Katalog

!E Yl N Deep Blue maçı üzerine yorumlar... Igısayarın kuvvetlı olduğu alan a at koşturma, ıkıncısı de makıÎ kadar kendısının de yabancı acağı pozısyonlara gırme rıskrını ıçermekteydı Insanlar da îndılerıne yabancı olan pozıs )nlarda daha zayıf oynarlar ununla bırlıkte, ınsanlar bu tur azısyonlarda yollarını daha lyı ülurken, makınalar de dırekt ssaplamayla bunu telafı edebı ler Kasparov ıkıncı seçeneğı ter h ettı Maalesef bunun sonucu arak, Deep Blue'nun olağanusı hesaplama yeteneğını gorme ikânımız hıç olmadı Dırekt heıplama gucunun sezıye dayalı Dzumden çok farklı çozumler etebıldığını gosteren lyı bır or 3ğı bır kez bıle göremedık DeD Blue'nun maçtakı ıkıncı oyu jyla ılgılı olarak çok şey yazıldı, îylendı, fakat gerçekte yalnızca ır veya ıkı onemlı an vardı î 14 ve 37 F(fıl)xe4 Oyunun jrısı fazla zor degıldı, bılgısayar ın bıle Aynı zamanda oyunun sonun akı sır da çabası Deep Blue 5 V9(vezır)e3 hamlesını goreme mı Neden 44 S(sah)f1 oyna"> Mutlaka 3 hamle ılerısını he jplayabılıyor olması gerekır* Eğer Deep Blue'ya bu kadar ıhat hareket etme olanağı verleseydı, Kasparov'un strateıısı aşarılı bıle olabılırdı Deep lue'nun gucunu effektıf bır şeIde kullanabıleceğı pozısyonlara gır lemek ıçın bu kadar çaba harcaması îndı sonunu hazırladı Ikıncı oyuncu, ozısyonunun lyı oldugu fakat Deep lue'nun ınatçı defansını bır turlu geçe ledığı uç zorlu beraberlık ızledı 6 /una başlarken çok bıtkın durumday ı Kanıtı da 6 oyunda duşmuş olduğu ızagın çok lyı bılınen bır tuzak olması stelık bu tuzak, beyazlarla kendı açılış ratejısının bır parçasını oluşturmaktai Oynanan satranç hayal kırıklığı ver ıış olabılır, fakat yayın organlarının ıaça olan ılgısının çok ust duzeyde olidsı satrancın yaygınlaştırılması açısınan harıka bır şeydı Deep Blue geçtığımız ıkı yıl ıçerısınde >k bır rakıbe karşı yalnızca 12 oyun ynadı Bu nedenle ne kadar kuvvetlı Idugunu veya neye muktedır olduğuu soyleyebılmek ımkânsız IBM ın "mavı gozlu" bebeklerının ohretını bır PC ye veya bır olumluye arşı rıske atmaları çok zor gorunuyor lolayısıyla gerıde kalanlar ıçın (6 mılyar ksı Kasparov) sorular yanıtlardan daha ızla Dunya şampıyonluğunda daha uzun ca bır sure gozu olan Kasparov'un en lyı açılışlarını kullanarak 'ev analızı" varyantlarını DB'ya karşı oynaması pek de mantıklı gozukmuyor Nedenlerı, 1) DB'nun soz konusu "geçıcı yenılıklere" kolay pabuç bırakmayan olağanustu hesaplama gucu 2) Kasparov onca zaman ve para harcayarak oluşturduğu ozel varyantları heba etmez, 3) ve belkı de en onemlısı bu 'ev analızı" varyantların dunya şampıyonluğunda gozu olan dığer super buyukustalar tarafından da ızleneceğı ve bunun bır sonrakı dunya şampıyonlugu rnaçındj parov'un açılış avantapnı azaltma olasılığı Rahatça goruleceğı uzere, Kasparov un "Mr Antı Deep Blue" stratejısı ızlemesınde en buyuk hayal kırıklığına Anand dahıl dığer şampıyonluk adayları uğramış olsalar gerek Mayal kırıklığı Bana gorc