Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Çocuklarımız bilimsel düşünmeyi biliyor mu? Bılmeseler sınavlarını başarıyla venp, sınıflarını geçebılır ler mıydı7 Proıeler yapıp, uluslararası yarışmalarda da dereceye gırebılırler mıydı7 Bu kadar unıversıtemızde bu kadar seçkın bılım ınsanımız varken, hıç bilimsel duşunmeyı bılmez olurlar mı7 Şımdı uluslararası seçkın dergılerde harıl harıl makalplen basılan, hayatlarını araştırmaya, yalnız ve yalnız araştırmaya adamış, ıçlert bılım aşkıyla yanan, bu yaşadıklarıyla gençlere bilimsel duşunme orneğı olan bılge ınsanlarımız varken, çocuklanmız nasıl olur da bilimsel duşunmeyı bılmezler7 Hele hele bazı unıversıtelerımızde, "Bilimsel Araştırma Yontemlerı" gıbı, duzeyı çok yuksek, hocalannın ozgun araştırma yontemlerı gelıştırdıklerı, hıç de basmakalıp el kıtabı nıtelığınde olmayıp, omurlerı sureklı araştırma yapan değerlı ınsanlar tarafından verılen dersler varken, bızım sevgılı mını mını unıversıte oğrenalerımız nasıl olur da bilimsel duşunmeyı bılemez7 Ana okulundan başlayarak, soru sormaya, eleştırmeye, yorumlamaya, tartısmaya açık eğıtım duzenımız yok mu7 Eğıtımalerımız, son derece donanımlı, dusunme gucu yuksek, dunyadakı gelısmelerı çok yakından ızleyen, ufku genış, dogmatık, saplantılı bakışlann tuzağına duşmemış, kendılerını sureklı yenıleyen ınsanlar. Çocuklarımız boyle, yetkın bilimsel ortamlarda, dunya tarıhıne bılımın ve duşuncenın değısık dallannda katkıda bulunabılecek bıçımde yetıştınlıyor Bır kez, ders kıtapları, dunyada ender bulunacak bıçımde guzel yazılmış Oyle matematık, fızık ders kıtapları goruyorum kı ınsan bunları okur da hıç matematığı, fızığı sorgulamaz mı7 Bıyolo/ı kılapları, doğanın anlamını canlı olmayı, evrende ınsan olarak yerımızı ne guzel anlalıyori Muhendis olacak arkadaşlanmız daha ılk sınıftan başlayarak, çok yoğun bır teonk donanım ıçınde uygulamalan gore gore, yetışıyorlar Dunyadakı en son gelısmelerı ızleyebılıyor, henuz çozulmemıs sorunlann yapısını ogıenıyor, bu sorunlar karşısında ne gıbı çozumleı gelıştıreceklerını dusunmeye baslıyorlar Hele hele tıp fakultelerınde okutulan derslerdekı ınsan anlayısı, ınsan say gısı, ahlakı sorumluluk duzeyının yukseklığı bu ulkenın ınsanı olarak bıze kıvanç venyor Tıp oğrencılerımız uygulamalannın dayandığı temel bılımlerde çok lyı yetışıyor Dersler, çokça sa yıda oğrena ıle tartışmalı, ornekler uzerınde yapılıyor Sosyal bılımler alanındakı araslırmaların duzeyı, sımdı den dunyanın uçbeş seçkın ulkesındekı duzeye erışmıs Bu topraklarda yaşayan ınsanlan, onların geleneklerını, torelerını çok lyı tanıyor, sosyal bılımcılenmız Asla, uyduruk anketler ve sozde bilimsel basmakalıp ıstatıstıksel yontemlerle doldurmuyoılar çalışmalarını Çoğu daha lısans duzeyınde bıle, ozgun yorumlar yapıp, bu yorumlarını dunyanın ılerı gelen sosyal bı lımulenn goruşlerıyle