Katalog

Biyodiversite =Biyolojik çeşitlilik Çiftlik hayvanlan ve gen kaynaklarmm korunması.., * * V** Rüyalarımız, organik hastalıkların röntgeni mi? Rüyalann içinde yaşanan olaylar, organik ve ruhsal hastalıklarımızın bir belirtisi olarak ortaya çıkabillyor. Cemal Un' î iyodiversite kavramı son ydlarda polıtık alanlarda basında bıhmsel yayınlarda ve uluslararası anlaş malarda adından sıkca soz edüen bır kavTam olarak karşımıza çıkmaktadır Bunun nedenı ınsanlar taraundan ekosıstem ve gerek bıtkısel gerekse hayvansal ge neük kaynaklar uzerınde aşırı ve yanhş kullanımla yapılan degışıkhkler nedenıyle zamanla ınsanlar ıçın gereklı olan temel yaşam ımkânlannm ortadan kalkmasından duyulan endışedır Biyodiversite yada bıyolojık çesıtlıük tanım olarak degışık kokenlerden gelen canlı turlerı arasındakı vanyebıhte anlamına gelmektedır Bu tanımda degışık kokenlerden gelen canlılar kavramıyla karada ve denızde yaşayan cankların tamarru ve çok sayıdakı mıkroorganızma kastedümektedır Soz konusu canh turlerıy le bırlıkte ıçınde yaşadıklan çevrede canlılar uzerındekı farklı etkılenyle biyodiversite açısından onem taşımaktadır Uzerınde durulması gereken bır dıger nokta ıse hem turler arası hem de belırlı bır tur ıçerısmdekı genetık varıyebıhtenın biyodiversite açısından onem taşıdıgıdır B bı soz konusu olacaknr EAAP'nın çahşmalannı surdurdugu Hayvan genlerı bılgı bankasında (EAAPAnımal Genetıc Databank) yer alan bılgüere gore, koyun ırklanrruzdan Çme çapan ve sıgır ırklanmızdan ıse Yerlı Kara yok olmakla karşı karşıyadır Dıger ırklanmızın tamamına yakını ıçın ıse bılgı bulunamadıgı bıldınlmışur Ne yapmalı? Gen kdynaklarının kaybını ornlemek ıçın Ingıltere, Fransa Almanya gıbı Ban Avrupa ve Kuzey Avrupa ulkelenyle Amenka Avusturalya gıbı ulkelerde uzun suredır çalısmalar surdurulmektedır Gen kaynaklannı korumanın başhca yollan şunlardır 1. Canlı hayvan surulen halınde koruma altına alarak 2. Sperma bankalan yoluyla 3. Embrıyo bankalan yoluyla 4. DNA bankalan yoluyla Canh hayvan surulen halınde koruma altına almak çok pahalı bır ış olsa da hayvanlann doğal çevrelenne uyum saglamalan açısından uygun bır yontemdır Bu alternaüfin seçümesı durumunda dıkkat edılmesı gereken bırtakım kurallar vardır Bunlar 1. Elde tutulacak hayvan aılelerının eşıt buyuklukte tutulması 2. Cınsıyet açısından eşıt sayıda hayvan bulundurmak 3. Mumkun oldugunca uzun bır generason aralıgı 4. Populasyondakı toplam hayvan sayısını mumkun oldugunca sabıt tutmak Gen çeşıthhgını korumak açısından akraba hayvanlann çıftleşürümesınden ozellıkle kaçınılması gerekmektedır Dondurulmuş sperma ya da embnyo yontemınde ıse prensıp olarak soz konusu ırk henuz yok olmadan fakat yok olma tehlıkesıyle karşı karşıya ıken ve elde embrıyo transferı ya da yapay tohumlama ıçın yeterh dışı hayvan bulundugu bır donemde soz konusu ırkın yenıden ureyıp çogalmdsını saglamak temel hedeftır DNA bankalannın kurulması ıse uzerınde onemle durulan ve gelecekte daha fazla onem kazanacak bır yontem olarak ortaya çıkmaktadır Ozellıkle monogen karakterlerın belırlerap ızole edılmesı ve ılerıkı