Kasparov'un "Mr Antı )eep Blue" stratejısını kullanmasının en nemlı nedenı maç dışı faktorler1 Şoyle Kasparov açılış teorısındekı en buyuk zman Genellıkle oyun stılı açılışta ra ıplerınden daha lyı bır pozısyon elde tmesıne dayalı Yanı hemen tum yunlarında sıyahlarla eşıt, beyazlarla afıf ustun konumuna ulaşıyor Tabıı bu lur'uma ulaşabılrnek ıçın Kasparov çok ayıda buyuk ustayı danışman olarak alıştırıyor Tam anlamıyla bır "araştır na ekıbı' var Açılışlardakı yenılıkler oyle kolay gelnıyor Bazen bulunan yenılıkler "geçıcı" ııtelığınde Yanı bır turnuva esnasında lygulanıp bır ıkı maçta sonuç alınacak ınsten Çunku rjkıplerı bu "geçıcı" yeıılıklere gereken yanıtı zaman ıçınde >ulabılıyor (ornegın bır sonrakı turnuva la), ama tabıı "atı alan Uskudar'ı geçtı' nısalı Kasparov bu yan varyantları bır taha kullanmıyor Bır anlamda vurkaç aktığı I ialdun ünalmış eep Blue bugune dek uretılrnış en guçlu satranç bılgısayarı nıtelığını taşıyor Pekı, Deep Blue'yu bu denlı olağanustu bır satranç oyuncusu yapan nedır1? Bınlerce seçenek arasından en doğru atılımı nasıl "seçebılmektedır"? Dahası onu otekı satranç bılgısayarlarından daha ustun kılan nedır'' Bu soruların yanıtı, Deep Blue'yu oluşturan yenı bır yazılım ıle dev bır paralel bılgı ışlem gu cunun eşsız bıleşımınde yatmaktadır Deep Blue'nun satranç oynama yete neğının ozunu, sahıp olduğu degerlendırme ışlevı oluşturmaktadır Değerlendırme ışlevı, satrançta belırlı bır konumun "lyı lık duzeyını olçen ışlemsel bır sureçtır Artı degerlı konumlar Beyaz eksı değerlı ler ıse, tam tersıne Sıyah ıçın lyı konumlar sayılır orneğın, genel değer eksı ıse bu Sıyah'ın ustun konumda olduğu anlamına gelır Deep Blue'nun değerlendırme ışlevı satrancın dort temel değerını goz onunde bulundurur Malzeme konum, Şah'ın gu venlıgı ve tempo Malzeme, belırlı satranç taşlarının 'degerı' temelıne dayanır Or neğın, pıyona 1 degerı bıçılmışse, o za man kalenın degerı 5, vezırınkı ıse 9 olur Dogal olarak, şan dcger bıçılmesı olanaksız bır taştır, çunku şahın yıtımı oyu nun yenılgıyle bıtımı demektır Konumu kavramanın en basıt yolu sat ranç taşlarınıza bakıp bunların saldırabıleceklerı guvenlı karelerın sayısını belırlemektır Şah'ın guvenlığı konumun savun macı, korumaya yonelık bır yonudur Bu, çekıncesız bır devınım ıçın, Şah'ın konu munun guvenlığıne bır deger bıçılmesıyle belırlenır Tempo ıse konumla ılıntılıdır, ancak hedefı satranç tahtasını denetımı altında tutmaktır Karşı taraf daha verımlı ataklar yaparken o ışı ağırdan alıyorsa, oyuncunun "temposunun duştuğu" soylenır Deep Blue yalnızca dunyanın en lyı satranç bılgısayarı değıl, aynı zamanda » Deep Blue nasıl çalışıyor? en hızlısı En hızlı bılgısayarların olası ko numları en kapsamlı ve en genış bıçımde belırledıklerı artık kanıtlanmış bır gerçek olduğuna gore, bu duruma hıç şaşmamak gerekır Daha kapsamlı bır arama bılgısayara dahd çok seçenek tanır ve buna bağlı olarak en uygun