karşılaştırabılıyor Toplumbılımlerıne ege men olan kuramlann zayıf yanlarını sezıp, eleştırıler gelıştırebılıyorlar Şımdıden dunyada, Turk okulu dıyebıleceğımız, bı zım ınsanlarımızın ortaya aüıkları kuramlardan olusan, ılkeler ve bakış bıçımlennden soz edılmeye başlandı Bırçok Batılı, du şuncelenmızı oğrenmek ıçın harıl harıl Turkçe çalışmakta Elbeüe bu gelışmelerde bızım değerlı felsefecılerımızın çok buyuk katkılan var Turkıye'dekı bilimsel uyanısa, bilimsel araştırma patlayışına, yaptıkları derın çozumleyıcı, açıklayıu, yol gosterıcı yorumlarla buyuk destek verıyorlar Batı unıversı telennden sureklı çağrı alıp, oradakı oğrencılere bilimsel uyanı şımızı anlatıyurlaı Çocuklarımız bilimsel duşunmeyı çok lyı bılıyor Onlerın de bunu başarmış kılavuzları var Dondurulmuş yumurtalık nakli ile hamilelik Umutla çocuk * ^ bekllyorlar A ltı yü once yurnıutdlıklaımda oluşaıı bıı tumoı yuzunden çocuk sahıbı olabılme şansuu yıtııen 34 yaşmdakı Tang Fangfang a Hangzhou dakı Zhejıang Tıp Bılımler ı Uruver sıtesı nden Zherıg Weı ııı gınşımı sayesın de drınelık umudu dogdu Doktor Fang fangdan on yü genç olan kız kardeşınden aldığı yumurtalrgr hastasına aktardı Yem bedene aktarüan organ çalışıyor ustelık hormon sevıyesı de rıormale yukselmış Ancak bağışçıdan alınan yumurta lıkla geı çekleştırüen organ rıaklı gelışme lerdekı ılk adım olarak kabul edılmekte Doktoılaım asıl hcdefı tehdıt altında olan yumurta hurrelerım kurtaımak Bılım adarnları yumurtalıkların ne şekılde koru nabüecegı saklanabılecegı ya da ryüeştırüebıleregı konusunda araştırmalaı yapı yoı Başaıılı sonuçlar ozellıkle de yumurtalıkları kemoterapının yan etküerı nederuyle zarar gormuş kadınlar ıçın umut olabüeoek Çin'de ilk kez bir ra bazerı de bııkaç yü sonra vorımsızle şırleı dıyor Picton Gorevlermı saglıklı yumurtalık nakli kadmlarda oldugu gıbı 50 yaşırıda degü on yü once tamamlarlaı Boylece adet do gerçekleştirildi. nemı sona erer ve kadınlar zamansız ola rak degışım yıllanna gırerler Kemık yapı Doktorlar sı zayıflaı damar hastalıkları çogahr çocuğu olmayan Bir gün işe yararsa kanserli hastaya, Yumuıta hucrelerını kurtarmak ısteyen bazı kanser hastaları bu gun yenıden ye dondurulmuş rıne konabüır duşuncesıyle terapıden once yumurtalıklarmı aldırıp donduruyor ovaryum dokusu lar Yontem ozellıkle de bekar kadmlaı aktararak çocuk ıçın onernlı Çıftler ıçın yapay olarak dol lenmış yumurta hucrelerının donduıul sahibi yapmaya ması daha kolay Çunku bunlar dollenme mış dokuya gore daha dayanıklı Eger çalışacak. dollenmemış yumurta hucrelen donduru lacaksa bunlaı ın genç olmalan gerekıyor Zıra yaşlı hucrelerdekı bu oluşum soguga karşı son derece duyarlı Picton bu yuzden genç hucrelen nazık bır bıçımde dondurmanın yollaıınr arıyor Teknık beş üa on yü ıçınde belkı de dondurulmuş hucreleruı laboratu varda ya da anne karnında