Katalog

Yeryüzünden gökyüzüne uzay asansörü Rus mühendis Tsiolkovski, yerçekimini kolay yenip uzaya çıkmak için, 36 bin meler asansorle rahatlıkla taşınabüecektır 800 km'Hk bir kule düşünmüştü. 0 yüksekliğe şimdi bir uydu yerleştirilebilir. Niçin kurulmuyor? erı ükokuldayken, dunyanrn Apollo'nun Ay seferının buyusune kapıldıgı donemde, "Aya Gıdeceksuı" adında bir kıtap okumuştum Kıtabm ana fıkıı, aya yolculugun bir kuşak sonra, yeryuzunde yolculuk etmek kadar sıradan bir olay halıne gelecegıydı Ancak bugun, kıtabm dnkttıklarının hâlâ daha ulaşılması zor bir fantazı oldugunu kavramaktayım Gunumuzde yorungeye oturmanın anlamı, son derece buyuk ve pahalı bir roketın ustun de yerçekımıne karşı fırlatümak Eger bir gun gerçekle şırse, Uluslararası Uzay Istasyonu, kılogramı 5000 dolara malolacak bir rnalıyetle roketlerle &rlaülacak araçlann verecegı servıslere bagımlı olacak Ancak, yorungeye bir tren kadar sessız bir yontemle de ulaşmak olası Bu şekılde roketlerın neden oldugıı kırlılık ve benzerı sorunlar da ortadan kalkıyor Bunun en lyı yanı da, yorungeye otuımadd küograın ba şına odenecek bedelın 2 dolar gıbı duşuk bir bedel oluşu Tum bunlar gorçek olamayacak kadar guzel gozukse de teorık olarak 1 olası B dunyaya senkronıze halde donmeyı surdurur Çekılen kablolann ustune de elektrıklı trenler yerleştırılerek ulaşım saglanıı Ruslar ve Amerikalılar Bu kavramı detayh olarak tanımlayan baska bir Rus, Yuri N. Artsutanov admda Lenıngrad'U bir muhendıs olmuştur 1960 yılında Pravda'da yayınlanan makalesınde Artsutanov sısteme "kozmık funüculcr" adıru verdı Tum bunlardan habersız olan Amerıkah büım adamları ıse aynı fıkrı 1966 yılında büım dergısıScıence'taanlattüar Ancak uzay asansorune adını, 22 yuzyılda bir uzay asansorunun yapımmı konu alan Cennet Çeşmelerı adlı romanında sıstemı Uzay asansörü j Bu sıhırlı halının adı "uzay asansoru ' olup, dunya de gokyu zu arasuıda fızıksel bir baglantı temelıne dayanıyor Uzaya ulaşmak ıçın gereken şey yeryuzurıden başlayarak tırmanmak Bunu hayal eden kışı olan Rus muhendısı Konstantin Tsiolkovski, 1895gıbiü8kıbırtaııhte tırmandıkça yerçekımının azaldıgını ve yeterlı yukseklıkte bir kuleye tırmanıldığı takdırde yerçekimini yenmenın olası oldugunu duşundu Bu krıük yukseklık 36 800 h lometredır Her ne kadar bu denlı yuksek bir kuleyı destekleypcek malzemeye sahıp degıLsek de başka bir çozum bulunuyoı Ornegın 36 800 km yukseklıkle jeostasyo ner yorunge adı verüen bir yorungeye bir uydu yerleştırılebılır Buuydu dunyadanbakıldıgında sabıt gozukmekle bırlıkte, aslında dunyanın kendı çevresınde donmesıyle paıalel bir haroket halındedır İngılız muhendıs ve büımkurgu yazarı Sır Arthur C. Clarke, 1945 yılında jeostasyoner yanı senkron yorungenın ozellıklerını tanımlamış olup gunumuzde bu jeostasyoner yanı senkron yorungelet sayesınde uydu antenler bir kere ayarlanarak, mudahale edümeksızın ıstenılen ıletışım saglarımaktadu Bunu ızleyecek olan evre, hayah olarak kolaydır De vasa bir kule ınşa etmektense, jeostasyoner yorungeden dunyaya bir kablo çekılebılıı Aynı şekılde de uydudan ula şürrid k ıstenılen uzay noktalarına kablolar uzatılır Boylelıklejeosl.