Katalog

ARK Avrupalı, kökenini arıyor Avmpalılann kendi kökenlerini arama çalışmalan, Avrupa'da 95 soy üzerinde yapılan genetik araştaımalarla çıkmaza girdi. Yeni araştırma, Ortadoğu'dan göç ile gelenlerin etkisi yüzde5. Ancak, bu görüş taraftar bulmuyor ve bugünkü Avrupalılann büyük ölçüde Ortadoğu kökenli olduğu belirtiliyor. Çağdaş insanlar Avrupa'ya 50 bın yıl önce gelmişler ve orada 250 bın yıldır yaşamakta olan Neanderthal insanlannın yerinı almışlar. S eçme hakkına sahıp olsaydınız. atalannızm ne tür insanlar otmalannı ısterdınız? Batı uygariığının tohumlannı atan süreklı devınım ıçındekı tutkulu ve yaratjcı kışder mt, yoksa yalnızca bır sonrakı öğun ne yıyeceklenn den başka kaygrian olmayan ekınsel bınkımden yoksun, deneyımsı? ve bılgısız insanlar m? Avrupa kökenli ıseraz. yaklaş* 10 btn yıl önce söz konusu anakaraya yayrfarak ınsanbk tanhrıde çarpıa değçanter yaratan b r öbek seruvona çıftçj kuşağrıdan getdiğmz görüşu, raç kuşku yok kı, daha ağr basacaktr ScheffiekJ ÜraverartBa k a z U m uzmanı Marak Zvetebie bakrirsa. "Bu çoğu ınsanın yeğletkğı b r bataş açcadr " ZveletnTe görertuncıseçenek. yanı ataianrazın omnaniarda yıyecek peşınde koşan nıtehksız insanlar otduklan görüşü msa~ nın kendını beğenmış yapısına çok ters döşecektır Gerekten de. fmdıktarla çevresel bır ıbşkı kunmayı yaşamm tek hedefi sayan bır obek avcıyı kım atası olarak görmek ıster kı? Son genetik araştrmalann doğruluğu nun kamtlanmasi durumunda, ıçmczdekı fındfcdüşkunu taşflk fe yüzieşfneye ha zrianrı Çünku. Oxford Ureverertesı Moleküler Tıp Enstıtösü uzmanlarından BryanSyfcas, Martin RhJınls ve mes lektaştanna batahrsa, AvrupaUann büyuk bır bölümü 50 bın yıl önce. yenı Ust Yontmataş (Üst Pateofct*) donerraran başmda Ortadoğu'dan Avrupa'ya göç eden ılk çağdaş ınsanlarm soyundan gelıyor Bu insanlar avtanarak. kök, meyve ve brtküertopteyaidKgeçnyuıluiUL Oaha sonratan oradata komşutanndan öarendfcten tanmla uğrasmaya haşlitıMdi Avrupa'da tanmın yayılması yıllardır ateşlı tarbşmalara yol açan b r konu ol muş ve en az denfi tarlışmah b r başka konu olan Hrıt Avrupa dBenran yavrirna sı ıte bağlantali olarak ete ahwşfaı Son gunlerde ekfe edien genetik bulgular da, kaçınılmaz olarak bu tarbşma ıçme g r mışbr HrıtAvrupa d i grubu ç « y a y Avrupa'rnn hemen hemen tumunde konuşıian d i ariesn otuşturmaktadr Kısa bır süre önceane defc. çoğu kaabfem uzmam bu dMenn toprak elde etmek amactyta Kuzey Avrupa'dan et srtmda geten savaşçÂaria brfkta yayfcfcğı göruşünu pay laşıyordu. muza benzer bır genetik örneğı ortaya çı kartacağını beiırtıyof Sykes'a gore dıllenn yayılması ınsanlarm goç etmelerını gerektırmedığınden bu goruş şımdı bıle Rentrew'un Hınt Avrupa dıl topluluğunun Ortadoğu'dan getdığı goruşune ters duşüyor Bu yenı goruş mıtokondnk DNA değışkenlennın Avrupa ve Ortadoğu'da yaşayan çağ<^*ş toplukıklardakı dağılımı