Katalog

Ay'daki buz ve gelecek umudu 2000 yıl kutlamaldiı ıçın aday pıoje okıak seçılen Euromoon 2000 ıse ddha hırslı bu proje nıtelıgırıde (Bkz Nature 390 8 1997) Heı rıe kdddi bu ınısyon uzay bılımcılerce desteklenmıyorsa da, polıtık olarak, ozel sektorun katılımı açısından onem taşıyor ESA astıonotlarından Wubbo Ockels kavramı 1996'da başlatan kışı Ockels, ajarısın Hollanda'dakı FSTLC teknolojı gelıştırrne merkezınde çalışıyor Belırttıgıne gore, mısyonun 200 mılyon US dolarlık malıyetının dortte uçu, havacılık ve yuksek teknolojı fir maları gıbı ozel sponsorlarca karşılanacak Proje, 2000 yılında urlatılacak ve guney kutbundakı ınış alanlannı ınceleyecek olan Lunarsat adlı kuçuk bır yorunge aracını kapsıyor Fırldtılmayı ızleyen yıl, sureklı olarak aydınlık olan bır kratere bır yer aracının ındı rılmesı hedfiflenıyor Bu yer modulunden yollanacak sondaj aygıtlaıı Pıospector'un buz bulundugunu sapta dıgı golgede kalan bolgelen ınceleyebüecek Kuşkucular Euromoon projesını bır reklam gosterısı olarak nıtelendırıyorlar ve benzer uzay projelerınden reklam kazançlarına ılışkm kesm bır gelır konusuna pek olanak vermıyorlar Ancak Ockels bu Ay pro]esinı ESA konseyıne goturerek, bu sonrakı evıe ıçın gereken 8 mılyon US dolarlık yatırımın daha fazla ozel sektor katılımı saglayacagını savunacak ESA'nın geçtığımız haftalardakı beyanlarma gore konsey Ockels'e parayı vermeye eğılımlı Bugunlerde Euromoon en gozde proje olmayı surduruyor Nature News Servıce 12Martl998 yakın teması en kısa zamanda saglamalı, bebegı gereksız yere annesınden dyıımamdlıdır Hemşıre, anne ve bdbdya bebek bakımını ogretmelı aılelerın bebeklerıne dokunma ve bakmalarına ızın vermeb, annelen bebeklerını emzırme konusunda teşvık etmelıdır Aılelere sunulan guven kazandırmayı, bebek bdkımııu ogretmeyı ve destegı ıçeren hemşırelık yaklaşımı ıle ebeveynlerın bebekleruıı olumlu yonde algüamalan sagidnacdk ve dnnebebek üışkı sı/bağühgı olumlu yonde etküenecekur (10) Ay planları raftan indirildi... A y yuzeyınde çok mıktarda buz bulundugunun saptandığına üışkın olarak yapılan dçıkldrrid, başta, ozel sektor tarafindan malı olarak destek lenecek bır Ay aracı olmak uzere, planlanan bır dızı Ay projesı ıçın umut dogurdu Prospector projesının bılım adamları, Ay'ın kutup larında, toprakla kanşmış halde 10 mılyon ıle 300 mılyon metrekup arası mıktarda su olduğu konusunda "son derece emın" olduklannı belırtyyorlar Ancak pek çok laşı, uzay aracındakı notron spetkrometresının gezegen bılımcı ve Ay uzmanı Wendell Mendell, bu teknıgın ge zegen yuzeyınde ük kez kullanıldıgı goz onune alındı gında, belırtüenn yalnızcd hıdrojene, dolayısıyla da su ya ışaret ettıgı sonucunu çıkarmak ıçın henuz erken oldugunu behı üyor Projede gorevlı bılım adamlan aynı etkılerı yuzeydekı başka elementlerın venp vermedıgı nı kesınleştırene kadar burada buz bulundugunu kabul etmeye hazır olmadıgını da eklıyor Gelecek Şubat'ta