Katalog

İnsanın rengi çevresiyle uyumlu Dünyamızda neden açık ve koyu derili insanlar var? Araştırmacılar bu soruya yeni bir yanıt getirdiler: Kızılötesi ışınlardan ancak bu şekilde korunuyor ve yararlanabiliyoruz. S ıyah beyaz veya san derı rengıınsanın başka hıçbır ozellıgı ırk kavramı ıçm bu kadar buyuk bır onem taşı mamıştı Fakat evrımın bu lenk çeşıtlemesını açıklamaya çahşan pozıtıf büımlerın de bugune dek pek başanlı olduklan soylenemez Beyaz derı rengının soguğa karşı dırençh olduğunu savunan araşürmacıldrın karşısına bu ornege hıç de uymayan koyu derılı Eskımolular çıkıyordu Dığer bır saptamaya gore de koyu ten rengı guneş ısığırun daha yogun olarak yansıdıgı sıcak bolgelerde yaşayanlan kanserden koruyordu Oysa bu olay daha çok yetışkınler ıçın geçerhydı Oyleyse bu koruma faktoru de evnmsel anlamdakı turleşme ıçın geçerh sayılamazdı Bılım adamlan son zamanlarda dıkkatlerım guneş ışını ve pıgment derecesı arasındab başka bır bağlanüya çevırdıler Kızılötesi ışınlar bedenımızde doğal D vıtamınının ureülmesınde katkıda bulunuyorlar Bu etkılı madde olmaksızın organızma yeterınce kalsıyum depolayamadıgından kemıkler sağlıksız gebşmekte Soğuk bolgelerdeh kızılötesi ışınlardan yalnızca açık ten rengı gerektığı kadar yararlanabüdıguıden ıhtıyacı kadar D vıtamını depolayabüıyordu Buna karşm koyu derı rengı de tro Bölgelerdekl kızılötesi ıpnlann derl rtnklerinln dağılımı yansımasına göre farklı pık ulkelerde yaşayanları aşın vı tamın yuklemesınden koruyordu Oysa son araşrırmalar bu teorıde de onemlı bır noktanın gozden kaçınldığını gostermekte Vıtamın D doğal yollardan gerektığın den fazla depolanamaz dıyor antropolog Nina Jablonskl (San Francısco) Tbksık etkıler bugune kadar çok ender olarak sadece bazı sağlık fanauklerı tarafından alınan aşın dozlarla saptanmışh Ptajda gltnes banyoiu: Çok lyl denkleftlrilmlf blr ılstem Pekı aşırı D vıtamını zararb mekte (bkz grafik) Da araştırma sonucunun bırbınyle bu den degılse neden btttttn i y « ı ı i w baymz de$U? Bu sorunun lı uyuşması antropolog John Relethford'un deyışıne gore kı yanıu yıne JablonıUden gelıyor Çok guçlu kızılötesi ışınlar zılotesı ışınlann evıım suresınce ten rengının turleşmesınde folık asıdı bozuyor Sadece bır saatlık bır guneş banyosu bıle onemlı bır rol oynadıklanna daır guçlu bır kanıtnr yansı kan plazmasında çozulen ve B vıtamını grubuna dahü Araşnrmacüann saptamalanna uymayan orneklerse ŞL olan bu maddenın aynşmasına neden olabılıyor Folık asıdın şekilde açıklanmakta Tıbetlıler yaşadıklan bolgeye gore daha yeterınce depolanmaması dogumlan olumsuz yonde etkılekoyu tenlı olmalıydılar Ancak Tıbetlılerın bu bolgeye yerleş mekte Çunku bu durumda embnyoda sınır yoflan bozuklukmelen onlaruı bu ortama yeterınce uyum saglayacak kadaı lan ortaya çıkmakta h bu da omurılık ve beynın yeterınce geuzun bır geçmışe sahıp değüdır dıyor Jablonskl Aynca uzur hşmemesıne neden olmakta Aynca folık asıt eksıklığınden bır sure kalın gıysıler ıçıne burunduklen ıçın de kızılötesi ışın sperma ureumı de zarar gormekte lardan yeterınce yararlanamamışlardı Sınır yolları bozukluklan gerçekten de daha çok açık Eskımolann ıçınde bulundukları ıklıme gore koyu denlı denlılerde gorulmekte koyu tenlıler bu açıdan daha korunak olmalan da aynı şekilde açıklanmakta Tıpkı Tıbetlıler gıbı on lılar Insarun renk cetvehnde bu yuzden ' yalnızca evnm taralar da bulunduklan bolgede denlennı degıştırecek kadaı fından boylesıne mukemmel bır bıçımde denkleştınlmış bır uzun yaşamamışlardı Eskımolar D vıtamını gereksınımlerıru sıstem soz konusu olabılır Buna gore her ten rengı gelışme babk ve balına yagıyla karşılamayı ogrendıkten sonra bolge bozukluklan ve uygun D vıtamını gereksınımı arasındakı en ıyı ye yerleşebılmışlerdı anlaşıktır da denebılır Jablonskı bulgulanyla ırk araştırmalarındakı onemlı bır Kalıfornıyalı araştırmacı kuramını kanıtlayabılmek ıçın kuramı da çurutmuş oluyor Çunku antropologa gore den ren Nasa tarafından 15 yıldır toplanan uydu verüerını degerlendır gı taş devrı