Katalog

Artvln • Borçk» An tahlnl (/Vrrvı d/*rorı/ft| Kw« Çaytok (Uı/vu> mvwıı) Amuea | « I M J I « ıııuı) MNn MvfM »vlco) KUcOk Orman Kartak ~4Vırtıeı K«*larıa OÜç Sırasıoda Tttrkl)r«>e Olrl# |1 f g 2| n Çıkı» JKapıUrı «.« Kırtıc/ Aoj türlerinln Batı Palearkttk Bölge'nln kuzeylndekl ün eklkiflamaalanlannaglderken TUrklye'yeglrtşçıkış kapılan yayla ve doruklan 5 000 metreyı geçen uzun dağ sıraldn çok farklı ozellıkte habıtatian bunyelerınde banndırırlar Turkıyede yuksek bır tur zengınlığı vardır Son yapüan araştırmalarddn elde edılen bügılere gore Turkıye faunasına kayıtü toplam 453 kuş turu bu lunuyor Bu kuş turlermden 37'sı gunduz yırtcı kuşlarıdır Yırücı kuşlann Türkıye'de dagıhmı mevsımlere ve yıllara gore onemlı farklüıklar gosterır Ozelhkle laşlama alanlanna gıderken ulkemıze gırış yaptıklan ıkı onemlı nokta vardır Bunlardan bırı Istanbul Bogazı ve dığen de Artvm Borçka geçıtdır Turkıye sınırlarına yogun olarak bu ıkı kapıdan gıren yırtıcı kuş turlerıne aıt populasyonlar yıne yuksek yogunlukta guneydekı çeşıtlı noktalardan çıhş yaparlar Bunlar ıçınde en onemlısı Hatay Belen Geçıdı olarak belırtılobüır Ükbahar donemınde ıse aynı yogun geçış bu kez ters yonde gerçekleşır ve Kuşlar kuşlar, göçün kuşlar! Utku Perktaş* ı | u m dunya P L Schlater (18251913) tardundan kuşlarm yavı lımına gore Palparkük, Etıyopya, Hındıstan, Avustrdlyci Nearktıiîve Jb 1 : Neotropık olmak uzere altı bolgeye ayrümıştır Turkıye'nın de ıçınde bulundugu Palearktık Bolge Avrupa'nın tumunu, buyuk Sahra'nın guney sınırına kadar Afrıka guney kısmı hdrıç Arap Yarımadası, Guneydogu Asya harıç Asya'nın tumunu kapsar Ancak Ural Dağla n'ndan batıya dogru Izlanda'nın da ıçıne gıren bolge Palearktık Bolge ıçınde Bdtı Palearktık olarak ısımlendırılır Bu bolge tur kompozısyonu açısından Dogu Palearktık Bolgesı'ne gore belırgm farklılıklar gosterır Turkıye bulundugu konumu ve topografık yapısı sebebıyle ozel bır oneme sahıpür Asya, Avrupa ve Afrıka kıtalan T Yırtıcı kuşlarınm göçleri açısından ülkemizin önemi nın kesışme noktasında ve Batı Palearktık Bolge'yı kuşlar ıçın guneydekı kışlama alanlanyla bağlayan ozel bır kopru konumundadır Dogu Avrupa olarak ısımlendırılen ve batıda VVeser Neh rınden doguda Ural Dağları'na kadar uzanan genış bır bolge ıçınde kuluçkaya yatan yuzlerce kuş turu Turkıye ve daha guneydekı kışlama alanla rına ulaşmak ıçın her sonbahar Turkıye topraklanndan geçış yapar ve/veya burada konaklar Aynı yogun geçış bu kez kuzeye olmak uzere bır kere daha gerçekleşır Turkıye, aynı zamanda ıklım şartlarının getırdıgı çeşıüılık ve farklı habıtatların varlıgı yonunden de oldukça zengın dır Kıyı ovalan buyuk nehır vadılerı Orta ve Guneydogu Anadolu'nun genış duzluklerı, Dogu Anadolu'nun yuksek Belen Geçıdı başta olmak uzere ulkemızın guney sınırlanndan Turkıye'ye gırış yapan bırçok yırtıcı kuş turu Boğazlar ve Artvın Borçka uzerınden kuzeydekı kuluçka alanlanna ulaşırlar Ozellıkle Artvın Borçka geçıtmde ve Istanbul Boğa zı'nda yapüan gozlemler yırtıcılann ulkemıze çok yuksek sayüarla gırış yaptığını gosterıyor 1990 ve 1994 yıllarmda yapı lan gozlemler sonucunda yuksek sayüarda an şahını (Pernıs apıvorus) kara çaylak (Müvus nugrans), atmaca (Accıpıternı sus), şahın {Buteo buteö) ve kuçuk orman kartalı {Aquüd pomanna)'na rastlanıldı Bu donerrüerde yapüan gozlem sonuçlanna gore en yuksek sayıya şahın (Buteo buteo) 162 351 bırey sayısıyla ulaştı Kuş goçlerı ıçın onemlı bır kopru gorevı goren Turkıye, yırtıcı kuşlar ıçın oldukça yuksek bır oneme sahıp olmasının yanısıra, dıger kuş turlerı ıçın de aynı onemı ıçermektedıı Dolayısıyla Turkıye kuşlar açısından keşfedümeyı bekleyen bır kara parçası ozellığını taşımaktadır *Araş Gor Hacettepe Uruversıtesı, Fen Fakultesı Bıyob]i Bolumu KAYNAKLAR Banş YS 1989 Turkeys Bırd Hdbıtats and Ornıthologıcal Importance Sandgrouse 11 42 51 Denuısoy A 1999 Genel ve Turkıye ZoocoÇırafyası Meteksan AŞ Ankara 96Ss ISBN 975 7746 26 6 Kırvran, G M Martıns R P Eken G Uavıdson P 1998 ACgeckbst of the Bvtds of Turkey Ornıl hologıcal Soaety ın The Mıddle East (Supplement 1) 1 1 32 Kıaroglu I 1989 Turkıyp Kuş lan OGMYayınlan Kok, M Andongeano P 1995 Raptor Mıgratıon ın The North East Turkey September 1990 Ornıthologıcal Socıety ın The Mıddle East 34 8 11 Mrlık V Bobek M Pojer F Skopek, ] Foımanek J 1995 Raprotor Mıgratıon ın The Norüı EastT\ırkey Autumn 1994 Omıtholoçpcal Socıety ın The Mıddle East 3b 41 45 ÇAYLAKLAR YILAN KARTALI 784/16