donemlerde başka ırklann genomu ıçensme tekrar entegre edılmesı uzerınde durulan bır konu halıne gelmışür Turkıye gen kaynaklan açısından çok zengm bır ulke olmasına ragmen genlerın korunması açısından henuz emekleme donemmdedır Atüması gereken ılk adım çok sayıdakı hayvan ırkımızın genenk karakterlennın behrlen mesı ve biyodiversite açısından onemının turkıye ve dunya ıçın onemının ortaya konulmasıdır Bu amaçla tum dunyada hızla gelışen molekuler genetık laboratuarlann kurulması çahşmalan Turkıye de teşvık edılmeh ve desteklenmehdır Zıraat fakultelerının zooteknı bolumlerınde ve veterıner fakultelerınde çıftlık hayvanlannda molekuler geneuk çalısmalara hız kazandınlmah ve Turkıye dekı hayvan ırklanyla ılgılı gen bankalan kurulmalıdır Soz konusu çalısmalar çağdaş yaşamın bır geregıdır ve gelecek kuşaklara daha mtebklı bır çevre bırakmak açısından buyuk onem taşımaktadır *M Sc, Unıversıty of Bonn Insutute of Anımal Breedıng Scıence Group of Molecular Genetics U Bu alandakı çalısmalar 1980 h yıllann başlanna dayanmaktadır 1980 yılında ılk kez bılım adamlan T. E. Lovejoy ıle bırlıkte E. A. Nosse ve R. E. McManus bu kavra mı kullandılar 1986 yılında ıse Amerıkaklar VVashıngtonda biyodiversite ıle ılgıh ulusal bır forum (National Forum on Bıodıversıty) duzenledı ve burada alınan kararlan bır büdırı şekhnde yaymladüar Fakat bu alanda yapılan çahşmaların asıl hız kdzdnrnası Rıo de Janeıro da 1992 yılında yapüan UNCED Uluslarası Çevre Konferansı ndan sonra oldu Bu konferansta alınan kararlar toplam 157 ulke ve Avrupa Bırhgı tarafınddn ımzalandı Gunumuzde yetıştırdıgımız çıfthk hayvanlan ınsa noglunun onlan evcılleştırmelen ve yuzydlar boyunca hayvansal besın ıhtıyacını karşüamak ve dıger amaçlarla seleksıyon yapıp ıslah etmelerıyle ortaya çıkmış gen kaynaklandır ve gelecek kuşaklann ıhtıyaç duydugu hayvansal besını saglamak açısından ozel onem taşımaktadırlar Insanlar tarafından daha îazla sut, daha fazla et ve daha fazla yun alabılmek ıçın yapılan bu çahşmalar bır taraftan ıhtıyaç duyulan verım artışını sağlarken dıger taraftan bazı genlerı arünp dıger gen kaynaklannın orne gın ekonomık degen olmayan ya da az olan ırklann orta dan kaybolmasına yol açmıstır Ayrıca yapılan bu seleksıyon çalısmaları genlerın çeşıthhgını azaltmaktadır Fakat soz konusu hayvanlar genel ozellıklerı ornegın çevreye adaptasyon yeteneklen ya da hastahklara dayanıkhlık açısından ozel onem taşımaktadırlar Çıfthk hayvanlan sadece besın kaynagı ve geneük dıversıte açısından degü aynı zamanda dogada teşvık edıcı ve engelleyıcı etkısıyle flora ve faunayı da etkılemektedır ler Uluslararası Gıda ve Tanm Orgutu FAO'nun ve Avru pa Hayvansal Uretım Kurumu, European Assocıanon for Anımal Producüon (EAAP)'nın yapugı çahşmalara gore son yaklaşık 100 yıl ıçensınde Avrupa'da gorulen lokal ırklann %50'sı yok olmuştur Avusturalya Biyodiversite çahşma grubunun verdıgı bılgüere gore ıse onumuzdekı 30 yıl ıçensınde global olarak %25 oranında bır tur kay VuralAhı •• nlu ruhbılımcı Frend "ruyanın, uykuda yaşanüan bıhnçdışı ıstek, durtu korku ve çauşmalann temsü