Katalog

TEKNOLOJİ ARAŞTIRMA New york Unıversıtesı'nde dış cerrahısı dalında doktorasını tamamlayan Ledley, 1949 yılında da Kolombıya Unıversıte sı'nde matematık fızığı dalında lisans ustu eğıtımını tamamladı Kısa bır sure or duda gorev aldıktan sonra John Hopkıns Unıversıtesı Ulusal Standartlar burosunda çalıştı 1970 yılında Georgetown Unı versıtesi'ne atandı Ledley 1959 yılında Rochester Unıversıtesı'nden Lee B Lusred ıle bııilkte "Reasonıng Faundatıon of Medıcal Dıagnosıs Tanı Koyma Mantıöının Temellerı" adlı yazısını kaleme aldı Bu yazı ve 1965 yılında yayımlanan "Use Of Computers ın Bıology And Medıclne Dırımbılım ve Tıpta Bılgısayar Kullanımı" adlı yapıtıyla gunumuzde ulaşılan tanı ve sağaltım yöntemlerının ılk tohumu atılmış oldu Ledley 6O'lı yılların ortalarında gelıştırılen dırimsel tıp alanındakı verıtabanlarının yaratıcısı sayılıyor Ulusal Bıyotıp Araştırma Vakfı'ndan Margaret D Dayhoff ıle bırlıkte Ledley bugun bılınen tum proteın ve nukleık asıt dızılerının bır lıstesını oluşturdu "Proteın Dızı ve Yapılar Atlası' başlığıyla yayımlanan kıtap daha sonra bılgısayar dlsketlerıne donuşturul du Bu gırışımlerınden elde ettığı başarı Ledley'ı dırimsel tıp dalında buyuk bır onem taşıyan benzer verıtabanları yaratmaya yonelttı Ledley doğum oncesı bılgısayarlı go runtuleme yöntemlerının de babası sayFlıyor 6O'lı yıllarda urettığı aygıtlarla be beğın kromozomlarının ıncelenmesıne ve ornegın Down sendromu ya da başka bır hastalıga yol açabılecek herhangı bır bo zukluk olup olmadığının belırlenmesıne olanak sağlamış oldu Ledley son gun lerde kanser ve başka hastalıklarla ılıntılı daha ıncelıklı gen degışımlerının saptan masına olanak veren yontemler de gelıştırdı Gelgelelım Ledley'ın en çarpıcı buluşu bılgısayarlı tomografı yontemıne bulun duğu katkılardı 7O'lı yılların başlarında Ledley ınsan bedenının herhangı bır bo lumunun kebitsel goruntulerını verebılen ve ılk bılgısayarlı tomografı örneğı sayılan çapraz eksenlı bılgısayarlı tarama ay gıtını (acta) gelıştırdı Bu aygıt rontgen ve tıbbı goruntuleme alanlarında bır devrım yarattığı gıbı daha sonra uretılen bılgısayarlı tomografı aygıtlarının da temelını oluşturdu Bedenın ıç organlarının uç boyutlu goruntulerını verebılen daha ontamamlayan yenı bılgıler verıyor örneğın, dort Amerıkalı (Hertıg, Rock, Adams ve Mıllıgan) 1954'te ınsan hucresının ılk aşaması hakkında guvenılır araştırmalar yaptılar Insanların ve otekı memelılerın hucrelerı ılk haftalarda balıklara benzerlık gösterıyor Başları, boyunları ve damar sıstemınden kuyruklarına değın Insanı bu "amfıbık" (suda ve karada) donemıne bağlayan bırçok ıpucu var örneğln, parmakları arasındakı bağlantılar, kaybolan dışler, ufalan apandısıt ve bebeklerın kuçuk eilennın kavrama gucu Ne var kı, ınsanlar ıçınde dunyanın değışıp gelışmedığını duşunenler de var Ornegın, Ingılız Atfred VVallace'a (18231913) gore, ınsan canlılar ıçınde en zekı olduğuna gore, başka bır amaç ıçın se çılmış olmalı1 Ya da M. VVestenhöfer'e gore, ınsan