nı gösteren br çozumlemeye dayanıyor Gozetenn ıçınde göç sağlayan genetik bır madde olan mıtokandnk DNA eskı çağ msanlannın tanhçesını ızlemeye yardımcı olan özeUder taşıyor Renfrew ınsanlann gecmışlenne ışık tutan bu yönteme kucak açmakla bırlıkte, Oxford venlerının teknık nedenlerden oturu btze yanlış bılgı vareceğmden kaygı duyuyor gösterdığı ve 2000 yıldan daha kısa bır surede yılda yaklaşık 1 kılometrelık bır hızla Avrupa'ya yayıldığı goruluyor Uzmanlar kazılardan elde edılen çanak çomleklerın ozellıklerınden yola çıkarak goçlerın ıkı farklı yol ızledığını belırledıler Bu yollardan bırı Orta Avrupa dan geçerek Doğu Avrupa ya, otekı ıse Batı Akdenız kıyılarından Atlantık kıyılanna oradan da Fransa ve Ingıltere ye uzanıyor Ne var kı, kazıbılımsel bulgular bu yollardan geçenlerın insanlar mı yoksa goruşler mı olduğu konusunda pek bır şey soylemıyor Çunku her ıkı durumda da ınsanı yanıltacak denlı benzer ozelhkler taşıyan bulguların elde edılmesı ışten de Zvelebıl'e gore ıse bu bulguların değerlendırılmesınde çeşıtlı etmenler etkılı Dupedüz yanlış Renfrew bu eteşunsınde tek başına değıl, ınsan goçu konusurta damgasını vuran Kalı fornıya Stanford Unıversı tesıgen uzmanı Luca CavallıSforza da, Ox ford ekıbının araştırmasının dupeduz yanlış olduguna mam yor CavallıSfor za'ya gore ınsanlık tanhının aydınlatılması amacıyla başv u r u I a n mıtokondnk DNA uygulamasmda oytesı Hsvuzdakı dalgacıklar. CavallıSfarzo'nun Avrupalılara özgü ne çok teknık 95 gen üzennde gerçekleştırdığı çözümlemeler sonucunda, sorunla karşıla kökem Ortadoğu'da olan bır dızı ortak ozellık ortaya çıktı vc. şılıyor kı, elde Bu *ç*çe haJkalar bınlerce yıl once burada bır nufus artışının edılen sonuclabaşladığını ortaya koyuyor Şekılde "ılk temel bıleşenler" ıle nn guvemlır ol ılgıh kendıhğınden oluşan farklı değerler gustenlıyor. Bırbın ması çokkucük ardbna dtzıh renkler genetik açıdan benzer ınsan topluluklannı, bır olasılık ola uç noktalar ıse genetik açıdan farklı toplulukları göstenyor. rak görülüyor Bu nedente Cavallı Sforza son kırk yıldır oluyor ve bunlann bır bolumu ınsanın tın çekrdeklerdek! genlerden elde edılen bıl sel yapısıyla çok daha yakın bağlar taşıgüenlen yola çıkılmasını yeglıyor Insanlık yor tanhının odağını tanmın bulunuşu ve ya ömeğın, gunumuze dek uzanan ve hâyılması olusturuyor 100 bın yılı askın bır lâ avcılıkla geçınen toplumlarla kurulan sure boyunca insanlar farklı çevrelerde ıletışım sonucunda elde edılen bulgulara yıyecek peşınde koşarak yaşadılar Derdayanarak ınsanbılım uzmanları öncelerı ken, 10 bın yıl once Eskı ve Yenı Dunya bu ınsanlarm teknık ve kulturel açıdan lardakı altı "koken merkezınde" hayvan gelışmemış olduklanna, çıftçılenn ıse.tam ve brtküen evcdteştırmeye başladılar tersıne toplumsal açıdan karmaşık ve bıl Başlangıçta tanm gerek olçek, gerek gı açısından ust duzeyde