Katalog

Tahır M. Ceylan Bır ruhsal ezılme olarak acı, ne kadar yok edıcı gorunse de, aslmda en temel var edıcıdır Hatta oyle kı, ınsanın beton ve demır uzerıne kurduğu bunca saçma sapan yaşamın, en kokunde, acıdan korku ıçınde kaçarken, alelacele yapıp çattığı, bır ıvır zıvırdan ıbaret oldugu bıle soylenebılır Bakınız, gokdelenlerı dıken şantıye şeflerınden laboratuvardakı bılım adamlanna kadar, bu dunyayı ınşa eden herkeste, ış başındayken etrafa karşı anlaşılmaz bır aldırmazlık ve kendı derdıne duşmuş bır telaş vardır Iş bıttığınde adamın ustune, vırane ev menteşelerıne benzer bır gevşeklık çoker Yarım saat oncekı o cabbar adam gıtmış, yenne çocuk gıbı sevımlı bırısı gelıp oturmuştur Hangı aklı ba7 şında adam, bu şaşılası farkı açıklayabılır Insanı, ış ustundeyken ınsanlığından çıkaran şey, ne kadar da yapma, becerme hırsı gıbı dursa da, aslmda beMatematik probleml cerıp yapamadığında duşeceğı durumdan korku, yanı acıdan kaçıştır butun o çüzerken çektten beyln telaşı yaratan haritaunda kırmızı ve beyaz bölgeler bevlnde Once şundan konuşalım Insan neden ağlayarak doğar7 Çocuk uzyuksek oranda faaliyetin manları buna 'efendım çocuğun alveollerının açılması gerekır' falan gıbı, 'sade sürdüğiinü gösteriyor suya tırıt' bır cevap verır Asıl nedense, yaşamın, bır canlıda kendısını başlattığı bu dramatık noktaya, kendı alametı farıkasını koymadan geçememesıdır Yaşam, nefes aldıkları ılk sanıyede bebeklerımıze, bır bmur boyunca ağlamasını hıssedeceklerı damgayı vurmaktadır Butun ustun yaratıalarm, van Cogh'tan Dostoyevskl'ye kadar hepsının bedenını, kederlı yaşam, bır natır ınadıyla habıre dağlamıştır Cerçı onların yaşamında, başka olumlulerm yaşamına gore daha onmaz yaralar yoktur Onların kı daha çok, yalnızca hayatta bulunmaktan duyulan, çok daha temellı bır huzundür Hıçbırısı çarşamba ve perşembeyı kahırsız bıçımde ust uste ekleyememış, hıçbırısı, pazartesıyle taze bır başlangıç yapamamıştır Yaratma, acıya karşı ınsanın ust duzeyden abartılı savunmasıdır HeyI keltraşlar, heykellermı yontmadan once onu ozlerler ve sonra o ozlemın rehberlığınde, yonta yonta taşın ıçınde ozledıklerı heykelı bulurlarmış Insan da, kendını anlamak ve yenıden yaratmak ıçın, ıçıne doğru çıktığı yolculukta, bedenının ıçınde kendı heykelını bulmayı ozler, yolculuk bıttığınde de, bedenden çıkan her yonga onun yaratısı olur Heykele ulaşıldığında ne acı, ne de yaratı kalır gerıde, aa olmadıkça yaratma da anlamsız kalır Manık depresıf hastalar vardır orneğın, gunlerce yemek yemez, tek kelıme konuşmazlar, aylarca sustuktan sonra da, konuştukları ılk kelıme 'muton gunlerde yapılan bır araştırma zamanının suzum' olur ve sonra yenıden ıçe gomulup heykel aramaya devam ederler buyuk bolumunu bügısayar oyunlan oynayarak Sonra bır gun bırdenbıre açılıp, sankı bır şenlığın ortasında kalmış gıbı neşelı, kırk yıllık hazıne arayıcısı kadar fıkrı sabıt sahıbı ve çalgıcı bır çıngene kadar geçıren çoculdann bır oncekı kuşağa oranla boş bır gonlu buyuk oluverırler Ama bu temelsız ve 'tırlak ' buyuklenmelerden şıddete daha eğılımlı olduğunu gösteriyor yıne de oyle yaratılar çıkar kı şaşar kalırsınız Orneğın Schuman, neredeyse buKontrolu yıtırme eğılımı daha once yapılan tun eserlerını depresıfmanık dongulermde yazmıştır Bır ınsanın depresıf donemde tarıfsız aalar çektıkten sonra, boylesıne yuksek bır ozguvenın ıçıne gır araştırmalara gore bügısayar oyununun ıçerdıgı şıddetın etlasınde kalmaktan kaynaklanıyor Oysa bu mesı, doğal olarak yaratmaya zemın hazırlar Netıcede acı varsa peşınden bır savunma olarak yaratma gelir, ama on şart, ılla kı acıdır