memelılerden oluşmuştur ama maymun aşamasını atlamıştır, çunku ınsan bobreğı maymununkıne benzememektedır cekı bılgısayarlı tomografı aygıtları, bıreyın aşırı ışınımı emen su dolu bır kabın ıçınde olmasını gerektırıyordu Bu ne denle bu tur tarama aygjtlarının kullmanım alanı, bıreyın sadece başının ıncelenmesıyle sınırlı tutulmaktaydı Ledley, rontgen yayıcısı, algıç ve hastanın yatırıldığı masayı yenıden tasarlamak suretıyle, suya gerek olmadan ışlev gören ve bedenın ıstenen yerıne odaklanabılen bır aygıt oluşturdu Ledley'ın gelıştırdığı bu yontem, oncekı bılgısayarlı tomografı aygıtlarına kıyasla çok daha kısa surede çok daha net goruntuler elde edıyordu Bu yöntem daha sonraları manyetık tıtre şımlı goruntuleme ve pozıtron yayılımlı tomografı aygıtlarına da uygulandı Ledley'ın oluşturduğu bılgısayarlı tomografı aygıtının ılk örneğı Smıth Sonıan Enstıtusu Amerıkan Tarıhı Ulusal Muzesınde sergılenıyor Lockheed Martin Şirketi Başkanı Beyaz Saray Augustıne'ı, gunumuzun en onemlı teknolojı dallarından bırı olan uçak sanayıı dalında yenılıklı ve üstün yöntemlerın benımsenıp uygulanmasın gosterdığı başandan öturü Ulusal Uygulayım madalyası ıle odullendırıldı Augustıne, 30 yılı aşkın bır süre gerek uçak sanayıı sektbrunde gerekse savunma bakanlığında muhendıs ve yönetıci olarak çalıştı Prınceton Unıversıtesınden mezun olduktan sonra yıne aynı unıversıtede ust lısan eğltımı gordu Şımdı Lockheed Martin şlrketının mudüru ve yönetım kurulu başkanı olan Augustine'nın emrlnde 62 blnı bilım adamı ve mühendıslerden oluşan tam 190 bin kişl çalışıyor Auustıne daha 6O'lı yıllardan başlayarak, ulkedekı yuksek teknolojıden yararlanılmasında önayak oldu ve bu yontemle uretılen akıllı sılahlar ve başka gelışmış donanımlarla orduyu daha ustun bır düzeye getırdı Halen devlete danışjnanlık yapıyor Amerikan ordusuna teknolojik üstünlük Norman R Augustıne İnternet'in babaları Vmton G CerJ, Robert E Kahn Bır zamanlar ınsana bır duş gıbı gelen korkunç bılgısayar ağları artık ış dunyasının ayrılmaz bır parçası halıne geldı Ulusal Uygulayım Madalyasına ortaklaşa hak kazanan bu ıkı ınsan, dev bılgısayar ağlarını yaşama kazandıran yontemlerı yaratıp destekledıler Bu ıkılı 1974 yılında farklı turdekı bılgı agları arasında bır bağlantı kurulabıleceğını ortaya koydular Bunun ıçın farklı bılgı ağlarından gelen verılerın ortak bır yonteme gore ışlemden geçeceğı du gumler ya da geçıtlerı gerektıren bır olu şumun ana hatlarını verdıler Ayrıca Packet Swıtchıng sıstemını gelıştırdıler Ge lıştırdıklerı yontem ılk kez Ârpanet bılgı agında kullanıldı Bu ağ şımdı herkese açık olan ve mılyonlarca ınsanın kullandığı Internete donuştu (Kaynak Scıentıfıc Amerıcan, Hazıran 97) İnternet'in babaları Vinton Q. Cerf ve Robert E. Kahn Rıta Urgan lırtmışler, bunların da "yaşamın temelını mı oluşturduğunu" sormuşlardır Bu da va ıle 1925 Amerıkası dunyanın bır kesımının alay konusu olmuştu Ancak, jurıyı oluşturan sıradan Amerıkalılar oğretmenı "suçlu" bulunca, yargıç yuz dolar