hrlatılması duşunulen Japon LunarA uzay gemısı, Ay yuzeyıne ıkı penetrator yolldyarak sısmık ve ısısal ozellıklen ınceleyecek Bunu, Japonlar'm ıkı uzay ajansı ISAS ve NAS DA'nın ortak yapımı olan Selene'ın 2003 yılında urlatü ması ızleyecek Selene bır yorunge aracı ve bır yer ara cından kurulu Ote yandan Avrupa, ay mısyonlanna her zaman ılgı gostermekle bırlıkte halıhazırda surdurdugu bır projeye sahıp degıl Daha once gelıştırüen ıb kavram, yumuşak ınış aracı İEDA ve yorunge aracı MORO, çok pahalı oluşları nedenıyle durdurulmuştu Avrupa Uzay Ajansı ESA'nın yenı SMART progıamı duşuk malıyetlı teknolojı orneğı uzay aracmın uçurulmasını kapsıyor ve kuçuk Ay mısyonları ıçın ıdeal bır firsat yaratma olasüıgı var SMART ıçın, bu ükbaharda teklıflerın gundeme gelmesı beklenıyor Anne bebek ilişkisi nasıl olmalı? Bebeğin sağlıklı gelişmesinde önemli noktalar ve hemşirelerin rolü.. Serap Akkaya Bala* Ç ocuğa yaşamının ılerı donemlerınde guven duygusunun kazdndınlmasında, ınsanlararası üışkılenn saglam temellere ddydndırümasında, yaşdmlarında olumlu davranışlar gostermelerınde, bebegın ruhsal ve fizık sel gelışımınde dogum sonrası ük gunlerde oluşacak anne be bek ılışkısının olumlu yararlan vaıdır (9) Araştırmalar, somurulen, hırpalanan veya ıstısmar edılen çocuklann, doğum sonrası erken donemde annelermden aynlmak zorunda kalan, annelerı tarafindan yeterlı bugı ve bakım gosterılmeyen çocuklar olduğunu gosterıyor (6) Ingütere ve Amerıka Bırleşık Devletlerı'nde yapılan araş tınnalarda, ozellıkle dogum sonrası ılk 24 saatte annebebek üış kısının gozlenmesı ıle ılerıde oluşabüecek ıstısmar olaylannın %/6 oranmda oncederı belırlenebıleceğı belırtüıyor (2) Broussaıd, yenı dogan donemının sonunda anne bebek arasında ozel bır algüama şeklı ve üışkısımn oluştuÇfunu ve bu nun kalıcı olabüecegını ılerı surdu Dk kez dogum yapan 318 an ne ve zamanındd dogan bebekler bu çalışmayı 19 yıllık bır sureç boyunca 5 yıllık aidlıklarla tekrarkdı ve şu sonuca vardı Bebpklerını olumsuz dlgıldydn dnneleım çocuklannda bebekleıını olumlu algılayan annelerm çocuklaıma ordnld dalıa fazla zı hınsel bozukluk goruluyor Erkpn çorukluk donernınde gozle nen zıhınsel rahatsızlıklar geçıcı olmuyor (10) Ydpıldn bdşkd bır çalışmada ıse annesı ıle daha sık tensel temasta kalan bebekleım ddhd dz dgkdıkldrmı anneleıın bebeklerıne daha fazla baglandıklan ve onlann gereksınımle nne dahd duyarlı olduklan belırlendı (1,4) Annenın bebegının bakamına katüması (emzırme, banyo, altını degışürme), ond dokunması, gozgoze temasa gırme576/4 sı ve bebegın de buna ya nıt vermesı (dğlama, gul me, sesler çıkarma) olum lu annebebek üışkısmın gelışmesıne yardım eder (8) Annebebek ıhştasını olumsuz etkıleyebılecek durumlar drdsında şunlan sıralayabüırız, *Annenın yaşının kuçuk olması, ılaç ve alkol bdgımlılığının ol ması, ıstenmeyen gebehk ler, bebegın ıstenüen cınsıyette dogmaması, annenın kendı aüesınden