ısyoneı yoıungedckıuydu bir agın merkezıolaıak 576/2 O halde NASA muhendıslerı nıçın hemen bir uzay 9 asansoru kurmuyorlar Yanıt son derece basıt 36 800 küometrelık bu mesafe ıçın kendı agırlıgını çekebılecek bir kabloy u kuı mak ıçın gereklı malzemeye sahıp degılız Sorun gorundugunden daha basıtür çunku yukseltı arttıkça çekım azaldıgından ük 5000 kılometrede kullanılacak olan kablo kesımının yapısı oncehklıdır Ne yazık kı en guçlu çelık kablo bıle kınlmadarı yalnızca 50 km dayanabılmektedır Kenlar gıbı yuksekteknolojı urunu kompoze malzemerun dayanabüdıgı uzakhk ıse ancak 200 km'yı bulmaktadır Bazı araştırmacılar sentetık elmas ustunde durdular Elmas karbondan oluşur ve son derece dayanıklıdır Belkı de gelecekte, ıstenılen uzunlukta elmas kablo uretecek bir teknolojı gelıstırüır Ancak gunumuzde bu, henuz bir hayal olmakla bırlıkte elımızdekı kurşun kalemın karbonun dan farkh bir karbon sayesınde çozume ulaşılabılır Kalemın "kurşunu" aslında grafıt adı verılen bir karbon bıçımıdır Grafıt ıyı bir yaglama malzemesıdır Mılfoy pastası gıbı bırbırıne gevşek baglarla bagh ınce karbon atomu tabakalarından oluşur Ancak bu grafıt tabakaları kuçuk tupler halınde sanlırsa tumuyle farklı bir madde ortaya çı kar "Nanotup" adı verılen bu tupler ınanılmaz olçude da yanıklıdır Kırılmadan neredeyse yuzde 4O'ı oranında esneyebılırler Dolayısıyla bir mılımetre kalınlıkta bir nanotup neredeyse 20 ton yuk taşır Teorık olarak nanotupten yapılan bu kablo yeryuzunden yorungeye kadar olan mesafe boyun ca kendı agırlıgını taşıyabılecektır Acaba 36 800 kılometre uzunlukta bir nanotup tıber ne zaman uretüebüır' Halıhazırda, bir nanotup oncusu olan, Teksas, Rıce Unıversıtesı'nden Nobel odullu Dr Richard Smalley'e gore bir ınçlıktıır kesım uretılmış haldedır Her ne kadar nanotup fıber uretme teknıklerı ıçın daha bırkaç yü beklemek gerekıyorsa da şımdı bıle, araştırmalarda kul lanılmak ıçın mıkroskopık mıktarlarda nanotup satın alınabılmektedır Smalley'e gore Rıce Unıversıtesı, bırkaç haflaıçınde, gunde 10 gram nanotup uretılıp satmaya başlamak uzeredır Tek yapılması gereken VVorld Wıde Web dekı sayfalarını aramak ve kredı kartıruzı hazır tutmak Nasıl üretilecek? Tek nanotoupler gerçekten de çok ama çok kuçuktur Insanın saç telı kalınlıgında bir fıber oluşturmak ıçın mılyarlarca nanotubu bir araya getırmek gerekır Pekı bu "nanohalatlar" nasıl uretüecek9 Bazılarına gore henuz gerçekleşmemış nanoteknolojı yardımıyla atom atom uretme teknıklerı gıbı büımkurgusal teknıkler kullanılabılır Smalley bu onerılere gulerek "ruyanızda yaparsınız" demekte Bılımsel temellı kımyasal teknıklerın gehşmesının tek çozum oldugu bir gerçek Burada yapılması gereken nanotuplerın kuçuk par çalara kesümesı ve uçlannın demır ya da kobalt gıbı sıradan metalkatalızorlerlekaplanması Dahasonrabunlara havası alınmış ortamda yanı vakum altında etılen gıbı karbon açısından zengın bir gaz puskurtulerek 1000°C ye ısıtümaları Halat, etdenınkarbon atomlarınınkesık nanotup uç lanndakı karbon atomlanna baglanmasıyla, kendı kendıne oluşur Her ne kadar bu deney henuz Smalley'nın aklmda yapüdıysa da gerçege dogru ılk adımı oluşturuyor Uzay asansorunun ınşasına daha oldukça uzun bir sure oldugu açık Teknolojıye sahıp olunsa bıle ılk asansor ancak yırmı otuz yü sonra yapüır Clarke'a gore ıse ılk asansor ancak herkes gulmekten vazgeçtıkten 50 yü sonra ger çekleşebüır (F.A.) tum detayı üe anlatan Clarke verdı Bu uzay asansoru Ekvator ustunde, yeryuzunun tam anlamıyla kuresel olmayan çekım alanının oldukça kararlı bir noktasmda ınşa edümelıdır Clarke, Hınt Okyanusu'ndakı Maldıv Adaları kumesı ıçınde yer alan Gan adlı bir mer can adasını onermıştır Sıstem kurularak bu kere yorungeye ulaşıldığında.yuklprı Guneş Sıstemı'nın herhangı bir noktasına nakletmek kolay ve ucuz olacaktır Mars'ta ya da Ay'da sureklı kolonıler kurulabüecek ve ınsanlarla malze