para cezasıyla konuyu kapattı Başka ılgınç bır nokta Darvvın'ı bıyolojı yonunden onaylamayan kımı çevrelerın temel duşuncesının değıştırılmış ve topluma uygulanmış bıçımını kendı amaçları ıçın yararlı bulmalarıdır Bunlar bır yandan Darvvın'ı reddederken, toplum ıçın halkımızın dılınde "altta kalanın canı çıksın" dıye ozetleyebıleceğımız "Sosyal Darwincı" goruşlerı benımsemışlerdır Bunun ılk bayraktarı herhalde Alman Ernst Haeckeldı (18341919) Ama asıl Amerıka'da gelışmesı ve hele uluslararası ılışkılere uygulanabılır duruma gelışı şaşırtıcı olmamalı Doğaya uyum sağlayan en guçlunun yaşamını surdurebılmesı gıbı, toplumlarda da en guçlunun zayıfı ezmesı, gıderek en guçlu ulusun ötekılere egemen olması 'doğal"dı Boyle bır durum eleştırılmemelı, yalnızca doğal karşılanmalıydı Ayrıca, Tanrı da ne yaptığını bılıyordu Bu goruşlerın Amerıka'da daha çok 1890'larda revaç bulması da şaşırtıcı değıl 1898 ABDlspanyol Savaşı sonunda bu devlet rakıbının ıkı okyanustakı ımparatorluğuna sahıp çıkmış, buyuk devlet konumuna oturmuştu John Fıske, Josiah Strong ve Benjamtn Kidd gıbı yazarlar Sosyal Darwıncı goruşlerı Amerıka tam oynanuslarotesı bır ımparatorluk kurmaya hazırlandığı sırada savunarak, yalnız Amerıkan toplumu ıçın değıl, ulus lararası ılışkıler açısından da bır çeşıt "yasa" koyma çabasındaydılar Sbyledıklerımızden çıkarılabılecek bır sonuç şu Darvvın yuzyılların bılgı bırıkımınden yararlanmıştır Bır sentez ve bazı eklemeler yaptıysa da, ondan oncekılerın buluş ve onerılerını ıster ıstemez dıkkate almıştır Bu, bır bılgı bırıkımıdır Ancak, bu bırıkımın sınırlan da, eksıklerl de kuşkusuz olacaktır Bılım süreklı olarak onarılan ve yenılenen bır yapı gıbıdır Tum doğruları ne Darvvın söyleyebılır, ne de başka bırı Hatta, son soz dıye bır şey de herhalde olmayacaktır önemlı olan, görelı de olsa, soylenenın doğru yonde olup olmadığıdır Kuşku yok kı, Darvvın'ın kendı de, tum ozgur duşunme çabası bır yana, çevresının koyduğu sınırlamaların tumunden kurtulabılmış değıldır Bır bıyolog olarak, ınsanın bıyolojık yasalar açısından kokenını lyı anlatmıştır Bunların rolunu yer yer abartmış olması da olasıdır Insanla antropoıdler arasındakı farkların ustunde de gereğı gıbı durmuş, ama genel olarak maymunlar ve farklı olan ötekı havyanların "antropogenesıs" surecı hakkında yeterı kadar bılgı vermemıştır Toplumsal ogelerın etkılerıne ılış kın yeterlı bılgılerı de olmadığından ınsanın sosyal alışkanlıklarını yanlış nedenle re bağladığı da soylenebılır Ama bu eleştırıler ne çok gerılere gıden ılk önemlı adımları haksız çıkarır, ne de Darwın'ın ıkı kıtabının kılometre taşları olarak onemlerını azaltır Hatta, Arıstoteles gıbı buyuk yanlışlar yapmış olsaydı bıle bılım dunyasında yerı gene olacaktı Bugun bıldıklerımız yanında Arıstoteles'ın bıldıklerı gerçekten çok az sayılır Bır elektrık duğmesını çevırerek Endustrı Devrımı'nın en buyuk buluşlarından bırını gunluk yaşam ıçınde olağan bır bıçımde kullanan kuçuk bır çocuk, bır anlama, Arıstoteles'den