edıldıgı yerdır" der Ruyada goruntulenn alnnda yatan durtuler, ıstekler, duygular, karmaşalar ve korkulardır Ruya uzenne arasnrmalar khnık psıkologlar ve psıkıyatnstler üp açısından ruyalan bır hastahgın nedenı veya behrtılerı olarak kabul edıyorlar Hastalıkla ruyanın sıkı ılışkısını anlamaya çalışan aynı uzmanlar pek çok bulgular elde etmışlerdır Ornegın nefes darhgı bır ruyaya neden oldugu zaman hasta kendını dar ve derın az havadar bır yer altında gormektedır Bazen de ruya ıle hastahk arasında uzak üışküer bulunmaktadır Ornek olarak bır kalp veya damar hastasının ateş ve yangın ruyalannı gormesı gıbı Bırçok olaylarda ruya tam anlamıyla bır hastahgın behrtısı olmamakla bırhkte dıger behrülerden daha once o kadar erken oluşur la, eger tam olarak bır anlam verılebılse gelecek hastahk hakkında kesın bır tanıya vanlabüınır Onceden haber verıcı ruyalar halkın kendılerıne kondurdugu gaıpten haber veren guçlere bağh bır nedenle olmamakla bırhkte psıkologlann ve psıkanahstlenn dıkkatını çekmektedır Khnık psıkologlann sundugu şu orneklemeler dıkkate değer Bır hasta ruyasında bır kopek tarafmdan ısırddıgını gonayor Bırkaç gun sonra aynı yerde bır kanser yarası be hrıyor Başka bır hasta ruyasında epılepsı (sara) atakları geçınyor ve bırkaç gun sonra hakıkı epılepsı ataklan geçınyor Yıne khnık bır olay da şu Kronık bronşıtı olan bır kışının, her ılerı derecedekı ataklanndan once kendısını ruyasında ıssız bır yerde yahıız başına goruyor ve bırdenbıre bır suvanran hucumuna ugrayarak tam yakalanacagı sırada kan ter ıçınde uyanıyormuş IU Tıp Fakultesı Psıkıyatrı Khnık Psıkolojı Laboratuvan Emekh Şefı Prof Dr Phil. Yanl Anastasiadis'ın ornegını verdıgı bu olgularda hastahk gızh bır bıçımde daha oncelen bulunmakta fakat hıçbır khruk behrtı gostermemektedır Anastasıadıs, bu olguyu şoyle açıklıyor "Bu durum, uyku hahnde ıken zıhınsel faahyetlerın, uyanık durumdakı zıhınsel faahyetlere gore daha duyarh oldugu ve bu ıkı durum arasında çok ılgınç ıhşküer bulundugu duşuncesını vermektedır dıyor Prof Dr Phıl Yanı Anastasıadıs, akü hastalannın ruyalan hastahgın cınsı ıle ılgıhdır dıyor ve ekhyor Bazı durumlarda hastahk ortaya çıkmadan rüyalann onceden haber verıcı olmalan soz konusudur Kuşkusuz kışı daha onceden bu hastahga tutulmuş veya egıhmhdır Fakat bazen tamamıyla başka bır nedene bağh bulunan ruyanın hastahgın gehşmesmde bır rol oynayıp oynamadıgı sorusu vardır karşımızda Manı durumlannda ruyalar çok acayıp duzensız, çabuk seyrederler Bunamada Ruyalar çok hızh geçerler Aşın kendınden yakmanlarda ruyalaı çok korkunç geçer Zehırlenmelerde de ruyalar zehırlı maddelerın cınsıne gore ohnaktadır Alkol zehırlenmelennde çogunlukla hareket halınde hayvanlar gorulmekte Fareler kopekler Kâbus görmemek için... Kâbus korkulu bır ruyanın şıddetlenmış bır şekhdır ' dıyen uzmanlar kâbuslu ruyalardan uzak kahnak ıçın alkol kahve sıgara kokaın ve agır yemeklerden kaçınılmasını onenyorlar Korku fümlerı ızlememek cınayet oykulen okumamak ve ıyı havalandınlmış oda hafif ortuler ve ıhk sut veya ıhlamur gıbı ıçeceklerden yararlanmak gerekmektedır 682/20