ınsanının (goç sırasında) farklı ekosıstemlerde ha dı Jablonskı cografi bügı sıstemlerı uzmanı olan eşı Gsorg yatta kalmasını saglayan bır uyum mekanızmasmdan başka bu Chaplin ıle bulıkte dunyaya yansıyan kızılötesi ışınlann, bolşey değıldı Buna gore ten rengı farklı ırklann açıklanması kogelere gore dagılımını gosteren bır harıta hazırladı nusunda hıçbır degerı yoktur Ortaya çıkan guneş ışını hantası 50 ulkedeb etnık Ustelık derı rengının değışımı evnm suresınce bırkaç gruplara gore bır araya gennlen pıgment verılenyle de ortuşkez tekrarlanmıştı da ( n o d Sp 9/2001) Egzoz filtrelerine çevreci çözüm Dizel motorlarının çevreci imajı hâlâ puslu. Peuegot firmasının ürettiği bir hava filtresiyle birlikte otomobil sektöründe yeni bir tartışma başladı. enzın motorları havayı temızlıyor1 Konuyla yakından ıl gısı olmayanlar bu ıddıa karşısında şaşırıyorlar Evet ama bu sav dogru Otomobıl uretıcılerı şehırdela hava larklıgıyle kıyaslandığında modern oto egzozlanndan çok da ha az zehırlı atık yayıldıgını one surerler Egzoz dumanıyla ya püan klasık ıntıhar gırışımlerı çoktandır sonuç vermıyor Katalızor teknıgı sayesınde son model benzın motorlan gerçekten da daha temız ışlemekte Dızel motorlannda ındır genen zehırlı atık oranı daha yuksekür Benzın motorlarına go re daha ıyı ateşlendıklerı ıçm de katalızore gerek kalmaz Ancak dızel motorlan daha ekonomık olduklan ıçın oto mobıl uretıcılerıne bır umut kaynağı oluşturmakta Otomatık ateşlemelı otomobıl pıyasasının genışlemesıyle vaatler devam edecektır de Fakat en mukemmel ıçten yanmalı motorlarda bıle onerrüı bır kusur goze çarpmakta Dızel motorlan duşuk oranda olsa bıle solunum yollanna zarar veren ve kansere yol açabılecek bır madde uretıyorlar: Konun. Egzoz borulanndan hâlâ nanometre kuçukluğunde tonlarca yogunlukta karbonlu yanma atıklan dışan atılmakta Oy sa bunlar pekala suzulebüır Peuegot, 607 serısmde ük olarak dızel hava fıltıesı kul lanmaya başladı Fıltre ıs pdrçacıklannı en duşuk sevıyeye ın B dırgemekte Fransız Lımousıne ve Mecedes E sensını testten geçıren "Adac Motomelt" dergısı ortaya çıkan ılgınç sonuçlan geçtıgımız Kasım sayısında yayımladı Normal seyır sira smda Peugeot kılometrede yalnızca 0 000238 gram ıs bırakmıştı Bu Mercedes egzozundan çıkan zerrecıklere gore (kılometre başına 0 028 gram) yuz mısh daha azdı Saglığa zararh olarak kabul edılen çok ınce parçacıklarsa (300 nanometreden kuçuk olanlar) %6000 oranında daha duşuktu Fransızlann bu başansı ozellıkle de modern dızel teknıklenyle ovunen otomobıl urehcılerını sarstı Gerçı bu firmalar son derece sessız ışleyen sehz sılındırlı dızel motorları uretıyorlar ama çevreyı kırleten egzozlan nedenıyle bu yenılıklen bıraz sonuk kalıyor Kamyon uretıcılerının de aslında bu tur fıltre teknıklen ne çok oncesınden geçmelen gerekıyordu Yuklu bu" kamyon dızel motorlu bır otomobıle gore sekız mıslı daha fasla ıs bırakmakta Hava filtrelenyle ılgılı araşrırmalar seksenlı yıllarda başlamıştı Mercedes ozel filtrelı bazı modellerını Amerıka ya ıhraç ettıyse de filtrelenn peş peşe ukanması uzenne bu uy gulamadan vazgeçmıştı Egzoz gazındakı hararet filtrede bırıken parçacıklan yakmaya yeterh olmamıştı Peugeot tıkanma problemını parçacıklann yanma hara retını duşuren ek bır sıstemle (Addıüve) çozdu Boylece egzoz gazmm de filtredeb parçacıklan yakmak ıçın yeterh oldu Buluşun Alman ya'dakı dığer uretı cıler tarafından da ızlenecegme yıne de şuphelı Çunku Avrupa standardına uygun Euro 4 hmıt degerı ancak 2005 yüında yururluğe gırecek 0 025 gramlık lımıt değer Peugeot firmasının dızel motoruyla karşılaştırıldığında yıne de pek bır şey ıfade etmıyor Çunku uretıcılenn buyuk bır kısmı bu lımıtı fütresız de yakalayabüırler Belkı kamyon ve çok buyuk dızel otomobülerde Bltre zorunlu hale gelebılır Mercedes filrreyı şımdılık gereksız bulurken VW fırması yeni D1 serısınde (on sılındırhk dızel motorlu) fıltreyı kullanacagını ancak daha kuçuk modellerde ıçten ateşleme sıstemını gelıştırmekleyetınecegını açıkladı ( n o d sp 44/2000) 740/2