daha "bılgılı"dır Ancak, bu farklı durumunu bılgı bırıkımıne borçludur Bu fark bılım tahtında neredeyse ıkıbın yıl oturmuş olan unlu Yunanlı'nın değerım azaltmaz Onun katkısı kendı zamanında o yılların bırıkımı çerçevesın de ılerı attığı adımlarla olçulur Bır bolumu yanlış bıle olsa, çeşıtlı alanlara getır dığı yenılıkler, ornegın onun gozlem yöntemı onu bılım tarıhının seçkın bır yerıne koymuştur Yerını daha doğru başka buluşlara zamanla terketmesı dogaldır Ve Erbakan öte yandan, Erbakan'ın sozlerı dının tutucu kanadının akılcılığa karşı savaşı mının son ufak bır halkasıdır fslam dını Araplar'a ve sonra da başka kavımlere yenı bır kımlık, bılınç ve dar kabıle varlığını aşan bır dunya göruşu vermıştı Bu yenı görunumle Sumer bılımınden Mısır tıbbına, Hınt matematığınden Yunan felsefesıne önlerındekı tum bılgı hazınesınden yararlandılar Gerçekten, Mansur Mamun ve Mutassım gıbı halıfeler bılımsel araştırmalara kolkanat gerdıler, bılımsel yapıtları uzak dıyarlardan alıp getırttıler, Arapça, Latınce ve Ibranıce'ye çevırttıler, o bılgılere yenılerını ekledıler Ancak, buna bır tepkı de ortaya çıktı O da Islam adına hareket edıyordu ElKındı'yı kırbaçlatan, ElRazı'yı kor eden ve Ibnı Sına'yı kentten kente kaçırtan onlardı Tutucuların başını ElGazalî çekıyordu Bu tutucu goruşlere göre, fızık yasaları yoktu, sureklılık dıye bır şeyı aramak boşunaydı Tanrı yaratıyor yok edıyor ve dılerse yenıden yaratıyordu ElGazalî zamanının ulemasından farklı olarak musbet ılım de okumuştu Matematığı yasaklamış olmakla bırlıkte onda dın açısından tehiıkeler de buluyordu Ancak, ozgur duşunceye karşı olanların oncusu oydu Batı âlemınde de benzerlerı olmuştu Ama zaman objektıf bılımden yana olanları haklı çıkarmakta devam edıyor Kaynakça Tüm bilgıler Incıll'de mi? Insanın kokenı ustune tartışmalar yalnızca soyut bır bılım tartışması olmakla da kalmadı Toplumsal bır turevı de vardı Anlatımın şoyle ya da boyle oluşu temel bır tutuma ya da dın goruşune yarar ya da zarar sağlıyordu örneğın, Amerıka'da Tennessee'de 1925'te John Scopes adlı bır ogretmen Darwın teorısını sınıfta anlattığı ıçın mahkemeye verılmış, hatta dava bırçok yazınının ve bır fılmın konusu olmuştu Davada savcı eskı Dışışlerı Bakanı ve ABD Başkan adayların dan W.J. Bryan'dan başkası değıldı Elıne Incıl'ı alıp sanık oğretmene "yaşamın temelı ışte budur' dıye bağırdığı bılınır öğretmenın avukatları da aynı Incıl'de Josua'nın guneşe hukmettığını, bır balınanın Conah'ı yuttuğunu ve karnında canlı kaldığını ve daha bırçok doğa bılımlerı ve tarıh bılgılerımızle bağdaşmayan masalsı anlatımların yer aldığını be Charles Darwın The Descent of Man, Cambrldge, 1964, Loren C Eıseley Darvvın's Century, New York 1961 CC Gıllespıe The Herbert B Butterfıeld, The Origins of Modern Scıence, New York, .1964, Charles Darvvın, Ongin of Specles, Cambrıdge 1964 Edge of Objectivity Prınceton, 1960, Edmund Gosse Father and Son New York, 1963 Gerhard Masur, Prophets of Yesturday New York, 1961 * Prof. Dr. 5359