yeterlı bakım ve sevgı almamış olması, eşı ve aılesı ıle olan ılışküerının bozuk oluşu, dogumun zor olması ve doğuma gıdeıken yanında guvendıgı ve sevdıdjı bır ınsanm olmaması, bebegın herhdngı bır saghk sorununun bulunması ve aılenm sosyoekonomık durumunun duşuk oluşu (3,4,7) Mutlu, annelıge hazırlanmış çocugunu ısteyerek dogur muş onuseven gereksımmlennıanlayanvebunlarıgıderenbu anne ancak bu donemde bebegı ıle olumlu bır üışkı kurabılır Anne bebegın doğmdsındd mutlu değılse, onu onemsemıyorsa bebegı çırkm olardk goruyorsa bebegın çıkardıgı sesten rahatsız oluyorsa altmı kızgınlıkla temızlıyorsa, bebegı kendınden uzak tutuyorsa bebegı çok veya az beslıyorsa, be begı yeteısız veya fdzld kucaktd tutuyorsa bebege manılmaz ısımler venyor veya bebegın ısmını seçme konusunda ıhmalcı davranıyorsa bebegı ıle konuşmuyorsa bebegını onemsemıyor ve dıkkate dlmıyoısa bu gıbı durumkr dnne ve bebek ıkşkısı nın olumsuz oldugunu gosteı ıı (2 3) Annebebek îiişkısının olumlu gelışımı ıçın dogum oncesı dogum ve dogum sonrası donemlerde saglık çalışanlan na buyuk goıevleı duşmpktedır Dogum ve bebek oddsındd çdlışdn hemşıre veyd ebe oyku ve gozlem yoluyla problemlı aılelen erken tanımlayabümelıdır (2) Anne ıle bebek arasındakı Kaynaklar: 1. Akansel KN Premature dogum yapmış aılelerın ozellıkle an nelerın bebege fizıksel ve duygusal yaklaşımldrındd hemşırenın des tekleyıcı ve egıtıcı rolunun onemı 1U Sdglık Bılımlorı Enstılusu Yuksek üsans Tezı Istanbul, 1993 2. Bahçecık N Tbplumumuzda kotıı davra nılan ve ıhmal edılen çocukların erken tanı ve tedavısınde hemşırenın gozlemı ve egıtıcı tolunun degerlendırılmesı IU Saglık Bılımlen Enstı lusu Dolctuid Tbzı Istanbul 1993 3. Bahçerık N Kavaklı A Çocuk lstısrndrı ve ıhmalıru hazırlayan nedenler Hemşırelık Bulleru 28 2332,1993 4. Chrıstensson K Cabrera T Separdtıon dıstress cdll ın the huındn neonate ın the absence of mdtermal body contact Obstetrıcdl (uıd Gy necologıcal Survey 51 2 1996 3. Cımete G Dogum SOIIMSI erken donemde anne bebek ydkinldşmasıTurkHem^ıreleı Uergısı 1 7 8,1992 6. Cropley C Aasessment of motheruıg behavıor1, Nmsınq .issessment and strdtegıeb tor the famıly dt ıısk ] B Ijppuıcott Company Phıladelp hid, 1986 7. Çavuşoglu H Algıer h Çoc^uk ısüsrruuı, ıhmdlı ve hfimşırenın sorumlulukldn III Ulusdl Hpmşırelık Kongresı Kıtdbı Fsnaf Ofset Mat baacılık Sıvds 194? 8. Hathaıvay WE GrothuısJR Hdy WW Pdisley JW Çocuk hastdlıkİHrı tanı ve tedavı cılt 1 Edıtor F Sarıalıoglu M Yurdakok M I' Kurtluk AS Çalıkoghı Guneş Kıtapevı Ankara, 1993 9.TuncelN Sut çocugu beslenmesınde anne bebek eüaleşuııı Homşırolık Bultem 9 52 56,1987 10. VVeıngarten CT Baker K Mannıng W Kutzner S Mar ned mothers perceptıons of theır premdture or term ınfants and Ihp qual ıty of theır relatıonshıps wılh Üıeır husbands Jograı 1 M 1990 * Msc 1U Florence Nıghtıngale Hemşırelık Yuksekokulu Çocuk Sağhğı veHast Hemşırelığı ABD Araştırma Gorevhsı