yenı çalışma gelışımını tamamlayamarrus beynın Acı ınsan yaşamının en gızlı ateşleyıasıdır ve hep oyle kalacaktır şıddeü kontrol altında tutmakta zorlandıgını ortaya Blr de, dağlar kadar yuksek bır sevıncı, çok kuçuk bır acının bıle yok edekoyuyor bılmesı vardır Yaşam acıya o kadar ozen gostermıştır kı, onu bedenımıze yerGunumuzun en gelısmıs teknıklerınden yararleştırırken bıle, ozel ve hıyerarşık bır duzen kurmuştur Her ınsanın bedenınde, lanarak yururulen çalısmada 100 çocugun beynı acıya karşı bır 'kapı kontrol duzeneğı' vardır Dıyelım kuçuk bır acı çekıyorsunuz ve derken ustune bır buyuk acı eklendı, kuçuk olan yerını, hemen buyuğe once Nıntendo adı verılen bügısayar oyunlannı oyterkeder Daha da buyuk acıyla karşılaşırsanız, bu sefer de bu, bır oncekmın ye narken tarandı Daha sonra bu goruntuler aynı çorını alır Doğa daıma bızı buyuk acıları duyabılecek şekılde orgutlemıştır Halcukların matemaük problemlerı çozerken çeküen bukı pekala tersı de olabılırdı değıl mı Kuçuk bır acı, buyuk olanı ortadan kaltaramalarla karşüaştınldı Araşnrmayı yuruten Jadırabılır ya da kuçuk bır mutluluk, hıç olmazsa kuçuk bır acıyı yok edebılırdı ponyadakı Tohoku Unıversıtesı araştırma merkezın Ama hayır, ılle de buyuk bır aanın kuçuk bır acıyı kovması, yıne kuçuk bır aanın buyuk bır mutluluğun yenne geçmesı gerekmıştır den beyın hantası konusunda uzman Profesor RyuBunun şuphesız anlaşılabılır bır nedenı vardır Değerı hıçbır şeyle olçule ta Kawaşima beyın hantalannı karşüastırdıgında meyecek buyuklukte olan, yeryuzunu ve butun evrenı yaratmış olan guç, on beklemedıgı bır sonuçla karşüaştı Beyın harıtalanbınlerce canlı turu ıçınde, yalnızca, fızıksel olarak sıradan ozellıkler taşıyan ınna gore oyun sırasmda yalnızca gorme ve hareketsan soyunun mutluluğunu duşunerek sıstemını kursaydı, bu 'yatırım'ın rantaten sorumlu kısımlar faalıyete geçıyor bılıtesı pek mutevazı kalırdı Bu buyuk 'yatınm', kesınlıkle ınsanın hatta canlının mutluluğu ıçın yapılmamıştır Aksıne, canlının sureklı acı ıçınde kalarak, onBunun tam tersı matemaük beynın ^ın lobu dan kaçma motıvasyonunu taşıması, boylece de, asla rehavete duşmeden her nun sağ ve sol yanmkuresınde hareketlilik yaratı zaman yaratıa, yapıcı, taşıyıcı, arayıcı, elde edıcı ve kavga edıcı olması ıçın yayor Bu bolge öğzenme, bellek ve duygulardan pılmıştır Bu durum sısteme sureklı enerji pompalayarak, onun ayakta kalmasısorumlu Büım adamlannı kaygüandıran en onerrüı na yardıma olmaktadır Dıkkat edınız, acının olmadığı yerde enerfı yoktur Insanlar, zengınlıkler nokta gelışımını 20 lı yaslarda tamamlayan alm lokurarak kendılerını acıya karşı kale duvarlarımn arkasına çekmek ısterler Fakat bunun aynı zamanda kışının davranışlarını kontrol alışte asıl o zaman yenılırler, çunku çocuklar, babanın sağladığı olanaklar nede tında tutması Onaylanmayacak bır hareketı yapma nıyle, acı hıssetmedığı ıçın, baba kadar enerjik olamaz ve elenerek yaşamdan maya çalışırken kendı kendını kontrol altinda tutan çekılır, rahata duşkunluk, ener/ı kullanımınt azalttığı ıçın yaşamı bılırmıştır Yaşam, aslmda bızı, bır sure kullandıktan sonra, zengınlık falan gıbı duşuk ener kaşı alın lobunu devreye sokar Çocuklarda alın lobu Iilı yan yollara saptırarak, yerımıze kendı devamlılığını sağlayacak yenı ve ener yeterınce gehşmedıgı ıçın hoş karşılanmayacak hajik kuşaklar almaktadır, bellı bır guce erışıp, ener\ı kullanmaktan vazgeçenlerı, reketlerı yapmakta bır sakınca gormez Bu bolgeallem edıp, kallem edıp sıstem dışına ıtmektedır Hatta bunu daha da genışledekı noronları bırbınne bağlayan lıfler kalınlaşükça