atılımı seçme olasılığı artar Deep Blue konumları araştıran ve "seçıcı" yayılmalar" adı verılen bır yontenden yararlanır Seçıcı yayılmalar bılgısayarın daha verımlı bır arama yapmasına olanak tanır Deep Blue en uygun atılımı bulmaya çalışırken sanıyede 200 000 000 konum uretebılen canlı" bır yazılımdan yararlanmaktadır Bılgısayarda kullanılan sıstem, kısaca MPI olarak bılınen, IBM SP Paralel Sıstemı'dır Bu sıstem "ıletılerın aktarıl ması temelıne dayanır Deop Blue'nun en yenılenmış modelı, yenı Power Two Super Chıp" (P2SC) ışlemcılerının kullanıldığı yuksek perfor mansh 32 nodluk IBM RS/6000 SP bılgısayarıdır Bır butun olarak, bu sıstem uç dakıka ıçınde (satrançta oyuncuya tanı nan sure) 60 mılyar devınım seçeneğını tarayabılme yetenegıne sahıptır (r.u.) Fakat pozısyonel satranç devreye gır dığınde butun konsept değışıyor Sonuç ta bırılerının bu makınaya herhangı bır po zısyonu nasıl değerlendırmesı gerektığını ogretmesı gerekıyor Işte bunun ger çekleştırılmesı çok zor Çunku bu tam an lamıyla bılınen bır şey değıl Tabıı makınaya bu konseptlerı anlatmak daha zor Bellı olçulerde ıterasyona dayanan bır ışlem Geçen sene olduğu gıbı, bu senede Amerıka şampıyonlarından namı dığer "komputur katılı" olarak bılınen buyukus ta Joel Benjamın, Deep Ble'nun danış manı olarak gorev aldı Bana gore Kasparov'un kendısı dahı komputurunun "evaluatıon process"ını gelıştırmesı ıçın danışman olarak atansa yıne alacağınız sonuç çok farklı olmaz Çunku Kasparov'un kendısı de butun bu konseptlerı bılemeyeceğı gıbı kendısın de olan "ıntuıtıon"ı hıçbır şekılde kompu ture aktaramaz Çunku once onu kendısının tarıfleyebılmesı gerekır Bır maç soz konusu olduğunda elbet te başka faktorler de devreye gırıyor ör neğın ınsanın enerjısını lyı kullanabılme sı Yanı maraton gıbı bır şey Elbette makınanın boyle bır derdı yok Orneğın, 1984 yılında Karpov ve Kasparov'un dunya şampıyonlugu maçında 4 aylık suren bır maratondan sonra (zamanın FIDE kuralı llk 6 ayonu alan kazanır, beraberlıkler sayılmaz) oyun 53 Karpov'un lehıne ıken maç ıptal edılmıştı (daha sonra 00'dan başlamak uzere, yenı kurallarla) Karpov bu sure ıçınde 10+ kılo kaybına ugramıştı Şu andakı kural geçerlı olmuş olsaydı (24 oyun) Karpov Kasparov'u 5 1 'lık bır skorla yenerek unvanını koruyabılecektı Dıkkat edersenız makınayla yapılan bır maçtakı oyun sayısı ozellıkle kısa tutulur (en fazla 6 oyun) Gunumuzde bır Kasparov'u bugun bır bılgısayarı yenmesı mumkun gorun muyor 5 yıl sonra Belkı Bir yorum: Haldun Unalmış ıeep Blue geçen seneye gore çok Idaha guçlu olmasına rağmen te 'melde değışen, daha hızlı hesap yapabılmesı Konuya yalnızca hız açısından yaklaşırsak, geçen senekı atası da sanıyede "yeterı kadar mılyon" olasılığı dıkkate alıyordu Kasparov'un taktıksel anlamda (hesaba dayalı), degıl, Deep Blue yla, çok daha duşuk duzeydekı paket programlara karşı dahı kazanması mumkun değıl (orneklerıyle kanıtlanmış bır gerçek) 533 7