buyumesıne ımkan vcrecek kadar gelışebılecek Henuz başarüı sonuçlar elde edüe rnemışse de doktorlar derm dondurulmuş yumurtalıklaı ı yemden eskı sahıplerıne aktarmayı denedüer Fakat yal nızca bıı ha^tada yumuıtlama gcrçekleşırken hamüelık hıçbır zaman yaşanmamış Lenf kanserini atlatma Ornegm lenf boCjumu kaııserıne yakalanan kadınla ıın gununıuzde bu hastalıgı atlatma şanslarınm daha yuk sek oldugunu soyleyen Leeds Unıveısıtesı bıyologların dan Helen Picton, terapılerm eskıye oranla daha etküı oldugunu ve rumorlerm de daha erkerı teşhıs edüebıldıgı nı soyluyot Tahmırüere goıe yetışkınlerın bınde bırı gençlıklermde heı hangı bır kanser turunu atlatabıhyor lar Tabn kı k anser tedavısı nederuyle doğurganlıklannı yı tıren ve yuksek dozda ılaç kullanmak zorunda kalan kadınlaı enınde sonunda anne olmak ıstıyorlar Bır cenın gehşımı sırasmda dort rnılyon kadar yu murta hunebi baımdınr Dogumda genye kalan ?S0 000 hucreden ıso sadere 100 400 tanesı yumurtlama donemı ne kadar korunabılmekte Yuınuıta huuelerı ozellıkle de 30 lu yaşlaıdakı kadınlaıda ıyıce hassaslaşır Bazerı kanâer teıapı sınden he men son Başarılı deney Son olarak Fertılıty and Sterüıty dergısınde sansas yorıel bıı gelı^meyr büduen Edouaıd Herrıot Klınıgı nden Bruno Salle, bunun sadece bır zaman me.sele.sı oldugu nu soyluyor Salle ın araştııma sorıucuysa şoyle Dondu rulmuş yumuıtalık dokusu aktaıüan altı koyundan dordu uç saglıklı kuzu yavrulamışlar Bu memelıhayvaıüaımyu murtalık naklınden sorua yavıulamalaııru gosteren ük araştırma Salle ük once altı koyunun sag yurnurtdlığuıı almış ve dondurmuştu Daha i,onra ıse sol organlaıı da alarak yerlerme donduı ulmuş yumurtalıkları aktarmış Bazı arastırmacüar dognı organ aktarun teknıkleıı U7ermde çalışırlarken dı^erler r yumur talık dokusunu be denm dışuıda gelıştn meyc çalışıyor Bu bılım adanüarı dokuyu şerıtler halınde keserek 196 Cderece de donduruyor laı Dokuda uyumakta olan olgunlaşmamış oncu hucreler erıtıldıkten sonra laboratuarda olgunlaştuılnıakt ı ve bu suıe yaklaşık olarak 90 gun surmektp Ergenlik çaâında badeı Olgurüaşnıanrn hangı faktoılerce biçimindeki tetıkledıgmın henuz büınmedıgmı yumurtolıklarda 400 OOO bln adet soyleyen Picton da kanser hasta olgunlafmamif birlnc larmdan aluıan yumuıta hucrele follkül vardır rınrn laboratuvarda olgurüaşması Bunlardan 400 tanesi yumurta hücresi olarak na ve gelecekte yapay olaıak dol olgunlafir ve yumurta lenmesıne olanak verecek uygurı kanalına düşer Yumurtalık Yfffitf£kjtoınlık hormonları öıfro/en ve uyanm maddesrm ara>tınyoı Progesteron üretlr Bu (tormonnffiMm aylık adet kanamasmı hem Aynı teknıö^ laboıatuvaı yeıınt faıcloıdp hamileliğl yönetlr hem de bederttRRfâitli maddelerln süreçlerlnl etkller. Yumurtalık ve yumurta hücreleri keliıoterapl ve ifin tedavlye karfi çı deneyen Israülı büım adamlaıı msandan al duyarhdır. 795/2