olduklanna ınaalan açısından çtftçılıkten çok bahçecılık nıyorlardı Bu nedenle çıftçılıkle geçınen ozellığı taşıyordu Ancak bırkaç bın yıl toplulukların avcılıkla geçınenlerın yaşa ıçınde tanm dunyanın hemen hemen tu dıkları alanlara yayıldıklarına, yerlerınden munun geçım yolu durumuna geldı Sahayrılmayan avcıların ıse hızla çıftçılığe ne toptumsal karmasıklıktakı anlık değı geçtıklerıne ınanmak son kerte doğaldı şımlere gore duzenlenmıştı, once koyler Bu bakış açısı Avustralyalı kazıbılımcı behrdı, daha sonra kent devtetlerı, en soGordon Chılde'ın 1920'lerde ortaya attığı nunda da ulus devletler ortaya çıktı Çıft "Neohtık Devrım" deyımıyle pekıştırıldı çıbğın Ortadoğu'dan Avrupa'ya yayılması Gerek Chılde gerek onun ızınden gıden kazıbılım bukjulanna da yansıyor Kazı uzmanlara gore Neohtık oncesı avcılar larda çıftçılıkle ılıntılı kap kacak ve otekı anakarayı kasıp kavuran çarpıcı değışıme e\ yapımı eşyalann yanı sıra evcıl hayvan seyırcı kalmışlar ve bu değışıme hıçbır i7İerıne de rastlanıyor Bu tur bulguların katkıda bulunmamışlardı Bu yuzden el radyokarbon yontemryte tanhtendınlmesı de somut bır kanıt olmamakla bırlıkte, sonucunda çıftçılığm Anadolu'da baş çıftçılığm goçlerle bırlıkte yayıldığı yolun da bır eğılım egemendı Geçmıştekı bulgular bıze ınandırıcı ka nıtlar sunmayınca, ış gunumuzden kanıt lar bulmaya kaldı Boylece uzmanla çağdaş Avrupalılann genlerınden ıpuçlaı yakalamaya çalıştılar Bu göruş ılk ke yarım yuzyıl once Cavallı Sforza tarafın dan ortaya atıldı CavallıSforza genetıl dızgelerden yola çıkılarak ınsanlarm ta rıhçelerının su yuzune çıkartılabıleceğım ınanıyordu Kırk yıl sonra bu hodofın. ulaşarak, 1994 yılında "Insan Genlennıı Tarihı ve Coğrafyası" adlı anıtsal yapıtı nı yayımladı CavallıSforza'nın yaklaşımı bır genıı bellı bır bıçımının ınsanlarda ne denlı sıl gorulduğunun saptanmasına, bır başk deyışle gen sıklığının belırlenmesıne da yanıyordu ömeğın kandakı RH etmer eksı ve artı olarak karşımıza çıkar Ba Avrupa'da kan grubu RH eksı olanlarıı sayısı bır haylı yuksektır ve bu oran do ğuya gıdıldıkçe hızla azalır Bu tur eğılım ler ınsanlarm anavatanlarından çıkıp yer bolgelere yayılmaları sonucunda gelışıı Goçmenler kendı anavatanlarından ın sanlarla ıletışımı kestıklerınde genetıl farklılıklar da çoğalmaya başlar CavallıSforza genlerı saptarken onc kan proteınlerını ınceledı Daha sonr doğrudan gen dızılerını ıncelemeye ko yuldu 1970'lerın sonunda Cavallı Sfor za nın elınde tum Avrupa nufusunun ta rıhçesını ıncelemeye yetecek denlı veı toplanmıştı Cavallı Sforza'nın gen harı tası Ortadoğu'dan kuzeybatıya doğr Avrupa ya uzanan bır gen sıklığını ortay koyuyordu CavallıSforza ya gore b eğılım çıftçılenn Neohtık donemdekı go çunu yansıtmaktaydı Bu eğılıme tarımı yayılmasındakı gelışme dalgası" adı ve nldı Elde edılen genetik sıklık omeklerır den bır tanesı