boylece gprıye alan yuzde 70 lık kesım de test olaraktır Kımbüır belkı do PSA ha dtınızı kurtarır TIME 29 Nısan 2002 Bılge Eser lıkları yumuıtalık dokusunu şeııtleı hdlırıde, gpnetık farelerın sııt uııid dktarıyorlar Farelerın kaslarında geıçekterı de yumurta huc3İen olgunlasıyoı Fare deneylenyle daha fazla oyalanmak ısteıne erı San Joan de Deu Unıveısıte Khruğı'nden Ju»to Callejo ytımur i hucrelerını dort gonullu kadmdan ıkısının kollaıma, diqer ıkı.sırıın e karm kasına aktanıkerı kadırüardan uçune canlı, bırıne ıse don uı ulmuş hucreler asılamış Doktor, dokulaj m hormon urettıklerı ı ve yumurta hucrelerırun de olgunlaştıgını ve bu yontem sayesme genç kanser hastalarma ydrdımcı olabıleceğını soyluyor Çunku aım ya da koldakı hucreleı laboıatuvarda speımayla dollerıebüı oı Aktanlan yumuıtalıkta kdiıseılı hucreleı m bulunup bulunma ıqını ıse AmenkdJı doktorlar şu şeküde kontrol etmışlet Lenfom ı hastalardan aldıklaıı yumurtalık dokusunu dondurduktan soma ııelere aktarmışlar ve faıelerm hıçbırınde kanser oluşmamı.ş Ay ı yontem şırııdı Seoul'dakı bır hasta uzeıuıde denenıyor Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak Dıe Zeıt 17/2002 Bilimsel ataştırmada etik ve sorunlar' Türkiye Bilimler Rkademisi (TÜBA), araştırmacıların uyması gereken evrensel etik kurallan derleyen, okunurluğu ve kullanıhrhk kolayhğı oldukça yüksek pratik bir kitap yayımladı: "Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunlar". 70 sayfahk kitabı TÜBA Bilim Etiği Komitesi'ni oluşturan Cumhur Ertekin, Nihat Berker, Aslıhan Tblun ve Dinçer Ülkü yazmışlar. Doğan Aksan, Ayşe Erzan, Adnan Güriz ve Orhan Öztürk de katkıda bulunmuşlar. Etik, genel bir kavram olarak, herhalde, hertürinsan ilişkisinin, toplumsal yaşamm ve etküeşmenin ahlâki kurallarını oluşturuyor. Bu çerçevede, bilim dünyasmda birlikte var oluş için de bilim ahlâki kurallan konmuş. Ve bu kurallarm "işlemesine" bütün dünyada özen gösteriliyor. Birey, egosu itibarıyla güçlü bir "kuraldışı"na çıkma eğilimi içinde olsa gerek, ahlâklılığı sürekli bir davranış refleksı haline getirmesi istenir, haklı olarak. Aslmda burada söz konusu olan bilimciden istenen de fazla bir şey değildir: Başkasmın fikrini, çalışmasını, ürettiği bilgiyi kullanacaksan kaynak göster. "Ürettiğin " bilgiler gerçek olsun, onları çarpıtma, yanlış ve yalan üzerinde kariyer kurma. Çünkü bilim, yüzlerce yıldır birbiri üstüne konan "bilgi taşları" üzerinde yükselerek bugüne gelindi. Büyük buluşlar, varsayımlar bile, bilimin o günkü düzeyinin ya eleştirisinin ya da gelişmesinin bır ürünü olarak ortaya çıktı. Bu anlamda her teoride, varsayımda, buluşta, ısımli veya isimsiz yüzbinlerce * . « • « :• * araştırmacınm izi, katkısı vardır. Bunu unutma! Önümde bir haber duruyor: "Bell laboratuvarlarmda sahtecilik mi?" Jan Hendrik Schön imzah, Science, Nature ve Applied Physıcs Letters gibi üç büyük bilim dergısinde yayımlanan ve "Nobellik" olarak gösterilen 5 araştırma makalesinin sonuçlarına, aynı deneyi aynı koşullarda yapan Cornell Ünıversitesı'nden PaulMcEuen ulaşamamış. McEuen, farklı bulgular elde etmiş. Konu, belırlı malzemelerin belirli koşullarda süper iletken davranışı gösterdiğine ıhşkmdi ve süper iletkenlik üzerine Bilimsel yapılan bunca çahşmaya bambaşka bir kapı açıyordu. flrâştırmdda Bell Laboratuvarlan dunya çapında çahşmalara imza atmış bır yer. Oradan her ay çok cıddı araştırmalar çıkar. Etik ue Sorunldrı Transistör, Laser, Unix, C dılı gibi çığır açan buluşlann yurdudur Bell Lab. 6 Nobeli vardır. Şimdi, Bell Lab. yönetımi, Stanford Üniversitesi'nden Malcolm Beasley'in başkanhğmda bağımsız bilim adamlarmdan oluşan bir komite kurdu, olayı araştırıyor. Gönül ister ki, Bell'de sahtecilikyapümamış olsun, buluşun doğru olduğu onaylansm veya en azmdan araştırma koşulları bilimcilerı yanıltmış olsun... TÜBA'nm yayımladığı kitapta da belirtildiği gibi, her gün binlerce araştırmanın yayımlandığı günümüzde, bütün dünyada sahtecilik ve etik dışı davranışlar da artıyor ve etik kurallar giderek daha önemli hale geliyor. *** TÜBA Başkanı Engin Berznek, 10 bin adet bastırdıkları kitabı öncelikle bütün doktora öğrencilerine ve doktora yöneten akademisyenlere göndereceklerini söyledi. îyi bir başlangıç. Kitabm ana bölümleri şöyle: Bilimsel araştırmanın doğası ve bilim insanlannm görev ve sorumluluklan. Bilimsel araştırmada yapılması gerekenler. Bilimsel araştırmalarda kusurlu davranışm tanımı ve nedenleri. Bilim insanı etik ve toplum. Akademik etkinlikler ve etik. Bilim insanı olarak hekim ve etik. Bilimde etik dışı davranış karşısmda neler yapılabilir. Bilim etiğinde temel ilkeler. Kitabm gerekli etkiyi yapması umuduyla... *** Gelecek Cumartesi yeniden birlikte olmak dileğiyle. M obuısalı@curnhurıyet com tr CBT Inteınet adresı wwwcumhurıyet com tr Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No:79S 15 Haziran 2002 tmtıyaz sahıbı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. adına tlhan Selçuk . Yayın Danışmaru. Orhan Bursalı • Sorumlu Müdür: Mehmet Sucu. Gorsel Yonetmen: Tüles Hasdemir • Baskı: Sabah Yayıncılık A.Ş. Idare Merkezi ve Yazışma adresi: Turk Ocağfi Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 lstanbul. Tel: (212) 512 05 05 • Faks: 0212813 85 95. Reklam: Publi Media 795/3