tırsek, sosyalizmln bıle bu nedenle yaşayamadığından dem vurabılırız Herke çocuğun kontrol yetısı ariar Bu bolge uyanldıkça lıf sın optımum bır enerji harcayarak, en uygun koşullarda yaşamasım sağlamaler daha hızlı bır şekılde kalınlaşır ya çalışan bu guzelım sıstemı, yaşam kendı vahşı koşullarına ve canlıdan maksımum enerjı kopartma kuralına uymadığı ıçın yaşatmamıştır Yaşam, sankı Bügısayar oyunlanna uzun zaman ayıran çoeneqı bıze gereklıymış gıbı davranır, halbukı aslmda kendısıne gereklıdır, aynen cuklar alın loblarınm gelışımını sekteye ugratırken bızım sankı kendımıze gereklıymışız gıbı yaşayıp ta, sonunda olurken, yaşamın davranışlarınddkı potansıyel antı sosyal unsurları da değersız bır oyuncağı olduğumuzu anlamamız gıbı1 koruklemış olurlar Bu bulguların cıddıye alınması Yaşama ener\ı lazımdır, bu enerjiyı hıç kımse gonullu olarak vermeyecegerektıgıne dıkkat çeken Kawasıma ' Zamanının çoğıne gore, yaşam bızlere hayat denen bır acıdan kaçma maratonu duzenler ve bu maraton sırasmda çıkan yuksek eneqıyı de, kendı ıdamesı ıçın bedava kul ğunu bügısayar oyunlanyla geçıren yenı nesü ço cuklar bugune dek tanık olmadıgımız turde sorunlanırl http.//ruhhastaliklarl cjb net Acı Bilgiıayar oyunlan sırasmda çekllen beyln taramasındo faaltyet olaylanmn dlkkatl çekecek kadar azaldığı gözlenlyor Bilgisayar oyunlan zihinsel geİışmeyi engelliyor Gelişmiş görüntüleme cihazlarının çektiği beyin haritaları, bilgisayar oyunlarının gelişmekte olan beyinlere zarar verdiğini gösteriyor. Zihinsel gelişimi bu şekilde sekteye uğrayan çocuklar, şiddet içeren davranışlannı kontrol altına almakta zorlamyor. S lar çıkartacak Bu çocuklar matemaük problemlerı çozmek sesh okuma gıbı ugraşlardan uzak kaldıkça toplumlar buyuk bır tehlıke üe karşı karşıya Bu da şıddetın kol gezdıgı bır toplum şeklınde ortaya çıkacak dıyor Kavvasıma soz konusu araşürmasına kaynak arayışına gırdıgı donemde aslında vıdeo oyunlannın çocuklann beyınsel faalıyetlerını nasü gelışürdıgını ortaya çıkariarak vıdeo oyunu uretıcüerıne destek sağlamayı planlıyordu Ilk başlarda olumlu bulgularla karşüasacagını uman Kavvasıma çocuklannın geregınden fazla bügısayar oyunlarına zaman ayırmasından kaygı duyan anababalan da rahatlatacagını sanıyordu Ne var kı bulgular bunun tam tersını ortaya çıkartınca beklentüerını askıya almak zorunda kaldı Manyeük rezonans goruntuleme teknıgınden yararlanarak gerçekleştırılen bu çalışma bır başka goruşun daha yanlış oldugunu ortaya çıkarttı Sol yarımkurenın matematıksel çozumlerde faal oldugu sag yanmkurerun daha çok yaraücı duşunce üe ügılı oldugu goruşunun dogru olmadığı çunku matematıksel duşunce sırasmda üa yanmkurenm de faal duruma geçtıgı bu araştırmdda ortaya çıktı Bunu ızleyen çalışmalarda Kavvasıma alm lo bunu hangı ugraşın daha fazla uyardıgını araştrrdı Sonuçta matemaüksel ugraşlann muzü< veya oyku dınleme seanslanna oranla alm lobunu daha fazla uyardıgını ortaya çıkartü Bu arada yuksek sesle okumanın alm lobunu en fazla çalıştıran eylemlerden bırı oldugu anlaşüdı Araştırmasınm sonuçlarını Ingütere'dekı Oğ renme Programları uzenne bır toplantıda dıle getı ren Kavvasıma anababalara şu mesajı üettı Çocuklar temel okuma ve yazma egıümını normal yolla ogrenecekler Ancak bu arada çok onemlı bır noktayı gozden kaçırmamak gerekıyor Çocuklarınızı evm dışmda başka çocuklarla oynamalan ıçın teşvık edın Çocuklannızın başka çocuklarla üetışım kur ması etküeşım ıçıne gırmesı ıçın ehnızden gelenı yapın Çocuklar ancak bu şekılde gelışır yaraücüıklarını sergüer ve ıyı bır dunya vatandaşı olabılır Kaynak TheObserver, 19 Ağustos 2001 754/8