kazıbılımsel kanıtlara d ınanılmaz derecede uymakta ve devınır hızının yılda bır kılometreye yakın oldı ğunu ortaya koymaktaydı Şımdı Cavall Sforza ve ekıbının elınde tum dunya ır sanlarıyla ılgılı yaklaşık yuz gen sıklık oı neğı bulunuyor ve tumunde de aynı dL genın geçerlı olduğu goruluyor llerleyen saflar Belkı de "gelışme dalgası" deyımını buyusune kapılarak, çok kışı goçe, Zvı lebıl'ın deyışıyle, "Avrupa'yı baştan ba; geçen tekduze bır somurgecıler toplulı ğu" gozuyle baktı Gerçekten de, bu tu de goç eger yaşandıysa tarıma elven; toprakların dağılımı, yerleşık halkın to[ lumsal ve ekonomık duzeyı, dış etkıleı boyun eğme eğılımı gıbı etmenlerden c kıleneceğınden, çok daha karmaşık t yapıda olmahydı CavallıSforza ınsanl, nn yanı sıra goruşlerın de Avrupa'ya y yıldığı ınancına katıldığına gore temel sı run goçun olçeğınde yatıyordu Acat goç karşı konulmaz guçte mıydı, yok; kuçuk olçeklı mıydı? Cavallı Sforza Nı olıtık ve Neohtık oncesı insanlannın çaı daş Avrupalılara katkısı konusunda sı mut bır değerlendırme yapmamakla b lıkte, yenı gelenlerin o yörede yerleş olan eskı halkı buyuk olçude etkıledı goruşu egemen olmuştur Gelışme dalgası orneğının guvenılırl Renfrevv un tanmın yayılması ıle HıntA rupa dıllerının yayılması arasındakı ılınt öne surmesıyle daha da guçlendı Hır Avrupa dıllerı Avrupa'nın her koşesıı yayılmış olduğundan Renfrew'un om« tanmla uğraşanların dıllerı bu sınıfa g meyen Bask bolgesı, Macarıstan, Fınla dıya ve Estonya dışında bu anakarar her yonune göç ettıklermı ortaya koy yor Renfrevv'un goruşu de, tıpkı gelışr dalgası orneğı gıbı, Neohtık donem çıftı lerının gelışının, bır ıkı yer dışında, tı Neohtık oncesı ınsanlannı etkıledığını s vunuyor Sykes ve Rıchards altı yıl once Ss son ıskeletlerınden mıtokondnk DNA ( neklerı almaya başladıklarında Avrupa' Neohtık geçış tartışmasına bulaşmak g bır nıyetlerı yoktu Onlar yalnızca Saks goçlerının kımı ozelhklerını su yuzune Sabaranizinde Bu goruş Cambndge'S kaztjüma Cofin ftenfrmv'un "KaobSm ve O i " başhkh kıtabını on yıl once yayımlamasından sonra deöjşb Kıtapta Renfrew, yenı dıMc n buralara taşıyaniann at srtında değri, saban satmda gekfiklenne ve Kuzey Av rupa'dan değıl Ortadoğu'dan barışçıl duygularla yoia çtkbklanna parmak bast yordu Dahası, bu otayın 5 tnnyıl once değıl. Neotıuk dönerran baslannda, yam 10 bm vri önce meydana g e U ğ n e dMcat çekıyordu Br başka deyışte, tarmahğrı yayılması Hrıt Avrupa d i e n r a i yayrima sıyla bırlıkte gelışen bır oiaydı ve aynı göçmen loplutuklar taraftndan gerçekteştnrnıştı Oxford ekıbının bulgulan ıse Rentrew'un kuramına ters düsüyor ve 10 b n yri önce çok az sayıda çıftçmn Ortadoğu'dan batıya göç ettigine parmak ba sarak, bunlann çağrta^ Avrupalılar uze nnde çok az br etteı otduğunu savunuyor Sykes. kendı tantı öncea goruşunün şmdı çağdaş AvrupaMarta tartik olduğu 5436